przerębla - Wielki słownik języka polskiego PAN

Definicja

otwór w lodzie na powierzchni zbiornika wodnego, który został celowo wyrąbany przez kogoś lub powstał w wyniku przypadkowego pęknięcia lodu

Warianty

przerębel

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA

Ziemia

zbiorniki wodne

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

otwór

Połączenia

przerębla na jeziorze, na lodzie, na stawie
brzeg przerębli
kąpiel, ryby w przerębli
wykuć, wyrąbać przeręblę
wpaść, wskoczyć/wskakiwać; wrzucić kogoś do przerębli; wyjść; łowić z przerębli
wpaść w przeręblę
siedzieć, stanąć nad przeręblą
łowić; kąpać się, wykąpać się w przerębli

Cytaty

	Udział w zawodach wzięło blisko 40 amatorów mroźnego wędkowania, którzy wytrzymali kilka godzin nad wykutą przeręblą z delikatną wędką w ręku. źródło: NKJP: (bd): Skarlin. Pod lodem najlepiej bierze płotka i okoń. Nie chodzi o rybę, ale świeże powietrze, Gazeta Pomorska, 2010-02-23
	Do atrakcji w Łebie można też zaliczyć wyprawy wędkarskie w morze, albo jeśli przyjdzie srogi mróz, łowienie ryb w przerębli na Jeziorze Łebskim. źródło: NKJP: Maria Giedz: Zima nad morzem, Dziennik Bałtycki, 2001-01-20
	W lodzie wykuto kilka przerębli, przy każdej ustawiając sprzęt przy użyciu którego można próbować ratować tonącego. źródło: NKJP: Joanna Heler: Drabiną na ląd, Dziennik Zachodni, 2006-02-27
	Statek turystyczny, długi na około 14 metrów, zimował zacumowany w jednej z zatok akwenu solińskiego, pokrytej wciąż lodem. Wczoraj około godz. 13 zauważono, że zniknął. Została po nim jedynie duża przerębla. Poszedł na dno. źródło: NKJP: (BH): Zatonął statek, Dziennik Polski, 2005-04-01
	19 stycznia - Łemkowie świętują Jordan. Wtedy także spożywano wigilię - nieco skromniejszą, a w przeddzień święta wieś wychodziła nad przeręblę, wycinała ołtarz z lodu. Tam święcono wodę, którą potem wierni trzymali w chatach, aż do następnych świąt. źródło: NKJP: Barbara Mucha: Ocalić tradycję od zapomnienia, Gazeta Krakowska, 2002-01-02

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	przerębla	przeręble
D.	przerębli	przerębli	neut
D.	przerębli	przerębel	char
C.	przerębli	przeręblom
B.	przeręblę	przeręble
N.	przeręblą	przeręblami
Ms.	przerębli	przeręblach
W.	przeręblo	przeręble

Pochodzenie

Od st.pol. przerębić 'wyciąć, wyrąbać'; być może od prapolskiego *přerǫbja, które przeszło w *přerǫbľa; pierwotna nazwa czynności 'przerąbanie', wtórnie skonkretyzowana w 'to, co przerąbane, wyrąbane, wycięte (w lodzie)' z przyrostkiem *-ja; -l- wstawne (epentetyczne) jak w grobla, kropla (Bor)