UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

gęśle

rzadziej gęśl
rzadziej gęśla

Chronologizacja

2 połowa XIV w., SStp

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: p2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. gęśle
D. gęśli
C. gęślom
B. gęśle
N. gęślami
Ms. gęślach
W. gęśle

Pochodzenie

psł. *gǫsli (< *gǫd-sli) 'strunowy instrument muzyczny'

z psł. *gǫsti, *gǫdǫ 'wydawać przeciągły odgłos, brzęczeć, buczeć, szumieć'

W st.pol. od XIV w. także formy  gęśli  i rzadko  gęśl   gąśl  ‘dawny, prymitywny ludowy smyczkowy instrument muzyczny’.

Definicja

ludowy drewniany instrument muzyczny, nieco podobny do skrzypiec, ale mający uproszczoną budowę, na którym gra się, szarpiąc struny smyczkiem

Warianty

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka muzyka

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  instrument

Połączenia

  • dźwięk gęśli
  • grać na gęślach

Cytaty

Odezwały się flety i trzystrunne gęśle, jak koty pomrukiwały bębenki i ćwierkał brzęk dzwonków.

źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1994

W ostatnią niedzielę [...] odbyły się posiady góralskie zorganizowane przez Związek Podhalan. Bohaterem posiadów był „Ujek” [...], który barwnie opowiadał tłumnie zgromadzonej publiczności epizody ze swego życia, dotyczące m.in. nauki gry na gęślach [...].

źródło: NKJP: Natalia Wróblewska: Posiady u Giewonta, Tygodnik Podhalański, 1997

Skończyło się na wybudowaniu niewielkiego nagrobka ozdobionego rzeźbą gęśli [...], skrzyżowanych ze smyczkiem.

źródło: NKJP: Maciej Pinkwart: Zakopane i Tatry. Przewodnik, 1995
Data ostatniej modyfikacji: 02.06.2020
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN