UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

wyrostek

Chronologizacja

SKN: (inne znaczenie), SJPXVII, STR: (inne znaczenie), SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob. róść

1. kilkunastoletni

Definicja

pot. 
kilkunastoletni dorastający chłopak

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia dorastanie i dojrzałość

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka płeć

Relacje znaczeniowe

synonimy:  niedorostek, podrostek
hiperonimy:  kilkunastolatek, nastolatek

Połączenia

  • kilkunastoletni, szesnastoletni, osiemnastoletni; jasnowłosy, ciemnowłosy, czarnowłosy; piegowaty, pryszczaty; chudy, niezgrabny, szczupły; bosy, nagi, półnagi; agresywny, prostacki, przemądrzały, pyskaty, sprytny; niesforny; pijany, podpity wyrostek
  • wyrostkowie i dzieci
  • banda, gang, grupa, horda, tłum, wataha, zgraja wyrostków

Cytaty

Powoli, z chwili na chwilę, przestawał być silnym, stanowczym mężczyzną, uczonym, dyplomatą, kochankiem, opiekuńczym przewodnikiem, za to wracało do niego dawno zapomniane uczucie bycia chłopcem, niesfornym, przemądrzałym wyrostkiem.

źródło: KWSJP: Olga Tokarczuk: Podróż ludzi księgi, 1993

Spostrzegłem, że prócz nas trzech byli tu jeszcze inni. Kilkunastoletni wyrostek dął w kowalskie miechy.

źródło: KWSJP: Maria Jarochowska: Najgorsza chwila życia, 1959

Popołudniami zdarzało się, że od strony lasu, zza żywopłotu, drzew octowych i krzewów różanych dobiegały krzyki jakichś oliwskich wyrostków grających w piłkę; posługiwali się innym językiem niż my i zawsze miałem wrażenie, że należą do innego świata, bezpiecznie odgrodzonego od nas ciemnymi liśćmi lip i klonów.

źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Lala, 2006

Gdy dotarli wreszcie do Łapigrosza, wyłonił się z leśnego traktu szczupły wyrostek na koniu.

źródło: KWSJP: Marian Turwid: Dwie strony drogi, 1983

Gromady dzieci i wyrostków ściągnęły tu z okolicy. Zjeżdżali z krzykiem i gwizdaniem potrącając się i przewracając.

źródło: KWSJP: Janusz Krasiński: Haracz szarego dnia, 1973

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. wyrostek
wyrostkowie
ndepr
wyrostki
depr
D. wyrostka
wyrostków
C. wyrostkowi
wyrostkom
B. wyrostka
wyrostków
N. wyrostkiem
wyrostkami
Ms. wyrostku
wyrostkach
W. wyrostku
wyrostkowie
ndepr
wyrostki
depr

2. kostny

Definicja

twór kostny, rogowy, chrząstkowy lub skórny znajdujący się na skórze lub na różnych narządach organizmów żywych

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin budowa i funkcjonowanie roślin

Połączenia

  • charakterystyczny, specjalny; giętki, kolczasty, ostry, szpiczasty; blaszkowaty, boczny, nitkowaty, palczasty, włoskowaty wyrostek; wyrostek głosowy, kostny, łokciowy, odźwiernikowy, ościsty, rogowy, rzęskowy, słuchowy, węchowy, zębodołowy; nieregularne wyrostki
  • wyrostek pancerza, skorupy, skóry; łodygi

Cytaty

[...] znaczenie utracił ogon, który został zredukowany do ledwie zaznaczonego wyrostka kostnego zwanego kością ogonową, niewidocznego na zewnątrz i ukrytego pod futrem.

źródło: KWSJP: Marcin Ryszkiewicz: Przepis na człowieka, 1996

Znajdziemy tam również niedźwiadki koala, lisy workowate, kolczatki, jadowite węże-tygrysy oraz jaszczurki molochy, których ciała okryte są wyrostkami skóry sterczącymi na głowie jak rogi.

źródło: KWSJP: Alfred Szklarski: Tomek w krainie kangurów, 1957

Również i skrzela nie są w pełni wykształcone, lecz sterczą w postaci krótkich, palczastych wyrostków bez bocznych gałązek, po trzy na obu bokach głowy, w tyle za nią.

źródło: KWSJP: Włodzimierz Juszczak: Traszki, 1967

Będąc częścią składową błony śluzowej jamy ustnej, dziąsło składa się z nabłonka wielowarstwowego płaskiego i blaszki właściwej błony śluzowej, która bezpośrednio przechodzi w okostną pokrywającą wyrostki zębodołowe.

źródło: KWSJP: Jan Zarzycki, Jan Kuryszko: Anatomia mikroskopowa zwierząt domowych i człowieka, 1995

Dzięki temu ulatniają się z wyrostka substancje przywabiające owady, jak indol, skatol, aminy i inne o odrażającym (dla człowieka) zapachu. Zwabione owady przechodzą do komory kwiatowej, z której nie mogą się wydostać.

źródło: KWSJP: Leszek S. Jankiewicz: Regulatory wzostu i rozwoju roślin, 1997

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. wyrostek
wyrostki
D. wyrostka
wyrostków
C. wyrostkowi
wyrostkom
B. wyrostek
wyrostki
N. wyrostkiem
wyrostkami
Ms. wyrostku
wyrostkach
W. wyrostku
wyrostki

Frazeologizmy

wyrostek robaczkowy
Data ostatniej modyfikacji: 11.06.2010
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj