|
|
Chronologizacja |
SStp
SKN
SJPXVII
STR
SL
SWil
SJPWar
SJPDor
SJPSz
SJPDun
ISJP
PSWP
USJP
|
Pochodzenie |
|
1. dom |
Definicja |
|
przez połączenie różnych elementów stworzyć obiekt, głównie jakąś budowlę lub jej część |
|
Kwalifikacja tematyczna: |
CZŁOWIEK I TECHNIKA
Budownictwo
czynności związane z budową
|
Relacje znaczeniowe: |
| antonimy: | zburzyć |
| hiperonimy: | stworzyć |
|
Połączenia |
- zbudować autostradę, dom, domek, fabrykę, klasztor, kościół, most, mur, obiekt, ołtarz, osiedle, pałac, szkołę, ścianę, świątynię, tratwę, wieżę, zamek
- zbudować coś z cegły, z drewna, z kamieni
|
Cytaty |
| TBS z Olkusza chce w stolicy Podhala zbudować blok z mieszkaniami na wynajem. źródło: NKJP: (ASZ): Blok zbuduje Olkusz, Dziennik Polski, 2001-08-20 |
| Przed budynkiem zbudowano chodniki z kostki brukowej oraz zatokę dla autobusów. źródło: NKJP: Gimnazjum odebrane, Dziennik Polski, 2002-07-16 |
| Zbudujemy ekskluzywne kasyno i obok mały placyk z waszymi ukochanymi sklepikami, mieszkaniami i nawet się miejsce znajdzie dla kultury. źródło: NKJP: Sasza Malko: Pocztówka z Amsterdamu, Dodatek do Gazety Wyborczej, 1993-05-07 |
|
Odmiana |
| tryb oznajmujący |
| | czas przyszły |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
1.os. | zbuduję |
1.os. | zbudujemy |
2.os. | zbudujesz |
2.os. | zbudujecie |
3.os. | zbuduje |
3.os. | zbudują |
| | | czas przeszły |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
| m | zbudowałem
+(e)m zbudował |
| |
| 1.os. | ż | zbudowałam
+(e)m zbudowała |
mo | zbudowaliśmy
+(e)śmy zbudowali |
| n | zbudowałom
+(e)m zbudowało |
‑mo | zbudowałyśmy
+(e)śmy zbudowały |
| | m | zbudowałeś
+(e)ś zbudował |
| |
| 2.os. | ż | zbudowałaś
+(e)ś zbudowała |
mo | zbudowaliście
+(e)ście zbudowali |
| n | zbudowałoś
+(e)ś zbudowało |
‑mo | zbudowałyście
+(e)ście zbudowały |
| | m | zbudował |
| |
| 3.os. | ż | zbudowała |
mo | zbudowali |
| n | zbudowało |
‑mo | zbudowały |
| | +BEZOSOBNIK zbudowano |
| | tryb rozkazujący |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
| |
1.os. | zbudujmy |
2.os. | zbuduj |
2.os. | zbudujcie |
| | tryb warunkowy |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
| m | zbudowałbym
+bym zbudował |
| |
| 1.os. | ż | zbudowałabym
+bym zbudowała |
mo | zbudowalibyśmy
+byśmy zbudowali |
| n | zbudowałobym
+bym zbudowało |
‑mo | zbudowałybyśmy
+byśmy zbudowały |
| | m | zbudowałbyś
+byś zbudował |
| |
| 2.os. | ż | zbudowałabyś
+byś zbudowała |
mo | zbudowalibyście
+byście zbudowali |
| n | zbudowałobyś
+byś zbudowało |
‑mo | zbudowałybyście
+byście zbudowały |
| | m | zbudowałby
+by zbudował |
| |
| 3.os. | ż | zbudowałaby
+by zbudowała |
mo | zbudowaliby
+by zbudowali |
| n | zbudowałoby
+by zbudowało |
‑mo | zbudowałyby
+by zbudowały |
| | +BEZOSOBNIK zbudowano by |
| | bezokolicznik: zbudować |
| imiesłów przysłówkowy uprzedni: zbudowawszy |
| gerundium |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
M: | zbudowanie |
M: | zbudowania |
D: | zbudowania |
D: | zbudowań |
C: | zbudowaniu |
C: | zbudowaniom |
B: | zbudowanie |
B: | zbudowania |
N: | zbudowaniem |
N: | zbudowaniami |
Ms: | zbudowaniu |
Ms: | zbudowaniach |
W: | zbudowanie |
W: | zbudowania |
| | imiesłów przymiotnikowy bierny |
|
| liczba pojedyncza | |
| | |
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż |
| M: | zbudowany | zbudowany | zbudowany | zbudowane | zbudowana |
| D: | zbudowanego | zbudowanego | zbudowanego | zbudowanego | zbudowanej |
| C: | zbudowanemu | zbudowanemu | zbudowanemu | zbudowanemu | zbudowanej |
| B: | zbudowanego | zbudowanego | zbudowany | zbudowane | zbudowaną |
| N: | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowaną |
| Ms: | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanej |
| liczba mnoga | |
| |
| p1 | m1
ndepr | m1
depr | pozostałe |
| M: | zbudowani | zbudowani | zbudowane | zbudowane |
| D: | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych |
| C: | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym |
| B: | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych | zbudowane |
| N: | zbudowanymi | zbudowanymi | zbudowanymi | zbudowanymi |
| Ms: | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych |
| | odpowiednik aspektowy: budować |
|
Składnia |
|
|
2. maszynę |
Definicja |
|
skonstruować maszynę lub inne urządzenie techniczne |
|
Kwalifikacja tematyczna: |
CZŁOWIEK I TECHNIKA
Urządzenia i maszyny
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA
Praca
rodzaje pracy
|
Relacje znaczeniowe: |
|
Połączenia |
- zbudować rakietę, samolot, silnik, statek, urządzenie (jakieś)
|
Cytaty |
| Co z tego, że zbudowałem bicykl, skoro nie można na niego wsiadać - zastanawiał się załamany Łukasz. źródło: NKJP: W wielkim kole, Dziennik Polski, 2001-10-19 |
| Wzorując się na wojskowych wozach konnych z 1939 roku, przewożących ciężkie karabiny maszynowe, zbudowałem swój pojazd. źródło: NKJP: Siodło po łotrze, Dziennik Polski, 2003-04-11 |
| Chcą zbudować statek powietrzny, który mógłby zrewolucjonizować lotnictwo wojskowe i cywilne. źródło: NKJP: Marcin Rotkiewicz, Jerzy Liwiński: Maszyna na poziomie, Polityka, 2002-02-23 |
| Z powodu pomyłki w obliczeniach Rosjanie zbudowali rakietę balistyczną dziesięć razy silniejszą niż potrzeba do przenoszenia ładunków jądrowych. źródło: NKJP: Piotr Cieśliński: Kosmiczne babie lato, Dodatek do Gazety Wyborczej , 1997-12-23 |
|
Odmiana |
| tryb oznajmujący |
| | czas przyszły |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
1.os. | zbuduję |
1.os. | zbudujemy |
2.os. | zbudujesz |
2.os. | zbudujecie |
3.os. | zbuduje |
3.os. | zbudują |
| | | czas przeszły |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
| m | zbudowałem
+(e)m zbudował |
| |
| 1.os. | ż | zbudowałam
+(e)m zbudowała |
mo | zbudowaliśmy
+(e)śmy zbudowali |
| n | zbudowałom
+(e)m zbudowało |
‑mo | zbudowałyśmy
+(e)śmy zbudowały |
| | m | zbudowałeś
+(e)ś zbudował |
| |
| 2.os. | ż | zbudowałaś
+(e)ś zbudowała |
mo | zbudowaliście
+(e)ście zbudowali |
| n | zbudowałoś
+(e)ś zbudowało |
‑mo | zbudowałyście
+(e)ście zbudowały |
| | m | zbudował |
| |
| 3.os. | ż | zbudowała |
mo | zbudowali |
| n | zbudowało |
‑mo | zbudowały |
| | +BEZOSOBNIK zbudowano |
| | tryb rozkazujący |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
| |
1.os. | zbudujmy |
2.os. | zbuduj |
2.os. | zbudujcie |
| | tryb warunkowy |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
| m | zbudowałbym
+bym zbudował |
| |
| 1.os. | ż | zbudowałabym
+bym zbudowała |
mo | zbudowalibyśmy
+byśmy zbudowali |
| n | zbudowałobym
+bym zbudowało |
‑mo | zbudowałybyśmy
+byśmy zbudowały |
| | m | zbudowałbyś
+byś zbudował |
| |
| 2.os. | ż | zbudowałabyś
+byś zbudowała |
mo | zbudowalibyście
+byście zbudowali |
| n | zbudowałobyś
+byś zbudowało |
‑mo | zbudowałybyście
+byście zbudowały |
| | m | zbudowałby
+by zbudował |
| |
| 3.os. | ż | zbudowałaby
+by zbudowała |
mo | zbudowaliby
+by zbudowali |
| n | zbudowałoby
+by zbudowało |
‑mo | zbudowałyby
+by zbudowały |
| | +BEZOSOBNIK zbudowano by |
| | bezokolicznik: zbudować |
| imiesłów przysłówkowy uprzedni: zbudowawszy |
| gerundium |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
M: | zbudowanie |
M: | zbudowania |
D: | zbudowania |
D: | zbudowań |
C: | zbudowaniu |
C: | zbudowaniom |
B: | zbudowanie |
B: | zbudowania |
N: | zbudowaniem |
N: | zbudowaniami |
Ms: | zbudowaniu |
Ms: | zbudowaniach |
W: | zbudowanie |
W: | zbudowania |
| | imiesłów przymiotnikowy bierny |
|
| liczba pojedyncza | |
| | |
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż |
| M: | zbudowany | zbudowany | zbudowany | zbudowane | zbudowana |
| D: | zbudowanego | zbudowanego | zbudowanego | zbudowanego | zbudowanej |
| C: | zbudowanemu | zbudowanemu | zbudowanemu | zbudowanemu | zbudowanej |
| B: | zbudowanego | zbudowanego | zbudowany | zbudowane | zbudowaną |
| N: | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowaną |
| Ms: | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanej |
| liczba mnoga | |
| |
| p1 | m1
ndepr | m1
depr | pozostałe |
| M: | zbudowani | zbudowani | zbudowane | zbudowane |
| D: | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych |
| C: | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym |
| B: | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych | zbudowane |
| N: | zbudowanymi | zbudowanymi | zbudowanymi | zbudowanymi |
| Ms: | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych |
| | odpowiednik aspektowy: budować |
|
Składnia |
|
|
3. demokrację |
Definicja |
|
przyczynić się do powstawania czegoś, zwykle jakiejś wartości lub dobra społecznego |
|
Kwalifikacja tematyczna: |
|
Połączenia |
- zbudować demokrację, gospodarkę, państwo, pokój, potęgę, przemysł, społeczeństwo, ustrój, wspólnotę
|
Cytaty |
| Upadek strajku osłabiłby związki zawodowe, a bez aktywnych i konstruktywnie działających związków nie zbudujemy ładu społecznego i gospodarki rynkowej w Polsce. źródło: NKJP: Jacek Kuroń: Kuroń dla „Gazety”, Gazeta Wyborcza, 1992-12-30 |
| Widziałem, że w pracy jesteśmy różni i nie zbudujemy demokracji w tym wspólnym kotle. źródło: NKJP: Bogumił Łoziński, Tomasz Królak I Marcin Przeciszewski: Wywiad z prezydentem RP..., Gazeta Wyborcza, 1995-04-14 |
| Zbudujemy państwo z radykalnie ograniczoną biurokracją, bez aferzystów, łapówkarzy i (agentów amerykańskiego imperializmu) kapusiów bezpieki komunistycznej. źródło: NKJP: Piotr Najsztub: W starym kinie, Gazeta Wyborcza, 1993-09-14 |
| Moje osobiste zdanie jest takie, że jeżeli chcemy zbudować społeczeństwo, które będzie mogło konkurować ze współczesną Europą, elementy kultury japońskiej, filozofii, bardzo będą nam pomocne. źródło: NKJP: Wskazywać drogę, Dziennik Polski, 2001-05-08 |
|
Odmiana |
| tryb oznajmujący |
| | czas przyszły |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
1.os. | zbuduję |
1.os. | zbudujemy |
2.os. | zbudujesz |
2.os. | zbudujecie |
3.os. | zbuduje |
3.os. | zbudują |
| | | czas przeszły |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
| m | zbudowałem
+(e)m zbudował |
| |
| 1.os. | ż | zbudowałam
+(e)m zbudowała |
mo | zbudowaliśmy
+(e)śmy zbudowali |
| n | zbudowałom
+(e)m zbudowało |
‑mo | zbudowałyśmy
+(e)śmy zbudowały |
| | m | zbudowałeś
+(e)ś zbudował |
| |
| 2.os. | ż | zbudowałaś
+(e)ś zbudowała |
mo | zbudowaliście
+(e)ście zbudowali |
| n | zbudowałoś
+(e)ś zbudowało |
‑mo | zbudowałyście
+(e)ście zbudowały |
| | m | zbudował |
| |
| 3.os. | ż | zbudowała |
mo | zbudowali |
| n | zbudowało |
‑mo | zbudowały |
| | +BEZOSOBNIK zbudowano |
| | tryb rozkazujący |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
| |
1.os. | zbudujmy |
2.os. | zbuduj |
2.os. | zbudujcie |
| | tryb warunkowy |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
| m | zbudowałbym
+bym zbudował |
| |
| 1.os. | ż | zbudowałabym
+bym zbudowała |
mo | zbudowalibyśmy
+byśmy zbudowali |
| n | zbudowałobym
+bym zbudowało |
‑mo | zbudowałybyśmy
+byśmy zbudowały |
| | m | zbudowałbyś
+byś zbudował |
| |
| 2.os. | ż | zbudowałabyś
+byś zbudowała |
mo | zbudowalibyście
+byście zbudowali |
| n | zbudowałobyś
+byś zbudowało |
‑mo | zbudowałybyście
+byście zbudowały |
| | m | zbudowałby
+by zbudował |
| |
| 3.os. | ż | zbudowałaby
+by zbudowała |
mo | zbudowaliby
+by zbudowali |
| n | zbudowałoby
+by zbudowało |
‑mo | zbudowałyby
+by zbudowały |
| | +BEZOSOBNIK zbudowano by |
| | bezokolicznik: zbudować |
| imiesłów przysłówkowy uprzedni: zbudowawszy |
| gerundium |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
M: | zbudowanie |
M: | zbudowania |
D: | zbudowania |
D: | zbudowań |
C: | zbudowaniu |
C: | zbudowaniom |
B: | zbudowanie |
B: | zbudowania |
N: | zbudowaniem |
N: | zbudowaniami |
Ms: | zbudowaniu |
Ms: | zbudowaniach |
W: | zbudowanie |
W: | zbudowania |
| | imiesłów przymiotnikowy bierny |
|
| liczba pojedyncza | |
| | |
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż |
| M: | zbudowany | zbudowany | zbudowany | zbudowane | zbudowana |
| D: | zbudowanego | zbudowanego | zbudowanego | zbudowanego | zbudowanej |
| C: | zbudowanemu | zbudowanemu | zbudowanemu | zbudowanemu | zbudowanej |
| B: | zbudowanego | zbudowanego | zbudowany | zbudowane | zbudowaną |
| N: | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowaną |
| Ms: | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanej |
| liczba mnoga | |
| |
| p1 | m1
ndepr | m1
depr | pozostałe |
| M: | zbudowani | zbudowani | zbudowane | zbudowane |
| D: | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych |
| C: | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym |
| B: | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych | zbudowane |
| N: | zbudowanymi | zbudowanymi | zbudowanymi | zbudowanymi |
| Ms: | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych |
| | odpowiednik aspektowy: budować |
|
Składnia |
|
|
4. zdanie |
Definicja |
|
opierając się na określonych zasadach, połączyć ze sobą słowa w pewną całość |
|
Kwalifikacja tematyczna: |
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA
Działalność intelektualna człowieka
nazwy działań intelektualnych człowieka
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE
Język
|
Połączenia |
- zbudować frazę, wypowiedzenie, zdanie
|
Cytaty |
| [...] Mock włożył papierosa do ust i rozpoczął dziwny dialog, w którym jego lakoniczne wypowiedzi były co chwilę przerywane gniewnymi i misternie zbudowanymi frazami szefa. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Koniec świata w Breslau, 2003 |
| Zbuduj zdanie złożone, w którym poinformujesz o przyczynie rywalizacji. źródło: NKJP: Wojciech Staszewski: Ostatni sprawdzian dla ósmoklasistów, Gazeta Wyborcza, 1999-04-26 |
| Czuł, że się nadmiernie usprawiedliwia, lecz nie potrafił już zbudować innej wypowiedzi. źródło: NKJP: Piotr Zaremba: Plama na suficie, 2004 |
|
Odmiana |
| tryb oznajmujący |
| | czas przyszły |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
1.os. | zbuduję |
1.os. | zbudujemy |
2.os. | zbudujesz |
2.os. | zbudujecie |
3.os. | zbuduje |
3.os. | zbudują |
| | | czas przeszły |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
| m | zbudowałem
+(e)m zbudował |
| |
| 1.os. | ż | zbudowałam
+(e)m zbudowała |
mo | zbudowaliśmy
+(e)śmy zbudowali |
| n | zbudowałom
+(e)m zbudowało |
‑mo | zbudowałyśmy
+(e)śmy zbudowały |
| | m | zbudowałeś
+(e)ś zbudował |
| |
| 2.os. | ż | zbudowałaś
+(e)ś zbudowała |
mo | zbudowaliście
+(e)ście zbudowali |
| n | zbudowałoś
+(e)ś zbudowało |
‑mo | zbudowałyście
+(e)ście zbudowały |
| | m | zbudował |
| |
| 3.os. | ż | zbudowała |
mo | zbudowali |
| n | zbudowało |
‑mo | zbudowały |
| | +BEZOSOBNIK zbudowano |
| | tryb rozkazujący |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
| |
1.os. | zbudujmy |
2.os. | zbuduj |
2.os. | zbudujcie |
| | tryb warunkowy |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
| m | zbudowałbym
+bym zbudował |
| |
| 1.os. | ż | zbudowałabym
+bym zbudowała |
mo | zbudowalibyśmy
+byśmy zbudowali |
| n | zbudowałobym
+bym zbudowało |
‑mo | zbudowałybyśmy
+byśmy zbudowały |
| | m | zbudowałbyś
+byś zbudował |
| |
| 2.os. | ż | zbudowałabyś
+byś zbudowała |
mo | zbudowalibyście
+byście zbudowali |
| n | zbudowałobyś
+byś zbudowało |
‑mo | zbudowałybyście
+byście zbudowały |
| | m | zbudowałby
+by zbudował |
| |
| 3.os. | ż | zbudowałaby
+by zbudowała |
mo | zbudowaliby
+by zbudowali |
| n | zbudowałoby
+by zbudowało |
‑mo | zbudowałyby
+by zbudowały |
| | +BEZOSOBNIK zbudowano by |
| | bezokolicznik: zbudować |
| imiesłów przysłówkowy uprzedni: zbudowawszy |
| gerundium |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
M: | zbudowanie |
M: | zbudowania |
D: | zbudowania |
D: | zbudowań |
C: | zbudowaniu |
C: | zbudowaniom |
B: | zbudowanie |
B: | zbudowania |
N: | zbudowaniem |
N: | zbudowaniami |
Ms: | zbudowaniu |
Ms: | zbudowaniach |
W: | zbudowanie |
W: | zbudowania |
| | imiesłów przymiotnikowy bierny |
|
| liczba pojedyncza | |
| | |
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż |
| M: | zbudowany | zbudowany | zbudowany | zbudowane | zbudowana |
| D: | zbudowanego | zbudowanego | zbudowanego | zbudowanego | zbudowanej |
| C: | zbudowanemu | zbudowanemu | zbudowanemu | zbudowanemu | zbudowanej |
| B: | zbudowanego | zbudowanego | zbudowany | zbudowane | zbudowaną |
| N: | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowaną |
| Ms: | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanej |
| liczba mnoga | |
| |
| p1 | m1
ndepr | m1
depr | pozostałe |
| M: | zbudowani | zbudowani | zbudowane | zbudowane |
| D: | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych |
| C: | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym |
| B: | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych | zbudowane |
| N: | zbudowanymi | zbudowanymi | zbudowanymi | zbudowanymi |
| Ms: | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych |
| | odpowiednik aspektowy: budować |
|
Składnia |
|
|
5. trójkąt |
Definicja |
|
wykreślić figurę geometryczną |
|
Kwalifikacja tematyczna: |
|
Połączenia |
- zbudować figury geometryczne, kwadrat, trójkąt
|
Cytaty |
| Aby zbudować trójkąt Sierpińskiego, w dany trójkąt równoboczny należy wpisać 2 razy mniejszy trójkąt równoboczny. źródło: Internet |
| Zbuduj czworokąt, którego pole jest równe polu danego pięciokąta. źródło: Internet |
| Jego konstrukcja pokazuje,że można zbudować podobną figurę opartą na dowolnym n-kącie foremnym o nieparzystej liczbie boków. źródło: Internet |
|
Odmiana |
| tryb oznajmujący |
| | czas przyszły |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
1.os. | zbuduję |
1.os. | zbudujemy |
2.os. | zbudujesz |
2.os. | zbudujecie |
3.os. | zbuduje |
3.os. | zbudują |
| | | czas przeszły |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
| m | zbudowałem
+(e)m zbudował |
| |
| 1.os. | ż | zbudowałam
+(e)m zbudowała |
mo | zbudowaliśmy
+(e)śmy zbudowali |
| n | zbudowałom
+(e)m zbudowało |
‑mo | zbudowałyśmy
+(e)śmy zbudowały |
| | m | zbudowałeś
+(e)ś zbudował |
| |
| 2.os. | ż | zbudowałaś
+(e)ś zbudowała |
mo | zbudowaliście
+(e)ście zbudowali |
| n | zbudowałoś
+(e)ś zbudowało |
‑mo | zbudowałyście
+(e)ście zbudowały |
| | m | zbudował |
| |
| 3.os. | ż | zbudowała |
mo | zbudowali |
| n | zbudowało |
‑mo | zbudowały |
| | +BEZOSOBNIK zbudowano |
| | tryb rozkazujący |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
| |
1.os. | zbudujmy |
2.os. | zbuduj |
2.os. | zbudujcie |
| | tryb warunkowy |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
| m | zbudowałbym
+bym zbudował |
| |
| 1.os. | ż | zbudowałabym
+bym zbudowała |
mo | zbudowalibyśmy
+byśmy zbudowali |
| n | zbudowałobym
+bym zbudowało |
‑mo | zbudowałybyśmy
+byśmy zbudowały |
| | m | zbudowałbyś
+byś zbudował |
| |
| 2.os. | ż | zbudowałabyś
+byś zbudowała |
mo | zbudowalibyście
+byście zbudowali |
| n | zbudowałobyś
+byś zbudowało |
‑mo | zbudowałybyście
+byście zbudowały |
| | m | zbudowałby
+by zbudował |
| |
| 3.os. | ż | zbudowałaby
+by zbudowała |
mo | zbudowaliby
+by zbudowali |
| n | zbudowałoby
+by zbudowało |
‑mo | zbudowałyby
+by zbudowały |
| | +BEZOSOBNIK zbudowano by |
| | bezokolicznik: zbudować |
| imiesłów przysłówkowy uprzedni: zbudowawszy |
| gerundium |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
M: | zbudowanie |
M: | zbudowania |
D: | zbudowania |
D: | zbudowań |
C: | zbudowaniu |
C: | zbudowaniom |
B: | zbudowanie |
B: | zbudowania |
N: | zbudowaniem |
N: | zbudowaniami |
Ms: | zbudowaniu |
Ms: | zbudowaniach |
W: | zbudowanie |
W: | zbudowania |
| | imiesłów przymiotnikowy bierny |
|
| liczba pojedyncza | |
| | |
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż |
| M: | zbudowany | zbudowany | zbudowany | zbudowane | zbudowana |
| D: | zbudowanego | zbudowanego | zbudowanego | zbudowanego | zbudowanej |
| C: | zbudowanemu | zbudowanemu | zbudowanemu | zbudowanemu | zbudowanej |
| B: | zbudowanego | zbudowanego | zbudowany | zbudowane | zbudowaną |
| N: | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowaną |
| Ms: | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanej |
| liczba mnoga | |
| |
| p1 | m1
ndepr | m1
depr | pozostałe |
| M: | zbudowani | zbudowani | zbudowane | zbudowane |
| D: | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych |
| C: | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym |
| B: | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych | zbudowane |
| N: | zbudowanymi | zbudowanymi | zbudowanymi | zbudowanymi |
| Ms: | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych |
| | odpowiednik aspektowy: budować |
|
Składnia |
|
|
6. porozumienie |
Definicja |
|
|
Kwalifikacja tematyczna: |
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA
Działalność intelektualna człowieka
nazwy działań intelektualnych człowieka
|
Połączenia |
- zbudować jakieś relacje, pokój, porozumienie, szczęście, zgodę, życie
- zbudować coś na jakimś fundamencie, na kłamstwie, na nienawiści, na prawdzie, na solidnych podstawach, na wierze, na zaufaniu
|
Cytaty |
| Wierzę, że zbudujemy na mocnych fundamentach solidne i dostatnie, sprawiedliwe i nowoczesne państwo. źródło: NKJP: Orędzie prezydenta, Gazeta Wyborcza, 1993-06-01 |
| [...] Lilita swoją karierę zbudowała na krytyce korupcyjnych grzeszków prezydentury Kirchnera. źródło: NKJP: Jak Cristina z Lilitą, Polityka, 2007-09-22 |
| [...] choć geopolityczna sytuacja Polski jest jedną z najtrudniejszych na świecie — Polska ma wiele konkretnych danych, by swój special relationship z Rosją zbudować na innej podstawie niż stosunek sługi do pana. źródło: NKJP: Juliusz Mieroszewski: Finał klasycznej Europy, 1997 |
| Zaufania i pojednania nie można zbudować na resentymentach i nieprawdzie. źródło: NKJP: Odkłamać Narodowe Siły Zbrojne, Gazeta Wyborcza, 1993-05-28 |
| Ile można zbudować na samym entuzjazmie? źródło: NKJP: Wyprzedzić ból, Tygodnik Podhalański, 1997 |
|
Odmiana |
| tryb oznajmujący |
| | czas przyszły |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
1.os. | zbuduję |
1.os. | zbudujemy |
2.os. | zbudujesz |
2.os. | zbudujecie |
3.os. | zbuduje |
3.os. | zbudują |
| | | czas przeszły |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
| m | zbudowałem
+(e)m zbudował |
| |
| 1.os. | ż | zbudowałam
+(e)m zbudowała |
mo | zbudowaliśmy
+(e)śmy zbudowali |
| n | zbudowałom
+(e)m zbudowało |
‑mo | zbudowałyśmy
+(e)śmy zbudowały |
| | m | zbudowałeś
+(e)ś zbudował |
| |
| 2.os. | ż | zbudowałaś
+(e)ś zbudowała |
mo | zbudowaliście
+(e)ście zbudowali |
| n | zbudowałoś
+(e)ś zbudowało |
‑mo | zbudowałyście
+(e)ście zbudowały |
| | m | zbudował |
| |
| 3.os. | ż | zbudowała |
mo | zbudowali |
| n | zbudowało |
‑mo | zbudowały |
| | +BEZOSOBNIK zbudowano |
| | tryb rozkazujący |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
| |
1.os. | zbudujmy |
2.os. | zbuduj |
2.os. | zbudujcie |
| | tryb warunkowy |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
| m | zbudowałbym
+bym zbudował |
| |
| 1.os. | ż | zbudowałabym
+bym zbudowała |
mo | zbudowalibyśmy
+byśmy zbudowali |
| n | zbudowałobym
+bym zbudowało |
‑mo | zbudowałybyśmy
+byśmy zbudowały |
| | m | zbudowałbyś
+byś zbudował |
| |
| 2.os. | ż | zbudowałabyś
+byś zbudowała |
mo | zbudowalibyście
+byście zbudowali |
| n | zbudowałobyś
+byś zbudowało |
‑mo | zbudowałybyście
+byście zbudowały |
| | m | zbudowałby
+by zbudował |
| |
| 3.os. | ż | zbudowałaby
+by zbudowała |
mo | zbudowaliby
+by zbudowali |
| n | zbudowałoby
+by zbudowało |
‑mo | zbudowałyby
+by zbudowały |
| | +BEZOSOBNIK zbudowano by |
| | bezokolicznik: zbudować |
| imiesłów przysłówkowy uprzedni: zbudowawszy |
| gerundium |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
M: | zbudowanie |
M: | zbudowania |
D: | zbudowania |
D: | zbudowań |
C: | zbudowaniu |
C: | zbudowaniom |
B: | zbudowanie |
B: | zbudowania |
N: | zbudowaniem |
N: | zbudowaniami |
Ms: | zbudowaniu |
Ms: | zbudowaniach |
W: | zbudowanie |
W: | zbudowania |
| | imiesłów przymiotnikowy bierny |
|
| liczba pojedyncza | |
| | |
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż |
| M: | zbudowany | zbudowany | zbudowany | zbudowane | zbudowana |
| D: | zbudowanego | zbudowanego | zbudowanego | zbudowanego | zbudowanej |
| C: | zbudowanemu | zbudowanemu | zbudowanemu | zbudowanemu | zbudowanej |
| B: | zbudowanego | zbudowanego | zbudowany | zbudowane | zbudowaną |
| N: | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowaną |
| Ms: | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanej |
| liczba mnoga | |
| |
| p1 | m1
ndepr | m1
depr | pozostałe |
| M: | zbudowani | zbudowani | zbudowane | zbudowane |
| D: | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych |
| C: | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym |
| B: | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych | zbudowane |
| N: | zbudowanymi | zbudowanymi | zbudowanymi | zbudowanymi |
| Ms: | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych |
| | odpowiednik aspektowy: budować |
|
Składnia |
|
|
7. pocieszyć |
Definicja |
|
wpłynąć dodatnio na kogoś, dodając mu sił |
|
Kwalifikacja tematyczna: |
|
Połączenia |
- czyjeś zachowanie zbudowało kogoś, czyjeś słowa zbudowały kogoś
|
Cytaty |
| Zbudowało mnie to, że kolejkowicze postanowili podzielić się akcjami, tak by kupiło je jak najwięcej osób - powiedział nam Krzysztof Arabski. źródło: NKJP: Tomasz Prusek, Jacek Pieśniewski: Jak się bije, a nie stoi, bank da akcje, bo się boi, Gazeta Wyborcza, 1993-06-08 |
| Zbudowała mnie solidarność Polonii. Ciepłe ich przyjęcie i pogodne nastawienie do życia. źródło: Internet |
|
Odmiana |
| tryb oznajmujący |
| | czas przyszły |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
1.os. | zbuduję |
1.os. | zbudujemy |
2.os. | zbudujesz |
2.os. | zbudujecie |
3.os. | zbuduje |
3.os. | zbudują |
| | | czas przeszły |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
| m | zbudowałem
+(e)m zbudował |
| |
| 1.os. | ż | zbudowałam
+(e)m zbudowała |
mo | zbudowaliśmy
+(e)śmy zbudowali |
| n | zbudowałom
+(e)m zbudowało |
‑mo | zbudowałyśmy
+(e)śmy zbudowały |
| | m | zbudowałeś
+(e)ś zbudował |
| |
| 2.os. | ż | zbudowałaś
+(e)ś zbudowała |
mo | zbudowaliście
+(e)ście zbudowali |
| n | zbudowałoś
+(e)ś zbudowało |
‑mo | zbudowałyście
+(e)ście zbudowały |
| | m | zbudował |
| |
| 3.os. | ż | zbudowała |
mo | zbudowali |
| n | zbudowało |
‑mo | zbudowały |
| | +BEZOSOBNIK zbudowano |
| | tryb rozkazujący |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
| |
1.os. | zbudujmy |
2.os. | zbuduj |
2.os. | zbudujcie |
| | tryb warunkowy |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
| m | zbudowałbym
+bym zbudował |
| |
| 1.os. | ż | zbudowałabym
+bym zbudowała |
mo | zbudowalibyśmy
+byśmy zbudowali |
| n | zbudowałobym
+bym zbudowało |
‑mo | zbudowałybyśmy
+byśmy zbudowały |
| | m | zbudowałbyś
+byś zbudował |
| |
| 2.os. | ż | zbudowałabyś
+byś zbudowała |
mo | zbudowalibyście
+byście zbudowali |
| n | zbudowałobyś
+byś zbudowało |
‑mo | zbudowałybyście
+byście zbudowały |
| | m | zbudowałby
+by zbudował |
| |
| 3.os. | ż | zbudowałaby
+by zbudowała |
mo | zbudowaliby
+by zbudowali |
| n | zbudowałoby
+by zbudowało |
‑mo | zbudowałyby
+by zbudowały |
| | +BEZOSOBNIK zbudowano by |
| | bezokolicznik: zbudować |
| imiesłów przysłówkowy uprzedni: zbudowawszy |
| gerundium |
|
| liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
M: | zbudowanie |
M: | zbudowania |
D: | zbudowania |
D: | zbudowań |
C: | zbudowaniu |
C: | zbudowaniom |
B: | zbudowanie |
B: | zbudowania |
N: | zbudowaniem |
N: | zbudowaniami |
Ms: | zbudowaniu |
Ms: | zbudowaniach |
W: | zbudowanie |
W: | zbudowania |
| | imiesłów przymiotnikowy bierny |
|
| liczba pojedyncza | |
| | |
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż |
| M: | zbudowany | zbudowany | zbudowany | zbudowane | zbudowana |
| D: | zbudowanego | zbudowanego | zbudowanego | zbudowanego | zbudowanej |
| C: | zbudowanemu | zbudowanemu | zbudowanemu | zbudowanemu | zbudowanej |
| B: | zbudowanego | zbudowanego | zbudowany | zbudowane | zbudowaną |
| N: | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowaną |
| Ms: | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanej |
| liczba mnoga | |
| |
| p1 | m1
ndepr | m1
depr | pozostałe |
| M: | zbudowani | zbudowani | zbudowane | zbudowane |
| D: | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych |
| C: | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym | zbudowanym |
| B: | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych | zbudowane |
| N: | zbudowanymi | zbudowanymi | zbudowanymi | zbudowanymi |
| Ms: | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych | zbudowanych |
| | odpowiednik aspektowy: budować |
|
Składnia |
|
|
Przysłowia |
Nie od razu Kraków zbudowano
|