UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

tuleja

Chronologizacja

1 połowa XVII w., Kart XVII-XVIII

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. tuleja
tuleje
D. tulei
tulei
C. tulei
tulejom
B. tuleję
tuleje
N. tuleją
tulejami
Ms. tulei
tulejach
W. tulejo
tuleje

Pochodzenie

psł. *tulъ / *tulo 'rura, rurka; pochwa (na strzały), kołczan'

1. ze stali nierdzewnej

Definicja

element mechanizmów maszyn o kształcie pierścienia lub wydrążonego walca

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kształty i figury

Połączenia

  • cylindryczna, gwintowana, łożyskowa, redukcyjna, zaciskowa tuleja
  • wymienić tuleję

Cytaty

Na nocnej zmianie w czwartek na końcu chodnika prowadzącego na ścianę 303 pracował 24-letni elektryk Andrzej Dukała. Nie pasowała mu jakaś tuleja i już miał iść po nową, gdy nastąpiło tąpnięcie.

źródło: NKJP: Józef Krzyk, Tomasz Tosza: Ściana numer 303, Gazeta Wyborcza, 1996-12-23

Pręty są mocowane w sprężystych, odkształcalnych tulejach zaciskowych, które wymagają bardzo wąskich tolerancji średnicy pręta mocowanego.

źródło: NKJP: Jan Kosmol: Automatyzacja obrabiarek i obróbki skrawaniem, 1995

Wcale nie przejął się awarią, która uwięziła pilota ze statkiem w tej dziurze.
- Pewno tak... - przyświadczył młody człowiek. - Największe ciśnienie jest w tulejach przy hamowaniu.

źródło: NKJP: Stanisław lem: Fiasko, 1987

2. z papieru

Definicja

przedmiot w kształcie pustego w środku walca, lejka lub stożka o różnym przeznaczeniu

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kształty i figury

Relacje znaczeniowe

synonimy:  tutka

Cytaty

Zlikwidowaliśmy bandę, a jednocześnie nie wiemy, co było w blaszanej tulei. Może kłaki starego kundla... Kto to może wiedzieć?

źródło: NKJP: Adam Bahdaj: Wakacje z duchami, 1962

Pokrążył nad miastem i zrzucił coś na małym spadochroniku. To była tekturowa tuleja z meldunkiem. Przyniesiono ją generałowi.

źródło: NKJP: (ALG): Płaczący generał, Dziennik Polski, 2005-09-10

Zaspawaną miedzianą tuleję z 1866 r. znaleziono podczas remontu wierzchołku wieży olsztyńskiej katedry św. Jakuba. Wewnątrz tulei znajdowała się zapieczętowana butelka z dokumentami.

źródło: NKJP: (jeta): Przekaz dla potomnych, Dziennik Bałtycki, 2011

O strzały wystarałem się już przedtem i przyniosłem je w tulei na zwoje.

źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Tkacz iluzji, 2004

O dziwnym zwyczaju wdychania dymu ze zrolowanych w tuleje liści przez tubylców z wyspy Watling w pobliżu Kuby poinformował Krzysztof Kolumb.

źródło: NKJP: Robert Rybarczyk: Światowy dzień bez papierosa, Gazeta Wyborcza, 1994-05-31

3. przy siodle

Definicja

element ochronny przy strzemieniu siodła, do którego wkładano końcówkę chorągwi, kopii lub innej broni

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna broń

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

Cytaty

Rycerz, podpierając się mieczem, wciągnął za uzdę konia na szczyt wzgórza, wyjął proporzec z tulei przy siodle i machnąwszy nim parę razy jak gołębiarz, zatknął w ziemię.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Smoczy pazur, 2003

Strzegący koni zauważył go, wyciągnął oszczep z tulei przy siodle.

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Chrzest ognia, 1996

Takie właśnie, osadzone w tulejach u tylnego łęku siodła, proste i bardzo wysokie, bo sięgające ponad szyszak, skrzydła noszą husarze, a raczej konie husarskiej chorągwi Hieronima Gostomskiego, wojewody poznańskiego, przedstawieni w „Rolce sztokholmskiej” z 1605 r.

źródło: NKJP: Pierzaści jeźdźcy, Dziennik Polski, 2000-12-22

Data ostatniej modyfikacji: 11.04.2024
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj