UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

ludwisarz

Chronologizacja

1584, SPXVI
W postaci: lodwisarz

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. ludwisarz
ludwisarze
ndepr
ludwisarze
depr
D. ludwisarza
ludwisarzy
przestarz. ludwisarzów
C. ludwisarzowi
ludwisarzom
B. ludwisarza
ludwisarzy
przestarz. ludwisarzów
N. ludwisarzem
ludwisarzami
Ms. ludwisarzu
ludwisarzach
W. ludwisarzu
ludwisarze
ndepr
ludwisarze
depr

Pochodzenie

śr.-w.-niem. rot-giesser 'odlewnik'

W pol. w XVI w. także formy lodgisar, rodgisar (np. u Reja).

Definicja

rzemieślnik zajmujący się odlewem i obróbką przedmiotów z brązu, spiżu, miedzi i mosiądzu

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca zawody

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  rzemieślnik

Połączenia

  • krakowski, miejscowy, słynny, znakomity, znany ludwisarz
  • czeladnik ludwisarza

Cytaty

Formę odlewniczą ludwisarz rozpoczyna od przygotowania metalowego szablonu. Szablon nadaje kształt przyszłemu dzwonowi.

źródło: NKJP: Mirosław Litwinowicz: Dzwon Jana Pawła II, Czas Ostrzeszowski nr 200532, 2005

Domorosły ludwisarz korzystał ze starych rysunków, a do strzelania używa mieszanki wybuchowej własnej roboty. Na dnie lufy umieszczany jest ładunek, przybijany plastikowymi okrawkami i odpalany za pomocą rozżarzonej do czerwoności, wielkiej kociuby. Salwa naprawdę robi wrażenie. Armata uczyniła pana Rudolfa znanym daleko poza Barcicami.

źródło: NKJP: (wt): Oblężenie im niestraszne, Gazeta Krakowska, 2004-07-22

To samo, a nawet w znacznie większym stopniu, dotyczy dzwonów. Dlatego w czasach rozkwitu sztuki ich wytwarzania ludwisarze cieszyli się zasłużoną sławą. Najczęściej zazdrośnie strzegli swoich sekretów, przekazując je z pokolenia na pokolenie.

źródło: NKJP: Jan Gaj: Laboratorium wiedzy i życia, Wiedza i Życie nr 2/2001, 2001

Są zakłady pamiętające naszych pradziadków, o których istnieniu nawet nie mamy pojęcia. Z usług ludwisarzy na co dzień nie korzystamy. Rzemiosło to znane było na Dalekim Wschodzie już w epoce brązu, w Europie rozkwitło w XII wieku.

źródło: NKJP: ic: Nasze śląskie skarby, Trybuna Śląska, 2001-02-12

Data ostatniej modyfikacji: 26.01.2021
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj