UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

menzura

Chronologizacja

1585, SPXVI
W postaci: 'mensura'

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. menzura
menzury
D. menzury
menzur
C. menzurze
menzurom
B. menzurę
menzury
N. menzurą
menzurami
Ms. menzurze
menzurach
W. menzuro
menzury

Pochodzenie

łac. mensura ' miara, odmierzanie'

1. naczynie

Definicja

przest. 
przezroczyste naczynie mające kształt walca i zaznaczoną podziałkę, używane zwykle w laboratoriach do mierzenia objętości płynów lub zanurzonych w nich przedmiotów

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie leki i sposoby leczenia, zabiegi, sprzęty medyczne

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka działalność naukowa

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  menzurka

Cytaty

Retorty, zlewki, menzury - czasem wypełnione jakimś kolorowym płynem - sąsiadowały ze stojakami na próbówki, szkiełkami podstawkowymi, niechlujnie rzuconymi pipetami i wielkim aparatem destylacyjnym.

źródło: NKJP: Maciej Dajnowski: Promieniowanie reliktowe, 2004

Zasady rywalizacji o miano najlepszego dojarza w kraju są proste i czytelne. Sztuczna krowa „wyposażona” jest w niemal autentyczne wymię, z którego należy wycisnąć jak najwięcej mleka. [...] Wyniki mierzone są w pięciolitrowej menzurze [...].

źródło: NKJP: Wojciechowska piątą dojarką w kraju, Dziennik Polski, 2003-07-21

Laboratorium to bijące serce winiarni. Na stołach kolby, menzury, probówki wypełnione tajemniczą zawartością. Tutaj bez przerwy bada się próbki wina z różnych okresów fermentacji [...].

źródło: Polityka, 1996 (books.google.pl)

2. instrumentu

Definicja

muz. 
długość części instrumentu muzycznego służącej do wydobywania dźwięku, mająca wpływ na barwę melodii

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka muzyka

Cytaty

W przypadku piszczałek wargowych barwa dźwięku zależy przede wszystkim od menzury. Szeroka menzura daje dźwięk ubogi w tony składowe [...].

źródło: NKJP: Jerzy Gołos: Organoznawstwo historyczne, 2004 (books.google.pl)

Gitary barytonowe mają większy korpus niż zwykłe gitary oraz dłuższą menzurę, która pozwala na niższe strojenie bez zbyt drastycznego zmieniania naprężenia.

źródło: NKJP: Internet

3. rytmiczna

Definicja

muz. 
miara czasu trwania jednego dźwięku w stosunku do drugiego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka muzyka

Cytaty

Teologowie średniowieczni uznali liczbę 3 za symbol Boskiej pełni i doskonałości [...]. Od teologów przejęli tę symbolikę twórcy i teoretycy muzyki, wyznaczając na długo muzyce religijnej trójdzielną menzurę rytmiczną jako zasadę [...].

źródło: NKJP: Krzysztof Bilica: Wieszczy ptak Gamajun, 2002

Menzura w muzyce jest wyznaczana zależnie od różnych wartości nut, którymi oznacza się ilość przypadających na nią miar. [...] Gdy [...] menzury wykonywane są prawidłowo, wówczas mówimy, że gra lub taniec są miarowe [...].

źródło: Miłosz Aleksandrowicz: Interpretacja rytmiczna monodii liturgicznej, Annales Lublinenses pro Musica Sacra, 2013 (kul.pl)

4. w szermierce

Definicja

sport. 
w szermierce: odstęp między dwoma przeciwnikami pozwalający na trafienie pojedynczym ruchem

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport

Cytaty

Składam przepisowy salut: najpierw świadkom, potem przeciwnikowi, odmierzamy menzurę. [...] To pierwsze starcie dodaje mi pewności siebie; mój przeciwnik nie jest nawet przeciętnym szermierzem [...].

źródło: Janusz Meissner: Wspomnienia pilota, 1985 (books.google.pl)

[...] jeśli pozwolisz przeciwnikowi na skrócenie menzury do jakiejś połowy długości klingi rapiera, to staje się on użyteczny już tylko do bicia koszem w twarz [...].

źródło: NKJP: Internet

[...] menzura w szermierce rapierem jest bardzo długa i dla szermierza nie jest wielkim problemem błyskawiczne trafienie celu oddalonego o 3-3,5 metra.

źródło: NKJP: Internet

5. rytuał

Definicja

sport.  pot. 
rytuał honorowy członków różnych stowarzyszeń akademickich polegający na pokazowym pojedynku z użyciem broni służącej do walki wręcz odbywanym według określonych zasad, które mają uniemożliwić odniesienie w nim groźnych ran

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny hobby i zainteresowania

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport dyscypliny, imprezy i rozgrywki sportowe

Cytaty

Menzury są nierozerwalnym, tradycyjnym elementem w społeczności korporacji akademickich Niemiec, Austrii, Szwajcarii, Litwy, Łotwy, Estonii i Polski.

źródło: NKJP: Internet

- Dwóch mężczyzn stoi naprzeciwko siebie. Mają obandażowane tętnice. Tors chroniony kolczugą, a oczy zasłonięte siatką. Dozwolone jest 25 razy po pięć uderzeń rapierem - dowolnych. Tak wygląda menzura - opowiada [...].

źródło: NKJP: Natalia Reiter: Szablą i szklanką, Polityka, 2003-05-17

Nawiązujący do turniejów rycerskich obyczaj odbywania menzury musiał przejść każdy członek związku studenckiego.

źródło: Teresa Kulak: Historia Wrocławia, 2001 (books.google.pl)

Data ostatniej modyfikacji: 31.03.2021
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj