Chronologizacja
Odmiana
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | przezorny |
przezorny |
przezorny |
przezorne |
przezorna |
| D. | przezornego |
przezornego |
przezornego |
przezornego |
przezornej |
| C. | przezornemu |
przezornemu |
przezornemu |
przezornemu |
przezornej |
| B. | przezornego |
przezornego |
przezorny |
przezorne |
przezorną |
| N. | przezornym |
przezornym |
przezornym |
przezornym |
przezorną |
| Ms. | przezornym |
przezornym |
przezornym |
przezornym |
przezornej |
| W. | przezorny |
przezorny |
przezorny |
przezorne |
przezorna |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | przezorni |
przezorni |
przezorne |
przezorne |
| D. | przezornych |
przezornych |
przezornych |
przezornych |
| C. | przezornym |
przezornym |
przezornym |
przezornym |
| B. | przezornych |
przezornych |
przezornych |
przezorne |
| N. | przezornymi |
przezornymi |
przezornymi |
przezornymi |
| Ms. | przezornych |
przezornych |
przezornych |
przezornych |
| W. | przezorni |
przezorni |
przezorne |
przezorne |
Stopień wyższy
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | przezorniejszy |
przezorniejszy |
przezorniejszy |
przezorniejsze |
przezorniejsza |
| D. | przezorniejszego |
przezorniejszego |
przezorniejszego |
przezorniejszego |
przezorniejszej |
| C. | przezorniejszemu |
przezorniejszemu |
przezorniejszemu |
przezorniejszemu |
przezorniejszej |
| B. | przezorniejszego |
przezorniejszego |
przezorniejszy |
przezorniejsze |
przezorniejszą |
| N. | przezorniejszym |
przezorniejszym |
przezorniejszym |
przezorniejszym |
przezorniejszą |
| Ms. | przezorniejszym |
przezorniejszym |
przezorniejszym |
przezorniejszym |
przezorniejszej |
| W. | przezorniejszy |
przezorniejszy |
przezorniejszy |
przezorniejsze |
przezorniejsza |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | przezorniejsi |
przezorniejsi |
przezorniejsze |
przezorniejsze |
| D. | przezorniejszych |
przezorniejszych |
przezorniejszych |
przezorniejszych |
| C. | przezorniejszym |
przezorniejszym |
przezorniejszym |
przezorniejszym |
| B. | przezorniejszych |
przezorniejszych |
przezorniejszych |
przezorniejsze |
| N. | przezorniejszymi |
przezorniejszymi |
przezorniejszymi |
przezorniejszymi |
| Ms. | przezorniejszych |
przezorniejszych |
przezorniejszych |
przezorniejszych |
| W. | przezorniejsi |
przezorniejsi |
przezorniejsze |
przezorniejsze |
Pochodzenie
pol. dawne przezor, przezór 'przezieranie, przepatrzanie; przewidywanie, zdolność przewidywania, przezorność, przenikliwość'
z psł. *zьreti 'patrzeć'
Pol. dawne przezor, przezór to rzeczownik odczasownikowy od st.pol. przeźrzeć, później tylko w formie przejrzeć.
1.a człowiek
Definicja
Noty o użyciu
Wyraz często używany w znaczeniu 'człowiek przezorny'.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | ostrożny |
Połączenia
- przezorny człowiek, gospodarz, naród, ojciec, polityk; przezorna gospodyni, matka; przezorni rodzice
- przezorny i ostrożny
Cytaty
|
Nauczony złymi doświadczeniami, podpisując każdą kolejną umowę, starał się być coraz bardziej przezorny. źródło: NKJP: Sławomir Mizerski: Geniusz pod gruzami, Polityka, 2002-10-26 |
|
|
Zaledwie co trzeci Polak ubezpieczył swój majątek, a co czwarty wykupił polisę na życie. Do najbardziej przezornych należą osoby zajmujące stanowiska dyrektorskie, menedżerowie i lekarze - prawie połowa z nich płaci składki, chcąc się ubezpieczyć na przyszłość. źródło: NKJP: Bogaty zawsze ubezpieczony, Dziennik Polski, 2003-11-29 |
|
|
W każdej apteczce musi być kilka bandaży, bandaż elastyczny (z zaczepami) oraz plastry w kilku rozmiarach [...]. Przezorni powinni zabrać jeszcze zasypkę [...] na otarcia i odparzenia [...]. źródło: NKJP: Wakacyjna apteczka, Dziennik Bałtycki, 2011 |
|
|
Był kupcem ostrożnym i przezornym, zawsze starał się z daleka omijać każde niebezpieczeństwo. źródło: NKJP: Ewa Nowacka: Może nie, może tak, 1976 |
|
|
Przypadek Polski międzywojennej dowodził, że kapitał obcy [...] jest używany na zasadach spekulacyjnych i wyraźnie w celach politycznych, prowadzi więc do wydrenowania gospodarki z jeszcze istniejących zasobów, dalszego obniżenia stopy życiowej ludności i utraty suwerenności przez mało przezorne państwo. źródło: NKJP: Izabella Bukraba-Rylska: Socjologia wsi polskiej, 2008 |
1.b krok
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | ostrożny |
Połączenia
- przezorne decyzje, działania
Cytaty
|
Spowolnienie rozwoju jest w dużym stopniu celową, przezorną taktyką mającą na celu odegnanie od naszych granic kryzysu [...]. źródło: NKJP: Gospodarczy horoskop, Super Nowości, 1998 |
|
|
By uniknąć później przykrych niespodzianek, warto wcześniej [...] dowiedzieć się, czy dany lokal nadaje się do zaplanowanego przez nas rodzaju działalności. Takie przezorne podejście zaoszczędzi nam późniejszych problemów, niekiedy i nowych wydatków. źródło: NKJP: Uzgodnić z inspekcją, Gazeta Krakowska, 2001-07-31 |
|
|
[...] przy tej ulicy planowana jest budowa parkingu. Nie określono jeszcze dokładnego terminu budowy [...]. Kierowcom nie pozostaje więc na razie nic innego, jak tylko przezorne omijanie tej ulicy. źródło: NKJP: Z ziemi pilskiej, Gazeta Poznańska, 2005-03-30 |
|
|
Zapytano mnie, czym pokarmić drozdy czy jemiołuszki. [...] Wymaga to przezornego nagromadzenia zapasów w lecie i kto tego nie zrobił, nie ma co marzyć o zwabieniu ich od karmnika. źródło: NKJP: Grzegorz Tabasz: Menu dla ptaków, Gazeta Krakowska, 2002-01-04 |