Chronologizacja
Odmiana
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | chyży |
chyży |
chyży |
chyże |
chyża |
D. | chyżego |
chyżego |
chyżego |
chyżego |
chyżej |
C. | chyżemu |
chyżemu |
chyżemu |
chyżemu |
chyżej |
B. | chyżego |
chyżego |
chyży |
chyże |
chyżą |
N. | chyżym |
chyżym |
chyżym |
chyżym |
chyżą |
Ms. | chyżym |
chyżym |
chyżym |
chyżym |
chyżej |
W. | chyży |
chyży |
chyży |
chyże |
chyża |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | chyży |
chyży |
chyże |
chyże |
D. | chyżych |
chyżych |
chyżych |
chyżych |
C. | chyżym |
chyżym |
chyżym |
chyżym |
B. | chyżych |
chyżych |
chyżych |
chyże |
N. | chyżymi |
chyżymi |
chyżymi |
chyżymi |
Ms. | chyżych |
chyżych |
chyżych |
chyżych |
W. | chyży |
chyży |
chyże |
chyże |
Stopień wyższy
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | chyższy |
chyższy |
chyższy |
chyższe |
chyższa |
D. | chyższego |
chyższego |
chyższego |
chyższego |
chyższej |
C. | chyższemu |
chyższemu |
chyższemu |
chyższemu |
chyższej |
B. | chyższego |
chyższego |
chyższy |
chyższe |
chyższą |
N. | chyższym |
chyższym |
chyższym |
chyższym |
chyższą |
Ms. | chyższym |
chyższym |
chyższym |
chyższym |
chyższej |
W. | chyższy |
chyższy |
chyższy |
chyższe |
chyższa |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | chyżsi |
chyżsi |
chyższe |
chyższe |
D. | chyższych |
chyższych |
chyższych |
chyższych |
C. | chyższym |
chyższym |
chyższym |
chyższym |
B. | chyższych |
chyższych |
chyższych |
chyższe |
N. | chyższymi |
chyższymi |
chyższymi |
chyższymi |
Ms. | chyższych |
chyższych |
chyższych |
chyższych |
W. | chyżsi |
chyżsi |
chyższe |
chyższe |
Pochodzenie
może psł. *ch(v)yžь [< *chvyz-jь]
z psł. *chvyzati
Etymologia niepewna. #Pol.# chyży może pochodzić od prapostaci *ch(v)yžь [< *chvyz-jь], będącej przym. odczasownikowym od *chvyzati, z pierwotnym znaczeniem ‘taki, który wierzga, bryka, skacze wierzgając’, stąd z jednej strony ‘dziki’ (> ‘drapieżny’ w ukr.), z drugiej zaś ‘szybko się poruszający, prędki, żwawy’ (> ‘zwinny, zręczny, zgrabny’). Wcześniej wyraz wywodzono z ukr. (Sławski), zdaniem Borysia, niekoniecznie zapożyczenie ze wschsł. (równie mało prawdopodobny odwrotny kierunek zapożyczenia), zasięg w gwarach polskich przemawia raczej za rodzimością wyrazu (Boryś).
1.a rumak
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność
Połączenia
- chyży lot, krok
Cytaty
Ustrzelił w ten sposób jelenia i daniela, a nawet drobną i niezwykle chyżą sarnę. źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Metamorfozy, 2004 |
|
Uważaj, żeby nie zetknąć ich ze sobą albo nie dotknąć szyny oboma jednocześnie, bo ulecimy w niebo jak te chyże jaskółki. źródło: NKJP: Bohdan Czeszko:Pokolenie, 1951 |
|
Oto nadpłynął chyży statek piratów, których autor nazywa „tyrseńskimi”; najprawdopodobniej chodzi tu o nie mówiących po grecku ludzi z Tracji. źródło: NKJP: Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian, 2008 |
1.b krok
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność
Relacje znaczeniowe
synonimy: | szybki |
Połączenia
- chyży krok
Cytaty
Z nie najweselszymi minami, choć na ogół żwawo, krokiem chyżym, zdążali grupkami posłowie i senatorowie do sali obrad plenarnych Senatu Rzeczypospolitej Polskiej. źródło: NKJP: AR (APP): Klub PiSmiennych,Gazeta Poznańska,2006-02-22 |