UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

chyży

Chronologizacja

1588, SPXVI

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	chyży	chyży	chyży	chyże	chyża
D.	chyżego	chyżego	chyżego	chyżego	chyżej
C.	chyżemu	chyżemu	chyżemu	chyżemu	chyżej
B.	chyżego	chyżego	chyży	chyże	chyżą
N.	chyżym	chyżym	chyżym	chyżym	chyżą
Ms.	chyżym	chyżym	chyżym	chyżym	chyżej
W.	chyży	chyży	chyży	chyże	chyża

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	chyży	chyży	chyże	chyże
D.	chyżych	chyżych	chyżych	chyżych
C.	chyżym	chyżym	chyżym	chyżym
B.	chyżych	chyżych	chyżych	chyże
N.	chyżymi	chyżymi	chyżymi	chyżymi
Ms.	chyżych	chyżych	chyżych	chyżych
W.	chyży	chyży	chyże	chyże

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	chyższy	chyższy	chyższy	chyższe	chyższa
D.	chyższego	chyższego	chyższego	chyższego	chyższej
C.	chyższemu	chyższemu	chyższemu	chyższemu	chyższej
B.	chyższego	chyższego	chyższy	chyższe	chyższą
N.	chyższym	chyższym	chyższym	chyższym	chyższą
Ms.	chyższym	chyższym	chyższym	chyższym	chyższej
W.	chyższy	chyższy	chyższy	chyższe	chyższa

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	chyżsi	chyżsi	chyższe	chyższe
D.	chyższych	chyższych	chyższych	chyższych
C.	chyższym	chyższym	chyższym	chyższym
B.	chyższych	chyższych	chyższych	chyższe
N.	chyższymi	chyższymi	chyższymi	chyższymi
Ms.	chyższych	chyższych	chyższych	chyższych
W.	chyżsi	chyżsi	chyższe	chyższe

Pochodzenie

może psł. *ch(v)yžь [< *chvyz-jь]

z psł. *chvyzati

Etymologia niepewna. #Pol.# chyży może pochodzić od prapostaci *ch(v)yžь [< *chvyz-jь], będącej przym. odczasownikowym od *chvyzati, z pierwotnym znaczeniem ‘taki, który wierzga, bryka, skacze wierzgając’, stąd z jednej strony ‘dziki’ (> ‘drapieżny’ w ukr.), z drugiej zaś ‘szybko się poruszający, prędki, żwawy’ (> ‘zwinny, zręczny, zgrabny’). Wcześniej wyraz wywodzono z ukr. (Sławski), zdaniem Borysia, niekoniecznie zapożyczenie ze wschsł. (równie mało prawdopodobny odwrotny kierunek zapożyczenia), zasięg w gwarach polskich przemawia raczej za rodzimością wyrazu (Boryś).

1.a rumak

Definicja

książk.

taki, który pokonuje daną odległość w krótszym czasie niż inni

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

synonimy:

chybki, szybki

Połączenia

chyży lot, krok

Cytaty

Ustrzelił w ten sposób jelenia i daniela, a nawet drobną i niezwykle chyżą sarnę.

źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Metamorfozy, 2004

Uważaj, żeby nie zetknąć ich ze sobą albo nie dotknąć szyny oboma jednocześnie, bo ulecimy w niebo jak te chyże jaskółki.

źródło: NKJP: Bohdan Czeszko:Pokolenie, 1951

Oto nadpłynął chyży statek piratów, których autor nazywa „tyrseńskimi”; najprawdopodobniej chodzi tu o nie mówiących po grecku ludzi z Tracji.

źródło: NKJP: Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian, 2008

1.b krok

Definicja

książk.

świadczący o tym, że ktoś pokonuje daną trasę w krótszym czasie niż inni

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

synonimy:

szybki

Połączenia

chyży krok

Cytaty

Z nie najweselszymi minami, choć na ogół żwawo, krokiem chyżym, zdążali grupkami posłowie i senatorowie do sali obrad plenarnych Senatu Rzeczypospolitej Polskiej.

źródło: NKJP: AR (APP): Klub PiSmiennych,Gazeta Poznańska,2006-02-22

Data ostatniej modyfikacji: 24.03.2022