UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

orszak

Chronologizacja

SStp, SPXVI, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

może węg. ország 'kraj, państwo'

1. cesarski

Definicja

grupa osób towarzyszących komuś ważnemu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  poczet, świta

Połączenia

  • orszak arcybiskupi, cesarski, królewski, książęcy, papieski; wspaniały; tryumfalny, zwycięski; liczny, tłumny; zbrojny
  • orszak arcybiskupa, cesarza, króla, królowej, księcia, księżnej, papieża; dworzan, panien
  • muzykanci, trębacze z orszaku
  • orszak dąży, rusza dokądś; nadciąga skądś, posuwa się za kimś dokądś
  • towarzyszyć orszakowi
  • tworzyć orszak
  • należeć do orszaku
  • spotkać się z orszakiem

Cytaty

Nad rzeczką Oleśniczką, wijącą się wśród czarnych olszowych łęgów, kęp białych brzóz i zieloniutkich łąk, na wzniesieniu, z którego widać było strzechy i dymy wsi Borowa, książęcy orszak zrobił dłuższy postój.

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002

Król przy pomocy marszałka koronnego ubierał się w strój koronacyjny, podobny do liturgicznych szat biskupich i podkreślający sakralność monarchy. Następnie orszak królewski opuszczał pałac i przy wtórze dzwonów udawał się do katedry.

źródło: NKJP: Andrzej Chwalba (red.): Obyczaje w Polsce: od średniowiecza do czasów współczesnych: praca zbiorowa, 2005

[...] została przyjęta zasada, iż za przygotowania liturgiczne płaci Kościół katolicki w Polsce, a koszty związane z zapewnieniem bezpieczeństwa i przejazdów Papieża wraz z orszakiem pokrywa strona rządowa.

źródło: NKJP: Wizyta Papieża, Gazeta Wyborcza, 1997-03-13

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. orszak
orszaki
D. orszaku
orszaków
C. orszakowi
orszakom
B. orszak
orszaki
N. orszakiem
orszakami
Ms. orszaku
orszakach
W. orszaku
orszaki

Składnia

bez ograniczeń + orszak +
KOGO
bez ograniczeń + orszak +
JAKI

2. weselny

Definicja

grupa osób uczestnicząca w uroczystej ceremonii, uformowana w szyk umożliwiający dotarcie dokądś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja uroczystości i święta

Połączenia

  • anielski orszak; orszak pogrzebowy, ślubny, weselny, żałobny; barwny, kolorowy, wspaniały; posępny, smętny, smutny, wesoły; długi, liczny, niewielki, skromny, tłumny
  • orszak Dionizosa, Lajkonika, Świętego Mikołaja...
  • członek; przejazd, przejście; czoło, przód, tył orszaku
  • muzykanci, trębacze z orszaku
  • orszak dąży, rusza dokądś; nadciąga skądś, posuwa się za kimś dokądś
  • towarzyszyć orszakowi
  • tworzyć orszak
  • należeć do orszaku
  • spotkać się z orszakiem

Cytaty

Wreszcie od strony ulicy Wiejskiej dał się słyszeć pojedynczy skowyt policyjnej syreny i zgromadzeni przed Sejmem ujrzeli początek orszaku, wiozącego nowego i ustępującego prezydenta.

źródło: KWSJP: Grzegorz Mathea: IV Rzeczpospolita, 2005

Następnego ranka po pełni miesiąca wyruszył z miasta orszak dziewcząt z Szoszanną na czele.

źródło: KWSJP: Tadeusz Kudliński: Gniew o Szoszannę, 1963

Orszak żałobny pociągnął ulicami ku cmentarzowi wojskowemu na Powązkach.

źródło: KWSJP: Jerzy Jesionowski: Nad urwiskiem, 1987

Z Pałacu Ślubów poszliśmy pieszo weselnym orszakiem na słynne kaczki do pani Piętakowej [...].

źródło: NKJP: Marian Brandys: Dziennik 1972, 1997

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. orszak
orszaki
D. orszaku
orszaków
C. orszakowi
orszakom
B. orszak
orszaki
N. orszakiem
orszakami
Ms. orszaku
orszakach
W. orszaku
orszaki

Składnia

bez ograniczeń + orszak +
(KOGO)
bez ograniczeń + orszak +
JAKI
Data ostatniej modyfikacji: 10.02.2014
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj