UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

gwiazdka

Chronologizacja

1471, SStp
Inne znaczenie: 'biała plama na czole konia'

Pochodzenie

Zob. gwiazda

1. mała gwiazda

Cytaty

Odmiana

część mowy: rzeczownik

1.a na niebie

Definicja

mała gwiazda - obiekt znajdujący się w kosmosie, widoczny z Ziemi jako jasny punkt na ciemnym niebie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Niebo i wszechświat gwiazdy i planety

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

gwiazda

Połączenia

gwiazdka świeci, zaświeci

Cytaty

Przez całą noc możemy obserwować Jowisza, który jako jasna gwiazdka świeci w gwiazdozbiorze Panny.

źródło: NKJP: Robert Szaj: Na niebie, Weekend nr 14 dodatek do Gazety Wyborczej, 1993-04-09

Pluton dostępny jest przez całą noc, ale tylko przez duże teleskopy, jako gwiazdka około 14 wielkości w gwiazdozbiorze Wężownika [...].

źródło: NKJP: Spojrzenie w majowe niebo, Dziennik Polski, 1998-05-04

Pod koniec miesiąca, nisko na północno-zachodnim horyzontem, można odnaleźć Merkurego świecącego jak gwiazdka zerowej wielkości.

źródło: NKJP: Adam Michalec: Spojrzenie w kwietniowe niebo, Dziennik Polski, 2002-03-30

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	gwiazdka	gwiazdki
D.	gwiazdki	gwiazdek

C.	gwiazdce	gwiazdkom
B.	gwiazdkę	gwiazdki
N.	gwiazdką	gwiazdkami
Ms.	gwiazdce	gwiazdkach
W.	gwiazdko	gwiazdki

1.b kształt

Definicja

mała gwiazda - element w kształcie figury o kilku lub wielu ramionach rozchodzących się ze środka w różnych kierunkach

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kształty i figury

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

gwiazda

Połączenia

śniegowa, śnieżna gwiazdka; białe, złote, żółte...; unijne gwiazdki
gwiazdka śniegu
gwiazdka na czole
gwiazdki i serduszka
kształt gwiazdki
słowo z gwiazdką
oznaczony, zaznaczony gwiazdką

Cytaty

	W powietrzu mieniły się jeszcze maleńkie gwiazdki śniegu jak złociste cekiny w potrząśniętej butelce Goldwasser. źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewski: Powrót do Breitenheide, 1998
	Włosy przybrała żelaznymi gwiazdkami, w uszy wpięła żelazne kolczyki, palce ozdobiła pierścieniami, a ręce bransoletkami. źródło: NKJP: Beata Ostrowicka: Kraina kolorów: księga intryg, 1999
	Bartek miał na lewej skroni, tuż pod włosami, malutką, niemal niewidoczną, bliznę czy też znamię w kształcie gwiazdki... źródło: NKJP: Dorota Terakowska: Władca Lewawu, 1996
	Preparaty oznaczone gwiazdką znajdują się na liście środków ochrony roślin dopuszczonych do obrotu [...]. źródło: NKJP: Leszek S. Jankiewicz (red.): Regulatory wzrostu i rozwoju roślin: zastosowanie w ogrodnictwie, rolnictwie, leśnictwie i w kulturach tkanek, 1997

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	gwiazdka	gwiazdki
D.	gwiazdki	gwiazdek

C.	gwiazdce	gwiazdkom
B.	gwiazdkę	gwiazdki
N.	gwiazdką	gwiazdkami
Ms.	gwiazdce	gwiazdkach
W.	gwiazdko	gwiazdki

2. ekspresywnie

Cytaty

Odmiana

część mowy: rzeczownik

2.a na niebie

Definicja

ekspresywnie o gwieździe - obiekcie znajdującym się w kosmosie, widocznym z Ziemi jako jasny punkt na ciemnym niebie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Niebo i wszechświat gwiazdy i planety

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

synonimy:

gwiazda

Połączenia

pierwsza, wigilijna gwiazdka
gwiazdka na niebie
gwiazdka zabłysła
wypatrywać gwiazdki

Cytaty

Hasłem do rozpoczęcia wieczerzy jest oczywiście pierwsza gwiazdka nie niebie, ale zanim to nastąpi dzielimy się opłatkiem i składamy sobie życzenia.

źródło: NKJP: Alina Melnicka: Najpiękniejsze są wigilie u babci Marysi, Tygodnik Ciechanowski, 2006-12-24

[...] harendziańskie dzieci wypatrywać będą pierwszej wigilijnej gwiazdki.

źródło: NKJP: Dzieci Harendy dzieciom Kamieńca, Dziennik Polski, 2003-12-10

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	gwiazdka	gwiazdki
D.	gwiazdki	gwiazdek

C.	gwiazdce	gwiazdkom
B.	gwiazdkę	gwiazdki
N.	gwiazdką	gwiazdkami
Ms.	gwiazdce	gwiazdkach
W.	gwiazdko	gwiazdki

2.b osoba

Definicja

lekceważąco o gwieździe - sławnej w jakimś kręgu osobie, wyróżniającej się czymś i wzbudzającej zainteresowanie innych osób

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia osób wchodzących w relacje międzyludzkie

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Relacje znaczeniowe

synonimy:

gwiazda

Połączenia

hollywoodzka, wschodząca gwiazdka; popowe, sezonowe gwiazdki; gwiazdka filmowa
gwiazdka filmów porno, muzyki
gwiazdy i gwiazdki

Cytaty

	Na całym świecie sensację wzbudziła Brigitte Bardot, francuska gwiazdka filmowa, pojawiając się zupełnie nago w filmie męża [...]. źródło: NKJP: Grzegorz Brzozowicz, Filip Łobodziński: Sto płyt, które wstrząsnęły światem: kronnika czasów popkultury, 2000
	Od szkoły podstawowej, kiedy została gwiazdką kółka teatralnego, myślała o pisaniu. Mówi, że zawsze chciała zobaczyć na scenie bohaterów ulubionych bajek. źródło: NKJP: (ma.w): Jak bawić się w teatr, Nowiny Raciborskie, 2004-04-13
	[...] Bardot i Philipe, spotkali się na planie filmowym. Lecz ona była dopiero gwiazdką wschodzącą, on natomiast już u szczytu sławy. źródło: NKJP: Na małym ekranie, Dziennik Polski, 1999-05-19
	Na scenie niekompletnie ubrane Wendy i Marsha, holenderskie gwiazdki porno, wykonują program taneczny. źródło: NKJP: Paweł Wroński: Jak polski rynek erotyczny umacnia się i na świat otwiera. Gazeta Wyborcza, 1996-04-26

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	gwiazdka	gwiazdki
D.	gwiazdki	gwiazdek

C.	gwiazdce	gwiazdkom
B.	gwiazdkę	gwiazdki
N.	gwiazdką	gwiazdkami
Ms.	gwiazdce	gwiazdkach
W.	gwiazdko	gwiazdki

3. stopień w wojsku

Definicja

mała haftowana lub doczepiana do elementu munduru naszywka w kształcie gwiazdy, oznaczająca stopień w hierarchii wojskowej

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna czynności, przedmioty, miejsca związane z wojskiem i wojną

Połączenia

generalskie, kapitańskie, oficerskie gwiazdki
gwiazdki na kołnierzu, na naramiennikach, na pagonach

Cytaty

	Czwartą gwiazdkę i stopień nadkomisarza dostanie komendant Komisariatu I Kielce-Północ Sławomir Lasota. źródło: NKJP: (saba): Awanse i odznaczenia, Echo Dnia, 2004-07-21
	[...] zasłynął artykułami wściekle atakującymi politykę angielską, za co został dyscyplinarnie przeniesiony. Dostał jednak gwiazdkę, czyli stopień podporucznika. źródło: NKJP: Czesław Miłosz: Abecadło Miłosza, 1997
	Pojawiają się oficerowie. Można ich poznać po błyszczących gwiazdkach na pagonach. źródło: NKJP: Cezary Łazarewicz: Scenki myśliwskie z Polanki Redłowskiej, Gazeta Wyborcza, 1997-11-26
	Byłem wtedy młodym podporucznikiem, dwie gwiazdki to najbardziej romantyczna szarża w wojsku. źródło: NKJP: Romantyczne początki, Dziennik Polski, 2001-12-14

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	gwiazdka	gwiazdki
D.	gwiazdki	gwiazdek

C.	gwiazdce	gwiazdkom
B.	gwiazdkę	gwiazdki
N.	gwiazdką	gwiazdkami
Ms.	gwiazdce	gwiazdkach
W.	gwiazdko	gwiazdki

4. oznaka jakości

Definicja

punkt przyznawany w kilkustopniowej skali stanowiącej o jakości towaru lub obiektu, do którego się odnosi

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka wytwory działań intelektualnych człowieka

Połączenia

dwie, cztery gwiazdki
liczba gwiazdek
mieć, otrzymać gwiazdki

Cytaty

	Restauracja Kupiecka otrzymała aż trzy gwiazdki, co oznacza, że jakość oferowanych tam dań jest wyjątkowa. źródło: NKJP: Trzy gwiazdki, Dziennik Polski, 2001-08-04
	Potem nocował w hotelu Diplomat, elegancki, cztery gwiazdki, co najmniej 60 dinarów (ok. 63 dolarów) dziennie. źródło: NKJP: Beata Pawlak: Tunis, Gazeta Wyborcza, 1994-07-29
	Budowany jest hotel po dawnym szpitalu przy ulicy Malczewskiego. Liczymy, że będzie miał pięć gwiazdek [...]. źródło: NKJP: Roman Furciński: Euro 2012 nie w naszym regionie, Echo Dnia, 2007-10-17
	Butelki oznaczone trzema gwiazdkami zawierają koniak, który dojrzewał 10—15 lat. źródło: NKJP: Tadeusz Rojek: Jak to się je: savoir-vivre przy stole, 1994

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	gwiazdka	gwiazdki
D.	gwiazdki	gwiazdek

C.	gwiazdce	gwiazdkom
B.	gwiazdkę	gwiazdki
N.	gwiazdką	gwiazdkami
Ms.	gwiazdce	gwiazdkach
W.	gwiazdko	gwiazdki

5. Boże Narodzenie

Definicja

święta Bożego Narodzenia oraz związane z nimi obrzędy

Noty o użyciu

Zapisywane również wielką literą.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół sakramenty i obrzędy religijne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja uroczystości i święta

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	Boże Narodzenie
	hiperonimy:	święta

Połączenia

zbliżająca się gwiazdka
gwiazdka dla dzieci
prezent na gwiazdkę
gwiazdka odbyła się
zorganizować gwiazdkę
czekać; dać coś, dostać coś na gwiazdkę

Cytaty

	Od 6 lat – z myślą o gwiazdce dla ubogich - w pierwszą niedzielę grudnia zbieramy pieniądze. źródło: NKJP: Krzysztof Jakubowski: Ponad 700 mławskich dzieci z ubogich rodzin otrzymało paczki świąteczne, Tygodnik Ciechanowski, 2002-12-26
	Świętowanie Gwiazdki w Kalifornii jest okraszone kulturą i zwyczajami meksykańskimi. Mam na uwadze [...] przede wszystkim duchowe przygotowanie do świąt Bożego Narodzenia. źródło: NKJP: Las Posadas, Dziennik Polski, 2003-12-27
	To dobrze, że świąteczne towary wystawiamy już teraz [...]. Ludzie mają czas na spokojne zrobienie zakupów i nie muszą tłoczyć się w grudniu, tuż przed gwiazdką. źródło: NKJP: Piotr Kutkowski: Święta na razie w marketach, Echo Dnia, 2006-11-16
	Kiedy kładłem ręce na kierownicy, czułem się naprawdę bardzo szczęśliwy. Jak dziecko, które dostaje na gwiazdkę wymarzony prezent. źródło: NKJP: Normalna kolej rzeczy, Gazeta Wyborcza, 1994-10-25

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	gwiazdka	gwiazdki
D.	gwiazdki	gwiazdek

C.	gwiazdce	gwiazdkom
B.	gwiazdkę	gwiazdki
N.	gwiazdką	gwiazdkami
Ms.	gwiazdce	gwiazdkach
W.	gwiazdko	gwiazdki

Inne uwagi

Zwykle lp

Informacja normatywna

Zgodnie z zaleceniami zamieszczonymi w "Wielkim słowniku ortograficznym PWN" z 2016 roku wyraz należy pisać wielką literą, gdy odnosi się do Wigilii i Świąt Bożego Narodzenia, natomiast małą, gdy chodzi o zwyczaj obdarowywania się prezentami z tej okazji.

6. przynosi prezenty

Definicja

krak.

postać, która według tradycji przynosi prezenty w Wigilię Bożego Narodzenia

Noty o użyciu

Zapisywane również wielką literą.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja wierzenia i przesądy

Połączenia

gwiazdka przyniosła coś

Cytaty

Wojtek [...] w Wigilię i święta będzie w domu koncertował z całą rodziną. Sam zagra na pianinie. Grzesiu [...] chciałby, żeby Gwiazdka przyniosła mu klocki lego.

źródło: NKJP: Dziennik Polski, 2001-12-24

Drodzy Rodzice, rozpoczął się grudzień, czyli miesiąc prezentów! Bo jak można zapomnieć o tym, że dzieci czekają na Świętego Mikołaja, a Święta Bożego Narodzenia, to przecież wyjątkowa wigilijna kolacja i prezenty od Gwiazdki (czy od Mikołaja?)

źródło: Internet: parenting.pl

Każde dziecko ma jakieś marzenia, chce, żeby gwiazdka przyniosła im coś fajnego [...] - ale co to ma być konkretnie, trzeba zapytać je same.

źródło: Miastons.pl. Tygodnik i portal nowosądecki, 2011-12-15 (docplayer.pl)

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	gwiazdka	gwiazdki
D.	gwiazdki	gwiazdek

C.	gwiazdce	gwiazdkom
B.	gwiazdkę	gwiazdki
N.	gwiazdką	gwiazdkami
Ms.	gwiazdce	gwiazdkach
W.	gwiazdko	gwiazdki

Inne uwagi

Zwykle lp

Frazeologizmy

coś/ktoś spadło/spadł z nieba komuś
coś/ktoś spadło/spadł jak gwiazdka z nieba komuś
gwiazdka z nieba

Data ostatniej modyfikacji: 21.05.2025