|
Chronologizacja | SStp SPXVI SKN SJPXVII STR SL SWil SJPWar SJPDor SJPSz SJPDun ISJP PSWP USJP
|
Pochodzenie |
psł. *br̥ščь 'roślina Heracleum sphondylium' |
| | 1.a zupa |
Definicja |
|
zakwaszona lub zaprawiona octem zupa z buraków |
| Kwalifikacja tematyczna: |
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA
 Jedzenie i jego przygotowanie
 rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy
| Relacje znaczeniowe: |
| synonimy: | barszcz czerwony |
| hiperonimy: | zupa |
| Połączenia |
- gorący; czysty, zabielony; świąteczny, tradycyjny barszcz; barszcz wigilijny
- barszcz z grzybami, z fasolą, z krokietami, z makaronem, z pasztecikami, z pierogami, z uszkami, z ziemniakami
- barszcz na borowikach, na kościach, na rosole, na szynce, na wędzonce; w butelce, w kartonie
- barszcz i bigos
- smak; filiżanka, łyżka, porcja, talerz barszczu
- przepis na barszcz
- filiżanka, talerz, waza z barszczem
- barszcz pachniał
- kisić; gotować, podgrzać, przygotować, robić, ugotować; rozlewać; podać/podawać, serwować; jeść, skosztować, wypić, zjeść barszcz
- częstować kogoś; popić coś; pachnieć; poplamić coś barszczem
- dodać, wrzucić coś do barszczu
- podawać coś z barszczem
- tani jak barszcz
| Cytaty |
| Sposób kwaszenia barszczu z buraków: Sześć większych lub 10 mniejszych buraków ćwikłowych oskrobać i opłukać, pokrajać w drobne kawałki, a włożywszy w drewniane lub gliniane naczynie zalać przegotowaną letnią wodą. źródło: NKJP: Wigilijne zupy, Dziennik Polski, 2008-12-31 |
| Po ich wyjściu wpadliśmy [...] w szał wigilijnych przygotowań. Musi być to, co trzeba. Robimy barszcz wigilijny, kapustę z grzybami. źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Lewa, wspomnienie prawej, 2003 |
| Co do zupy nie było więc rozterek. Ugotowałam barszcz z pierogami. Na drugie danie jest pieczeń wołowa z kaszą gryczaną i kotlety wieprzowe. źródło: NKJP: Andrzej Madejczyk: Marszałek spał sam, Dziennik Zachodni, 2002-10-28 |
| Z racji trwających wielkopostnych rekolekcji postanowiłem radykalnie odmienić swoje dotychczasowe życie. Zacząłem oczywiście od jedzenia - nie mogłem już bowiem patrzeć na pretensjonalne schabowe z kapustą, nijakie żurki, barszcze z pseudouszkami. źródło: NKJP: Wasz Sybaryta: Klub Srebrnego Widelca, Tygodnik Podhalański, 1999 |
| Widziałam, jak bardzo się stara, nie chcąc nam wyrządzić przykrości. Postawiłam przed nią filiżankę z barszczem. - Wypij - powiedziałam. - To bardzo pożywne. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Listy miłości, 2008 |
| Odmiana |
liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
M: | barszcz |
| | |
M: | barszcze |
D: | barszczu |
| | |
D: | barszczy, barszczów |
C: | barszczowi |
| | |
C: | barszczom |
B: | barszcz |
| | |
B: | barszcze |
N: | barszczem |
| | |
N: | barszczami |
Ms: | barszczu |
| | |
Ms: | barszczach |
W: | barszczu |
| | |
W: | barszcze |
| 1.b porcja |
Definicja |
|
porcja lub opakowanie barszczu - zupy |
| Kwalifikacja tematyczna: |
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA
 Jedzenie i jego przygotowanie
 rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy
| Relacje znaczeniowe: | | Połączenia |
- dwa, trzy barszcze
- zamówić barszcz
| Cytaty |
| Zamówiliśmy w trójkę trzy barszcze z uszkami, a na drugie pierogi dwa razy i placki z gulaszem. Barszcze przyszły prędziutko. źródło: Internet |
| Na żądnych atrakcji kulinarnych czekają przysmaki kuchni ukraińskiej: barszcz za 4 złote, „żarkoje”, czyli gulasz wołowy w jarzynach i „podżerka” - gulasz wieprzowy po 8 złotych. Spróbować możemy także golonki po bawarsku (15 zł) i szynki po burgundzku (12 zł). źródło: NKJP: (WT): Ta karczma Rzym się nazywa!, Dziennik Polski, 1998-10-10 |
| Przeprowadzone badania Sanepidu na sprzedawanym w sklepie barszczu wykazały, że jest on przeterminowany. źródło: NKJP: (MPA): Gąsienica w czekoladzie, Dziennik Polski, 2004-02-02 |
| Babcia zamawia barszcz, ale bez jajka; mówi: „Jajek nie jadam, proszę mi do barszczu włożyć ziemniaki”. źródło: NKJP: Sonia Raduńska: Kartki z białego zeszytu, 2008 |
| Odmiana |
liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
M: | barszcz |
| | |
M: | barszcze |
D: | barszczu |
| | |
D: | barszczy, barszczów |
C: | barszczowi |
| | |
C: | barszczom |
B: | barszcz |
| | |
B: | barszcze |
N: | barszczem |
| | |
N: | barszczami |
Ms: | barszczu |
| | |
Ms: | barszczach |
W: | barszczu |
| | |
W: | barszcze |
| 2. roślina |
Definicja |
bot. |
roślina o dużych, pierzastych liściach i drobnych kwiatach, wyglądem przypominających kalafior, rosnąca na obszarach o umiarkowanym klimacie, po zetknięciu ze skórą powodująca silne i trudno gojące się oparzenia |
| Kwalifikacja tematyczna: | | Relacje znaczeniowe: | | Połączenia |
- likwidacja; nasiona barszczu
- oparzenia od barszczu
- walka z barszczem
- barszcz rośnie gdzieś, rozrasta się; parzy; poparzony przez barszcz
- kosić, usunąć/usuwać barszcz
- walczyć z barszczem
| Cytaty |
| Co jakiś czas słyszymy w radiu, telewizji o nowych przypadkach oparzeń od barszczu i towarzyszących im poważnych powikłaniach zdrowotnych. Barszcz spotykany jest również w naszych lasach, gdzie porasta pobocza dróg leśnych oraz okolice wielu zbiorników wodnych. źródło: NKJP: Roman Wojtkowiak, Hubert Kawalec: Inwazyjność barszczu Sosnowskiego wciąż aktualna. Ten barszcz kipi nadal, Las Polski, 2009-09-01 |
| Pani doktor była zdziwiona naszymi informacjami o roślinie. - Nie spotkałam się jeszcze z oparzeniami wywołanymi przez barszcz - mówi [...]. - W Wałbrzychu nie pamiętam przynajmniej takiego wypadku. źródło: NKJP: Rafał P. Palacz, (RQP): W Wałbrzychu znaleźliśmy dziko rosnącą, groźną dla zdrowia roślinę, Gazeta Wrocławska, 1999 |
| Od ubiegłego roku pan Franciszek systematycznie kosi barszcz na swojej działce, ale po 2 tygodniach roślina odrasta. źródło: NKJP: (KS): Trujący barszcz ciągle atakuje, Dziennik Polski, 2001-09-18 |
| Na prywatnych posesjach barszcz można niszczyć przez wykopanie. Urząd Miasta apeluje do mieszkańców Zakopanego o likwidację barszczu na terenach prywatnych oraz o informowanie urzędu o miejscach występowania rośliny. źródło: NKJP: Walka z barszczem, Dziennik Polski, 2001-06-13 |
| Walka z rośliną jest bardzo trudna. Najbardziej popularne koszenie pędów powoduje, że w następnym roku wyrasta z jednego korzenia 7 do 10 pędów nowych. Nasiona barszczu są odporne na bardzo silne mrozy, roślina potrafi się odrodzić nawet po 12 latach uśpienia nasion w glebie. źródło: NKJP: Atomowe dziedzictwo, Dziennik Polski, 2002-06-07 |
| Odmiana |
liczba pojedyncza | liczba mnoga |
| | | | |
M: | barszcz |
| | |
M: | barszcze |
D: | barszczu |
| | |
D: | barszczy, barszczów |
C: | barszczowi |
| | |
C: | barszczom |
B: | barszcz |
| | |
B: | barszcze |
N: | barszczem |
| | |
N: | barszczami |
Ms: | barszczu |
| | |
Ms: | barszczach |
W: | barszczu |
| | |
W: | barszcze |
| Frazeologizmy |
barszcz czerwony
barszcz ukraiński
biały barszcz
dwa grzyby w barszcz
|
|