UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

odżywać

Chronologizacja

1524, SPXVI

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. odżywam
 odżywamy
2 os. odżywasz
 odżywacie
3 os. odżywa
 odżywają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. odżywałem
+(e)m odżywał
 odżywałam
+(e)m odżywała
 odżywałom
+(e)m odżywało
 odżywaliśmy
+(e)śmy odżywali
 odżywałyśmy
+(e)śmy odżywały
2 os. odżywałeś
+(e)ś odżywał
 odżywałaś
+(e)ś odżywała
 odżywałoś
+(e)ś odżywało
 odżywaliście
+(e)ście odżywali
 odżywałyście
+(e)ście odżywały
3 os. odżywał
 odżywała
 odżywało
 odżywali
 odżywały

bezosobnik: odżywano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę odżywał
będę odżywać
 będę odżywała
będę odżywać
 będę odżywało
będę odżywać
 będziemy odżywali
będziemy odżywać
 będziemy odżywały
będziemy odżywać
2 os. będziesz odżywał
będziesz odżywać
 będziesz odżywała
będziesz odżywać
 będziesz odżywało
będziesz odżywać
 będziecie odżywali
będziecie odżywać
 będziecie odżywały
będziecie odżywać
3 os. będzie odżywał
będzie odżywać
 będzie odżywała
będzie odżywać
 będzie odżywało
będzie odżywać
 będą odżywali
będą odżywać
 będą odżywały
będą odżywać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. odżywajmy
2 os. odżywaj
 odżywajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. odżywałbym
bym odżywał
 odżywałabym
bym odżywała
 odżywałobym
bym odżywało
 odżywalibyśmy
byśmy odżywali
 odżywałybyśmy
byśmy odżywały
2 os. odżywałbyś
byś odżywał
 odżywałabyś
byś odżywała
 odżywałobyś
byś odżywało
 odżywalibyście
byście odżywali
 odżywałybyście
byście odżywały
3 os. odżywałby
by odżywał
 odżywałaby
by odżywała
 odżywałoby
by odżywało
 odżywaliby
by odżywali
 odżywałyby
by odżywały

bezosobnik: odżywano by

bezokolicznik: odżywać

imiesłów przysłówkowy współczesny: odżywając

gerundium: odżywanie

imiesłów przymiotnikowy czynny: odżywający

odpowiednik aspektowy: odżyć

Pochodzenie

Zob.  żyć 

1. o roślinie

Definicja

odzyskiwać zwykłe właściwości oraz siły fizyczne i dzięki temu zaczynać ponownie prawidłowo funkcjonować jako organizm żywy

Wymowa

[od-żywać] lub  pot.  [odżżywać]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka sprawność i wydolność organizmu

Cytaty

Z pogody zadowoleni są chyba tylko rolnicy. [...] Odżywają rośliny okopowe, wcześniej cierpiące z powodu braku opadów.

źródło: NKJP: Plażowanie za tydzień, Wieczór Wybrzeża, 2011

[...] nie oddycha, nie rusza się, ale po mojej szybkiej interwencji (sztuczne oddychanie, masaż serca itp.) zaczyna się krztusić i odżywa.

źródło: Internet: znaczenie-snow.net

To wielka radość i satysfakcja z ratowania kocich istnień – widzieć, jak kot odżywa, zdrowieje, pięknieje, a wreszcie idzie dalej – do stałego domu, na swoje.

źródło: Internet: kotylion.pl

2. psychicznie

Definicja

odzyskiwać dobre samopoczucie i chęć podejmowania jakiejś aktywności

Wymowa

[od-żywać] lub  pot.  [odżżywać]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Cytaty

Znalazłszy studentkę, profesor odżywa w jej ramionach, przeżywa najwspanialszą miłość życia. Z dna podnosi go miłość.

źródło: NKJP: Marta Cuber, Eros bez łuku, Polityka, 2004-11-13

[...] mojemu mężowi odpowiada życie ograniczone do pracy i domu. Ja natomiast odżywam, kiedy mogę pogadać z ludźmi.

źródło: NKJP: Zofia Milska-Wrzosińska: Para z dzieckiem, czyli niezupełnie poprawne politycznie uwagi o rodzicielstwie, 2005

Całe dnie wypełnione miał pracą, aktywnością społeczną, a jak czasu starczyło, to grał. Przy fortepianie odżywał; kochał ten instrument, chyba z wzajemnością.

źródło: NKJP: Elwira Kucharska: Siła przyciągania, czyli polskie losy, 2008

3. o mieście

Definicja

odzyskiwać utracone na pewien czas walory i stawać się przez to ponownie popularnym albo wartościowym

Wymowa

[od-żywać] lub  pot.  [odżżywać]

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Cytaty

Hotel dopiero odżywał i stawał na nogi po dniach, gdy znajdował się na samej linii frontu i groziło mu, że legnie w gruzach, dzieląc los większości stołecznych budowli.

źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2002

Przede wszystkim po latach marazmu wyraźnie odżywa Instytut Wzornictwa Przemysłowego. Pod nowym kierownictwem [...] jest na dobrej drodze do odzyskania reputacji centrum polskiego designu.

źródło: NKJP: Piotr Sarzyński: Fotel z waty, Polityka, 2007-02-17

Po zamknięciu targowiska w Stanisławowie nasze targowisko, z długimi tradycjami, po latach przestoju zaczyna odżywać.

źródło: NKJP: Bożena Nowotniak: Targ dla krów zamknięty, Tygodnik Siedlecki, 2007-06-05

Wojny napoleońskie powodują, że Legnica odżywa. Powracają do miasta Żydzi, po raz pierwszy od wygnania przed 350 laty. Rozbudowywane są drogi bite, powstaje połączenie kolejowe z Wrocławiem.

źródło: NKJP: Zygmunt Mułek: Sześć palców księcia Henryka, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2007-09-12

4. o idei

Definicja

książk. 
po okresie zapomnienia albo braku popularności stawać się znów obiektem zainteresowania i dzięki temu często także zaczynać się rozwijać

Wymowa

[od-żywać] lub  pot.  [odżżywać]

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Połączenia

  • dyskusja, spór, odżywa
  • zacząć odżywać

Cytaty

Występujący kolędnicy przypominali dawne, choć w niektórych rejonach na nowo odżywające bożonarodzeniowe tradycje.

źródło: NKJP: Za czystą formę i efekty, Dziennik Polski, 2004-01-13

Wszędzie demonstruje się powrót do korzeni: znikają pomniki Lenina, a rosną jak grzyby po deszczu posągi narodowych bohaterów, odżywają stare legendy, zmieniają się nazwy ulic.

źródło: NKJP: Magdalena Grochowalska: Powrót do korzeni, Express Ilustrowany, 2002-07-26

Dzięki poczcie elektronicznej odżywa sztuka pisania listów, skazana, zdawałoby się, na zagładę przez rozpowszechnienie telefonu.

źródło: NKJP: Marek Hołyński: Dekada internetu, Wiedza i Życie, 1998

5. o wspomnieniach

Definicja

książk. 
zaczynać być ponownie albo z większą niż wcześniej intensywnością doświadczanym przez kogoś

Wymowa

[od-żywać] lub  pot.  [odżżywać]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  ożyć

Połączenia

  • nadzieja odżywa; wspomnienia odżywają
  • odżywać we wspomnieniach
  • zacząć odżywać

Cytaty

W niedzielnym dodatku dla pań znalazła nie tak dawno opinię specjalisty od terapii głębi. Twierdził on, że za kierownicą odżywa u mężczyzn nieprzepracowana trauma bezradnego dziecka.

źródło: NKJP: Piotr Siemion: Finimondo. Komedia romantyczna, 2004

Powoli wchodziłem w rytm życia nowej szkoły, zestrajałem się z klasą, nawiązywałem słabe jeszcze i rwące się nitki sympatii z nowymi kolegami. [...] Stłamszone przeżyciem uczucia zaczęły odżywać, szukać sobie ujścia, żłobić nowe koryta.

źródło: NKJP: Tomasz Domaniewski: Niedaleko od prawdy, 1975

Czyż można się [...] dziwić, że gdy przemierzam Krupniczą, odżywają w mej pamięci szkolne czasy?

źródło: NKJP: Tadeusz Kwiatkowski, Panopticum, 1995

[...] widziałem, jak patrzy na góry, jak zmienia mu się twarz, jak odżywają w nim wspomnienia.

źródło: NKJP: Marek Bartosik: VIP-y, konie i kobyły, Gazeta Krakowska, 2001-12-28

Składnia

bez ograniczeń + odżywać +
(w KIM/CZYM)
Data ostatniej modyfikacji: 08.10.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN