Chronologizacja
Z tego roku pochodzą użycia liczby podwójnej i mnogiej w znaczeniu 'lata, anni'.
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | lato |
lata |
|
| D. | lata |
lat |
|
| C. | latu |
latom |
|
| B. | lato |
lata |
|
| N. | latem |
latami |
|
| Ms. | lecie |
latach |
|
| W. | lato |
lata |
Pochodzenie
psł. *lěto 'ciepła pora roku'
Pierwotne znaczenie psł. *lěto to zapewne 'czas łagodny, okres, kiedy zelżało zimno'; początkowo wyraz mógł oznaczać całą cieplejszą część roku po ustąpieniu chłodów, czyli wiosnę i lato.
Definicja
Noty o użyciu
Forma latem używana w znaczeniu 'w czasie lata'.
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu kalendarz i miary czasu
CZŁOWIEK I PRZYRODA Pogoda warunki atmosferyczne
Połączenia
- ciepłe, duszne, gorące, parne, prawdziwe, skwarne, suche, upalne; chłodne, deszczowe, mokre, zimne; cudowne, fatalne, niezapomniane, straszne, wymarzone; urodzajne, żyzne; całe, kalendarzowe, pełne, późne, wczesne; kolejne, następne, ostatnie, tegoroczne, ubiegłe, zeszłoroczne lato
- lato w pełni
- lato i jesień, między latem i zimą; wiosna, lato, jesień, zima; wiosna i lato, zima czy lato
- koniec, nadejście, pełnia, początek, rozkwit, schyłek, środek lata, przełom lata i jesieni;
- dni, bogactwa, przebój, wspomnienie lata, upał pełnego lata
- blezer, buty, pulower, sukienka na lato; kolekcja, makijaż; napoje, pensjonaty; plany na lato
- lato idzie, kończy się, mija, nadchodzi, powraca, przedłuża się, psuje się, trwa, wraca, zbliża się, odchodzące lato
- przebiedować, przepracować, przetrwać, przeżyć, spędzić; pożegnać; kwitnąć (całe) lato
- kwitnąć, owocować, wyjeżdżać latem; pachniało, pachnący latem
- opuścić/opuszczać (miasto), przyjechać/przyjeżdżać, ściągnąć/ściągać, wyjechać/wyjeżdżać gdzieś, wysłać/wysyłać kogoś dokądś, zaprosić/zapraszać kogoś dokądś; zostać/zostawać gdzieś; wynająć/wynajmować, zapowiedzieć/zapowiadać coś na lato
- gorąco jak w lecie
- grzało (mocno) jak w lecie
- co lato, do lata, od lata, po lecie, pod koniec lata, podczas lata, przez (całe) lato, w lecie; następnego, ubiegłego, zeszłego lata
Cytaty
|
Deszczowe lato nie było dobrą porą do polowania. źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tajemnicza wyprawa Tomka, 1963 |
|
|
Pełnia lata, a my musimy mieć wszystkie okna pozamykane. Jak jedzie tramwaj, to robi taki hałas, że zagłusza wszystko [...]. źródło: NKJP: (PG): Dlaczego tramwaje tak hałasują?, Dziennik Zachodni, 2004-09-09 |
|
|
Młodzi ludzie, którzy szukają pracy na lato, zdają sobie sprawę, że nie zarobią wielkich pieniędzy [...]. źródło: NKJP: MAG: Operatywni zarobią więcej, Gazeta Poznańska, 2003-06-27 |
|
|
Ludzie chodzą i zawsze będą chodzili po górach, latem i zimą. źródło: NKJP: Miał doświadczenie i przygotowanie, Dziennik Polski, 2003-01-30 |
|
|
Święto Czyżyn to największa dzielnicowa impreza w plenerze. Tradycyjnie odbywa się w lecie. źródło: NKJP: (mst): Święto Czyżyn, Gazeta Krakowska, 2006-12-05 |