UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

bączek

Chronologizacja

1614, KorBa

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. bączek
bączki
D. bączka
bączków
C. bączkowi
bączkom
B. bączka
bączki
N. bączkiem
bączkami
Ms. bączku
bączkach
W. bączku
bączki

Pochodzenie

Zob. bąk

1. trzmiel

Definicja

ekspresywnie o bąku - owadzie podobnym do pszczoły

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt owady

Relacje znaczeniowe

synonimy:  bąk, trzmiel
hiperonimy:  owad

Cytaty

Dziewanny rozkwitły. Niebieskie kwiatki, bączki fruwały dalej nad łąką.

źródło: NKJP: Miron Białoszewski: Chamowo, 2010

Chrust zbiera się w lesie, a bączki latają nad łąką…

źródło: Internet: przedszkole-alwernia.pl

2. ptak

Definicja

zool. 
niewielki ptak wodny podobny do czapli, którego upierzenie w przedniej części ciała układa się naprzemiennie w brązowe i białe paski, a na grzbiecie i skrzydłach w brązowe i białe plamki; Ixobrychus minutus

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt ptaki

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta wodne

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  ptak

Połączenia

  • populacja lęgowa, siedlisko bączka

Cytaty

Na przypominających zieloną deltę rozlewiskach gnieździły się roje ptactwa. Krzyżówki, cyranki, perkozy, bączki, tracze, czaple.

źródło: NKJP: Andrzej Stasiuk: Biały kruk, 1996

Wyciągają szyję, dziób kierują ku górze i kołyszą się lekko niczym źdźbło na wietrze. Można wtedy przejść w odległości kilku kroków, nie dostrzegając dziwacznego ptaka. Bączki potrafią też nadąć się do postaci bez mała kuli, co może nastraszyć ewentualnych wrogów. Głos bączka przypomina stłumione szczekanie psa.

źródło: NKJP: Krzysztof Filcek: Znajomi wędkarzy, Gazeta Wyborcza, 1992-05-22

Żyje tu ok. 135 gatunków ptaków, m.in. błotniaki stawowe, bąki, bączki, trzciniaki, nur czarnoszyi [...].

źródło: NKJP: Lech Szaraniec: Górny Śląsk, 1997

3. zabawka

Definicja

mały bąk - zabawka

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia narodziny i dzieciństwo

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny gry i zabawy

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  bąk

Połączenia

  • dziecięcy, kolorowy, wirujący bączek
  • bączek dla dzieci

Cytaty

[...] pamiętałem tylko te trzecie urodziny, wirującego po podłodze czerwonego bączka i mdłości po zjedzeniu urodzinowego tortu.

źródło: NKJP: Anna Bolecka: Concerto d'amore, 2004

Sandra na składanym stoliku sprzedaje jarmarczne różności: od kogucików, bączków, waty cukrowej po baloniki, fujarki i plastikowe konewki z Matką Boską.

źródło: NKJP: Mariusz Sieniewicz: Żydówek nie obsługujemy, 2005

Zniknął dziecięcy bączek, zepsuty rower i wiadro.

źródło: NKJP: Małgorzata Kuźmińska Michał Kuźmiński: Sekret Kroke, 2009

4. dziecko

Definicja

pot.  żart. 
małe dziecko

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia narodziny i dzieciństwo

Relacje znaczeniowe

synonimy:  bąk

Cytaty

Sąsiadki zaraz gadały do siebie w windzie: – Z bączkiem wróciła, a taka porządna się wydawała, taka cicha niby, takie to do rany przyłóż, a to się dopiero okazało, co z niej jest – gonicha!

źródło: NKJP: Sławomir Shuty: Cukier w normie z ekstrabonusem, 2005

Zaglądam tu prawie codziennie, najczęściej niestety grubo po północy, gdy moje bączki już śpią.

źródło: NKJP: Internet

5. łódka

Definicja

żegl. 
mała, płytka i dość szeroka łódka z wiosłami, którą obsługuje jedna osoba

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport wodny

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  łódka

Cytaty

Wypłynął przywitać nas, a gdy zacumowaliśmy do burty Nashachaty, przypłynął bączkiem z butelką szampana i szklankami na tacy [...].

źródło: Internet: conceptsailing.org

6. pojazdem

Definicja

pot. 
obrót samochodu wokół własnej osi wykonany celowo i w kontrolowany sposób przez kierowcę w czasie jazdy

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  obrót

Połączenia

  • kręcić, wykręcać bączki

Cytaty

Na mokrym, zbrylonym śniegu wielu zawodników miało problemy z utrzymaniem odpowiedniej linii jazdy. Nie obyło się bez efektownych bączków, potrąconych gumowych słupków wyznaczających trasę i jednym dachowaniu.

źródło: NKJP: Arkadiusz Bar: Zimowe ściganie, Życie Podkarpackie, 2009-03-25

Do tej pory większość spotkań na własnym torze wygrywaliśmy zdecydowanie. Liczę, że i tym razem stanie się podobnie. A później symbolicznie wypijemy szampana, a ja zaprezentuję na motocyklu kilka bączków.

źródło: NKJP: (m): Wystrzelą korki od szampanów, Dziennik Bałtycki, 2004-08-05

7. na czapce

Definicja

przest. 
okrągła lub owalna ozdoba na czapce żołnierza lub urzędnika

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie ozdoby i dodatki

Cytaty

Biała czapka z granatowym otokiem także była wspaniała, a złoty bączek z gwiazdą niemal tak ładny, jak kiedyś carski.

źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Czerwony byk, 2007

Na czapkach mieli kokardy narodowe w nocy tajnie uszyte, bączki zamienili na orzełki z blachy, buty i mundury mieli liche, a karabiny pordzewiałe.

źródło: NKJP: Michał Rożek: Ta wyśniona, wymarzona..., Dziennik Polski, 2005-11-12

Data ostatniej modyfikacji: 22.07.2022
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj