UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

orszak

Chronologizacja

1500, SStp

Pochodzenie

może węg. ország 'kraj, państwo'

1. cesarski

Definicja

grupa osób towarzyszących komuś ważnemu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  poczet, świta

Połączenia

  • orszak arcybiskupi, cesarski, królewski, książęcy, papieski; wspaniały; tryumfalny, zwycięski; liczny, tłumny; zbrojny
  • orszak arcybiskupa, cesarza, króla, królowej, księcia, księżnej, papieża; dworzan, panien
  • muzykanci, trębacze z orszaku
  • orszak dąży, rusza dokądś; nadciąga skądś, posuwa się za kimś dokądś
  • towarzyszyć orszakowi
  • tworzyć orszak
  • należeć do orszaku
  • spotkać się z orszakiem

Cytaty

Nad rzeczką Oleśniczką, wijącą się wśród czarnych olszowych łęgów, kęp białych brzóz i zieloniutkich łąk, na wzniesieniu, z którego widać było strzechy i dymy wsi Borowa, książęcy orszak zrobił dłuższy postój.

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002

Król przy pomocy marszałka koronnego ubierał się w strój koronacyjny, podobny do liturgicznych szat biskupich i podkreślający sakralność monarchy. Następnie orszak królewski opuszczał pałac i przy wtórze dzwonów udawał się do katedry.

źródło: NKJP: Andrzej Chwalba (red.): Obyczaje w Polsce: od średniowiecza do czasów współczesnych: praca zbiorowa, 2005

[...] została przyjęta zasada, iż za przygotowania liturgiczne płaci Kościół katolicki w Polsce, a koszty związane z zapewnieniem bezpieczeństwa i przejazdów Papieża wraz z orszakiem pokrywa strona rządowa.

źródło: NKJP: Wizyta Papieża, Gazeta Wyborcza, 1997-03-13

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. orszak
orszaki
D. orszaku
orszaków
C. orszakowi
orszakom
B. orszak
orszaki
N. orszakiem
orszakami
Ms. orszaku
orszakach
W. orszaku
orszaki

Składnia

bez ograniczeń + orszak +
KOGO
bez ograniczeń + orszak +
JAKI

2. weselny

Definicja

grupa osób uczestnicząca w uroczystej ceremonii, uformowana w szyk umożliwiający dotarcie dokądś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja uroczystości i święta

Połączenia

  • anielski orszak; orszak pogrzebowy, ślubny, weselny, żałobny; barwny, kolorowy, wspaniały; posępny, smętny, smutny, wesoły; długi, liczny, niewielki, skromny, tłumny
  • orszak Dionizosa, Lajkonika, Świętego Mikołaja...
  • członek; przejazd, przejście; czoło, przód, tył orszaku
  • muzykanci, trębacze z orszaku
  • orszak dąży, rusza dokądś; nadciąga skądś, posuwa się za kimś dokądś
  • towarzyszyć orszakowi
  • tworzyć orszak
  • należeć do orszaku
  • spotkać się z orszakiem

Cytaty

Wreszcie od strony ulicy Wiejskiej dał się słyszeć pojedynczy skowyt policyjnej syreny i zgromadzeni przed Sejmem ujrzeli początek orszaku, wiozącego nowego i ustępującego prezydenta.

źródło: KWSJP: Grzegorz Mathea: IV Rzeczpospolita, 2005

Następnego ranka po pełni miesiąca wyruszył z miasta orszak dziewcząt z Szoszanną na czele.

źródło: KWSJP: Tadeusz Kudliński: Gniew o Szoszannę, 1963

Orszak żałobny pociągnął ulicami ku cmentarzowi wojskowemu na Powązkach.

źródło: KWSJP: Jerzy Jesionowski: Nad urwiskiem, 1987

Z Pałacu Ślubów poszliśmy pieszo weselnym orszakiem na słynne kaczki do pani Piętakowej [...].

źródło: NKJP: Marian Brandys: Dziennik 1972, 1997

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. orszak
orszaki
D. orszaku
orszaków
C. orszakowi
orszakom
B. orszak
orszaki
N. orszakiem
orszakami
Ms. orszaku
orszakach
W. orszaku
orszaki

Składnia

bez ograniczeń + orszak +
(KOGO)
bez ograniczeń + orszak +
JAKI
Data ostatniej modyfikacji: 28.08.2025
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj