-
duchowny chrześcijański posiadający święcenia kapłańskie
-
Używane w nazwach własnych, np. Instytut Teologiczny Księży Misjonarzy, Katolickie Liceum Ogólnokształcące Księży Pijarów, Wyższe Seminarium Duchowne Księży Marianów.
-
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE
Religia – kościół
osoby związane z religią i kościołem -
synonimy: duszpasterz
kapłan
księżulo
księżunio
pasterz
hiperonimy: duchowny I
-
- katolicki, prawosławny, protestancki; czeski, polski, włoski...; krakowski; bohaterski, błogosławiony, czcigodny, dobry, mądry; ulubiony, zaprzyjaźniony, znajomy; zmarły; biedny, fałszywy; młody, nowy; wiejski; miejscowy, tamtejszy; jakiś, nasz, pewien ksiądz; inni, niektórzy, wszyscy księża
- jeden ksiądz
- ksiądz Antoni, Arek, Piotr..., Belka, Kroll, Tischner..., arcybiskup, biskup; dr, profesor; dyrektor, dziekan, infułat, kanonik, kapelan, misjonarz, prałat; proboszcz, wikariusz; emeryt; współpracownik; księża motocykliści
- ksiądz dekanatu raciborskiego, pułtuskiego..., diecezji opolskiej, płockiej...
- księża i alumni, księża i biskupi, księża i bracia, księża i diakoni, księża i katecheci, księża i klerycy, księża i Kościół, księża i księżyska, księża i ludzie, księża i mieszkańcy, księża i ministranci, księża i misjonarze, księża i młodzież, księża i nauczyciele, księża i osoby świeckie, księża i pastorzy, księża i policjanci, księża i politycy, księża i samorządowcy, księża i siostry zakonne, księża i świeccy, księża i wierni, księża i zakonnice, księża i zakonnicy, księża i Żydzi
- (Jego Eminencja) ksiądz kardynał, prymas; (Jego Ekscelencja) ksiądz biskup, arcybiskup
- osoba, postać; apel, głos, kazanie, słowa, wypowiedź, wystąpienie; działalność, posługa, praca; pomoc; rola; gospodyni; mieszkanie; śmierć, zabójstwo; życie księdza; dom, wspólnota księży; z inicjatywy księdza; z rąk księdza
- dom; ubiory; pensje, płace, wynagrodzenia dla księży; list; zaufanie; pretensje, żal do księdza; list od księdza; spotkanie, wizyta u księdza
- kandydat; napad, zamach; teczka (ewidencji operacyjnej)na księdza; ataki na księży
- dyskusja, kontakt, rozmowa, spotkanie, współpraca, wywiad z księdzem
- mord na księdzu; artykuł, film, książka, opowieść; dyskusja, wspomnienie; pamięć o księdzu; pamiątki po księdzu
- złożony z księży
- przebrany za księdza
- związany z księdzem
- ksiądz chodzi po kolędzie; mówi, powiedział coś; naucza, odprawia mszę, nabożeństwo..., ogłosił / ogłasza coś, poświęcił coś, pracuje, wspomniał / wspomina o czymś; celebrowany, koncelebrowany; poświęcony; kierowany, organizowany, prowadzony, przygotowany, ufundowany, założony, zorganizowany; napisany, wygłoszony; dokonany przez księdza
- oczekiwać księdza
- dzwonić / zadzwonić, iść / pójść, pobiec, udać się, zgłosić się / zgłaszać się; zwrócić się / zwracać się; coś należy do księdza; apelować (list, komunikat, słowo...); skierowane do księży; dostać, otrzymać, pożyczać coś od księdza; spowiadać się, wyspowiadać się u księdza
- iść / pójść; czekać; donosić; patrzeć, spojrzeć; wyświęcony, wyświęcenie na księdza; pojechać, posłać po księdza; podający się za księdza
- dyskutować, rozmawiać / porozmawiać, spotkać się / spotykać się, zgadzać się, współpracować z księdzem
- mówić, opowiadać, pisać, rozmawiać o księdzu
- na czele z księdzem
-
[...] miejscowi księża odprawią w intencji zmarłego mszę św. koncelebrowaną.
źródło: NKJP: „Orzeł” przegrał z chorobą, Dziennik Polski -- Proszowice, 2003-12-20
W dniu wczorajszym minęła 15. rocznica męczeńskiej śmierci księdza Jerzego Popiełuszki. Proszę o uczczenie chwilą ciszy pamięci kapelana ˝Solidarności˝.
źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 20.10.1999
Dwie studentki [...] w końcu odważyły się i poszły do księdza Karola Wojtyły, prosząc o konferencje dla studentów.
źródło: NKJP: Dorota Kosierkiewicz: Śladami Jana Pawła II. Historia powrotu księdza Karola do Krakowa i Jego niezwykła praca z młodzieżą, Echo Dnia, 2005-06-17
- To mój wnuczek, proszę księdza - ucieszył się wuj Florenty na mój widok. - Józiu, przywitaj się z księdzem Szotarskim.
źródło: NKJP: Kazimierz Orłoś: Niebieski szklarz, 1996
-
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
liczba pojedyncza liczba mnoga M. ksiądz
księża
ndepr kwestion. księdze
depr D. księdza
księży
C. księdzu
księżom
B. księdza
księży
N. księdzem
księżmi
Ms. księdzu
księżach
W. księże
księża
ndepr kwestion. księdze
depr -
psł. *kъnędzь 'panujący, władca, książę'
z germ. *kuningaz 'król'
Postać ksiądz powstała z wcześniejszej kniądz w wyniku polskiej zmiany -kń- > -kś-. Znaczenie 'duchowny, kapłan', powstałe z pierwotnego 'pan', bierze się z rozpowszechnionego w średniowieczu tytułowania osób duchownych.