UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

przezorny

Chronologizacja

1428, SStp

Odmiana

część mowy: przymiotnik


Stopień równy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. przezorny
przezorny
przezorny
przezorne
przezorna
D. przezornego
przezornego
przezornego
przezornego
przezornej
C. przezornemu
przezornemu
przezornemu
przezornemu
przezornej
B. przezornego
przezornego
przezorny
przezorne
przezorną
N. przezornym
przezornym
przezornym
przezornym
przezorną
Ms. przezornym
przezornym
przezornym
przezornym
przezornej
W. przezorny
przezorny
przezorny
przezorne
przezorna
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. przezorni
przezorni
przezorne
przezorne
D. przezornych
przezornych
przezornych
przezornych
C. przezornym
przezornym
przezornym
przezornym
B. przezornych
przezornych
przezornych
przezorne
N. przezornymi
przezornymi
przezornymi
przezornymi
Ms. przezornych
przezornych
przezornych
przezornych
W. przezorni
przezorni
przezorne
przezorne

Stopień wyższy

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. przezorniejszy
przezorniejszy
przezorniejszy
przezorniejsze
przezorniejsza
D. przezorniejszego
przezorniejszego
przezorniejszego
przezorniejszego
przezorniejszej
C. przezorniejszemu
przezorniejszemu
przezorniejszemu
przezorniejszemu
przezorniejszej
B. przezorniejszego
przezorniejszego
przezorniejszy
przezorniejsze
przezorniejszą
N. przezorniejszym
przezorniejszym
przezorniejszym
przezorniejszym
przezorniejszą
Ms. przezorniejszym
przezorniejszym
przezorniejszym
przezorniejszym
przezorniejszej
W. przezorniejszy
przezorniejszy
przezorniejszy
przezorniejsze
przezorniejsza
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. przezorniejsi
przezorniejsi
przezorniejsze
przezorniejsze
D. przezorniejszych
przezorniejszych
przezorniejszych
przezorniejszych
C. przezorniejszym
przezorniejszym
przezorniejszym
przezorniejszym
B. przezorniejszych
przezorniejszych
przezorniejszych
przezorniejsze
N. przezorniejszymi
przezorniejszymi
przezorniejszymi
przezorniejszymi
Ms. przezorniejszych
przezorniejszych
przezorniejszych
przezorniejszych
W. przezorniejsi
przezorniejsi
przezorniejsze
przezorniejsze

Pochodzenie

pol. dawne przezor, przezór 'przezieranie, przepatrzanie; przewidywanie, zdolność przewidywania, przezorność, przenikliwość'

z psł. *zьreti 'patrzeć'

Pol. dawne przezor, przezór to rzeczownik odczasownikowy od st.pol. przeźrzeć, później tylko w formie przejrzeć.

1.a człowiek

Definicja

postępujący tak, by zapobiec czemuś niekorzystnemu, co jest możliwe do przewidzenia

Noty o użyciu

Wyraz często używany w znaczeniu 'człowiek przezorny'.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  ostrożny

Połączenia

  • przezorny człowiek, gospodarz, naród, ojciec, polityk; przezorna gospodyni, matka; przezorni rodzice
  • przezorny i ostrożny

Cytaty

Nauczony złymi doświadczeniami, podpisując każdą kolejną umowę, starał się być coraz bardziej przezorny.

źródło: NKJP: Sławomir Mizerski: Geniusz pod gruzami, Polityka, 2002-10-26

Zaledwie co trzeci Polak ubezpieczył swój majątek, a co czwarty wykupił polisę na życie. Do najbardziej przezornych należą osoby zajmujące stanowiska dyrektorskie, menedżerowie i lekarze - prawie połowa z nich płaci składki, chcąc się ubezpieczyć na przyszłość.

źródło: NKJP: Bogaty zawsze ubezpieczony, Dziennik Polski, 2003-11-29

W każdej apteczce musi być kilka bandaży, bandaż elastyczny (z zaczepami) oraz plastry w kilku rozmiarach [...]. Przezorni powinni zabrać jeszcze zasypkę [...] na otarcia i odparzenia [...].

źródło: NKJP: Wakacyjna apteczka, Dziennik Bałtycki, 2011

Był kupcem ostrożnym i przezornym, zawsze starał się z daleka omijać każde niebezpieczeństwo.

źródło: NKJP: Ewa Nowacka: Może nie, może tak, 1976

Przypadek Polski międzywojennej dowodził, że kapitał obcy [...] jest używany na zasadach spekulacyjnych i wyraźnie w celach politycznych, prowadzi więc do wydrenowania gospodarki z jeszcze istniejących zasobów, dalszego obniżenia stopy życiowej ludności i utraty suwerenności przez mało przezorne państwo.

źródło: NKJP: Izabella Bukraba-Rylska: Socjologia wsi polskiej, 2008

1.b krok

Definicja

świadczący o tym, że ktoś postępuje tak, by zapobiec czemuś niekorzystnemu, co jest możliwe do przewidzenia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  ostrożny

Połączenia

  • przezorne decyzje, działania

Cytaty

Spowolnienie rozwoju jest w dużym stopniu celową, przezorną taktyką mającą na celu odegnanie od naszych granic kryzysu [...].

źródło: NKJP: Gospodarczy horoskop, Super Nowości, 1998

By uniknąć później przykrych niespodzianek, warto wcześniej [...] dowiedzieć się, czy dany lokal nadaje się do zaplanowanego przez nas rodzaju działalności. Takie przezorne podejście zaoszczędzi nam późniejszych problemów, niekiedy i nowych wydatków.

źródło: NKJP: Uzgodnić z inspekcją, Gazeta Krakowska, 2001-07-31

[...] przy tej ulicy planowana jest budowa parkingu. Nie określono jeszcze dokładnego terminu budowy [...]. Kierowcom nie pozostaje więc na razie nic innego, jak tylko przezorne omijanie tej ulicy.

źródło: NKJP: Z ziemi pilskiej, Gazeta Poznańska, 2005-03-30

Zapytano mnie, czym pokarmić drozdy czy jemiołuszki. [...] Wymaga to przezornego nagromadzenia zapasów w lecie i kto tego nie zrobił, nie ma co marzyć o zwabieniu ich od karmnika.

źródło: NKJP: Grzegorz Tabasz: Menu dla ptaków, Gazeta Krakowska, 2002-01-04

Skrzydlate słowa

Przezorny zawsze ubezpieczony


Data ostatniej modyfikacji: 05.11.2021
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj