Chronologizacja
Pochodzenie
fr. pirate
z łac. pirata 'rozbójnik morski'
Z gr. peiratēs w szerszym znaczeniu, od peiráō 'próbuję (zwł. ukraść, zagrabić)'
1. morski
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa przestępstwa
CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport wodny
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | korsarz, rozbójnik morski | |
| hiperonimy: | rozbójnik |
Połączenia
- najpotężniejszy, słynny pirat; współcześni; uzbrojeni; spłoszeni piraci
- piraci i gangsterzy; piraci i korsarze; piraci i rozbójnicy; piraci i terroryści
- sława; brutalność, okrucieństwo; obyczaje; banda, grupa, herszt; atak, najazd, napad, napaść; bitwy, walki, wyczyny; kuter, łódź, statek; wyspa; łup, skarb; jeńcy, ofiary piratów
- książka, film, opowieści o piratach
- piraci atakują, grasują, napadli, opanowali, podpłynęli, porwali, przechwycili, skatowali, sterroryzowali, uprowadzili, zaatakowali, zamordowali, zastrzelili, zasztyletowali; obrabowali, ograbili, rabują, zagarnęli; odpłynęli
- bać się piratów
- przebrany, ubrany za pirata; napadnięty, porwany przez piratów
Cytaty
|
Łupem piratów padają wartościowe ładunki, kapitańskie kasy, rzeczy osobiste marynarzy i pasażerów oraz wyposażenie statków; ofiarami zaś są ludzie, których piraci [...] ranią albo kaleczą, dla zatarcia śladów mordują, dla osłony lub okupu uprowadzają. źródło: KWSJP: Henryk Mąka: Piraci znów atakują , 1995 |
|
|
Tu bawiłam się z rodzicami w piratów - powiedziała Anka. - To był nasz okręt. Nawet przywoziliśmy czarną szmatę na kiju od szczotki... niby piracka bandera... źródło: KWSJP: Anna Glińska: Powrót do Santa Cruz, 1972 |
|
|
Każdego dnia uczniowie poznawali innego żeglarza odkrywcę, uczyli się szant, spotykali z ludźmi morza. Wczoraj, w pierwszym dniu wiosny, odkurzyli banderę, a na szkolny pokład „Błyskawicy” wdarli się piraci. źródło: KWSJP: (wiga): Nagroda za pokazowe ferie, prasa, 2002 |
|
|
W muzeum historycznym w Campeche znajdują się stare sztychy i obrazy przedstawiające sceny z tragicznych walk z piratami i portrety słynnych kupców, armatorów i wodzów band pirackich oraz ogromna kolekcja starej broni. źródło: KWSJP: Zofia Jeżewska: W królestwie pierzastego węża, 1964 |
|
|
W lutym 1997 roku należący do Korei Północnej statek został porwany przez piratów wraz z załogą. źródło: KWSJP: PACYFIK W OGNIU, prasa, 2000 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | pirat |
piraci |
ndepr |
| piraty |
depr | ||
| D. | pirata |
piratów |
|
| C. | piratowi |
piratom |
|
| B. | pirata |
piratów |
|
| N. | piratem |
piratami |
|
| Ms. | piracie |
piratach |
|
| W. | piracie |
piraci |
ndepr |
| piraty |
depr |
2. drogowy
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa przestępstwa
CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | kierowca |
Połączenia
- drogowy, motocyklowy, rowerowy, samochodowy; nietrzeźwy, pijany; kolejny; młodociany; szarżujący, uciekający, zatrzymany pirat
- pirat z promilami we krwi; pirat za kierownicą
- pirat zabójca
- ofiara; identyfikacja pirata; wyścig piratów
- kara dla pirata
- sposób na piratów
- pościg za piratem; walka z piratami
- pirat potrącił, staranował, zapłacił (mandat), zbiegł
- ścigać; karać; reedukować piratów
- stać się piratem
- zostać potrąconym przez pirata
- jeździć jak pirat
Cytaty
|
Radiowozy mają silniki o mocach powyżej 160 koni mechanicznych i są zdolne dotrzymać kroku niemal każdemu drogowemu piratowi. źródło: KWSJP: (tt): NAGA PRAWDA NA EKRANIE., prasa, 1998 |
|
|
Chuligani i piraci drogowi mogą być zmuszeni do zwrotu kosztów leczenia poszkodowanych. źródło: KWSJP: Urszula Stachowska: Pieniądze i medycyna, prasa, 1999 |
|
|
Co robić z piratem za kierownicą? źródło: KWSJP: Ewa Winnicka: Szybcy i wściekli, prasa, 2004 |
|
|
Na idącą kobietę najechał rowerzysta. W wyniku potrącenia doznała ona złamania nogi, a rowerowy pirat odjechał w siną dal. źródło: KWSJP: (gram): Tygodnik Podhalański, 1999 |
|
|
Do tej pory - jeśli nie doszło do wypadku, to piratów karano kilkusetzłotowymi mandatami i kilkoma punktami karnymi. Teraz, przyłapani na gorącym uczynku, od ręki stracą prawo jazdy. źródło: KWSJP: M.O.: Zabiorą prawko od ręki, prasa, 2006 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | pirat |
piraci |
ndepr |
| piraty |
depr | ||
| D. | pirata |
piratów |
|
| C. | piratowi |
piratom |
|
| B. | pirata |
piratów |
|
| N. | piratem |
piratami |
|
| Ms. | piracie |
piratach |
|
| W. | piracie |
piraci |
ndepr |
| piraty |
depr |
3. fonograficzny
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa przestępstwa
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | przestępca |
Połączenia
- piraci fonograficzni, komputerowi, muzyczni, przemysłowi
- sankcje dla piratów
- akcja, kampania; śledztwo przeciwko piratom
- nalot, obława na piratów
- walka, wojna; kłopoty, problemy z piratami
- pirat został zatrzymany; piraci kopiowali, podrabiali, sprzedali
- zatrzymać piratów
- być okradanym przez piratów
- bronić się przed piratami; procesować się; walczyć z piratami
Cytaty
|
Zatrzymani są podejrzani o handel nielegalnymi towarami, w tym pirackimi płytami z filmami, muzyką i oprogramowaniem komputerowym. [...] Piratom grozi do 5 lat więzienia. źródło: KWSJP: IA/PAP: Handlarze zatrzymani, prasa, 2006 |
|
|
Kasety produkowane były w jednym z mieszkań na Gądowie Małym. Od blisko dwóch lat sprzedawano je na targowisku w Oleśnicy. - W Oleśnicy, ponieważ zatrzymani zdawali sobie sprawę, że we Wrocławiu trwa wzmożona walka z piratami [...]. źródło: KWSJP: Joanna Skrzypczak: Policja zlikwidowała wytwórnię pirackich kaset Skarpety, słodycze i kasety video, prasa, 2000 |
|
|
Ubiegłotygodniowa akcja policji nie była bowiem pierwszą [...], w trakcie której znaleziono nielegalne kopie filmów czy płyt i zatrzymywano piratów. źródło: NKJP: Nagła kontrola, Dziennik Polski, 2003-07-25 |
|
|
Kłopoty z piratami ma też producent najsławniejszych klocków świata [...]. źródło: NKJP: Lalka Barbie przed sądem, Dziennik Polski, 2001-12-22 |
|
|
Piraci kopiowali m.in. gry, programy użytkowe i edukacyjne. Rozprowadzali nawet oprogramowanie, które jeszcze nie pokazało się w sklepach. źródło: KWSJP: Produkował, a pośrednicy sprzedawali. Wpadka komputerowego pirata, prasa, 1999 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | pirat |
piraci |
ndepr |
| piraty |
depr | ||
| D. | pirata |
piratów |
|
| C. | piratowi |
piratom |
|
| B. | pirata |
piratów |
|
| N. | piratem |
piratami |
|
| Ms. | piracie |
piratach |
|
| W. | piracie |
piraci |
ndepr |
| piraty |
depr |
4. nielegalna kopia
Definicja
Noty o użyciu
Wyraz zapisywany niekiedy w cudzysłowie.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa przestępstwa
Połączenia
- kupić, mieć, posiadać, zainstalować, zdobyć pirata
- grać na piracie
Cytaty
|
Średnio za płytę chcemy około 30 zł. Większość woli jednak jechać na giełdę przy ul. Balickiej i kupić pirata za 10 zł. źródło: NKJP: Unikaty bez piratów, Dziennik Polski, 2003-10-06 |
|
|
Pożyczyłbym sobie, a skąd masz tą płytę, to jest pirat? źródło: NKJP: Rozmowa na wiele tematów |
|
|
Oczywiście zabawa z tą grą jest tylko i wyłącznie na płatnych serwerach blizzarda, na piratach nie da się grać... źródło: NKJP: Internet |
|
|
Programy, na których pracowano, były „piratami”, za co groziły ogromne kary w razie kontroli - tłumaczyła księgowa. źródło: NKJP: Kto siedzi w kieszeni Zarządu?, Echo Dnia, 2005-06-28 |
|
|
-Zyski z tego procederu są nadal spore; płytka CD w hurcie kosztuje złotówkę z groszami, reszta kosztów to samo przegrywanie i - w przypadku utworów muzycznych - druk okładki - mówi jeden z policjantów zajmujących się przestępczością gospodarczą. - Potem taki „pirat” jest sprzedawany za 15 zł. źródło: NKJP: Piraci bez zysków, Dziennik Polski, 2001-02-27 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | pirat |
piraty |
|
| D. | pirata |
piratów |
|
| C. | piratowi |
piratom |
|
| B. | pirata |
piraty |
|
| N. | piratem |
piratami |
|
| Ms. | piracie |
piratach |
|
| W. | piracie |
piraty |
5. radiowy
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Środki masowego przekazu radio
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Środki masowego przekazu telewizja
Połączenia
- piraci radiowi, telewizyjni
- plan zwalczania; problem piratów
- śledztwo; zabezpieczenie przeciw piratom
- namierzyć piratów
Cytaty
|
Problem piratów radiowych w Polsce pojawił się tak na dobre na początku lat 90. źródło: NKJP: Radiowi piraci, Dziennik Polski, 2001-07-02 |
|
|
[...] 12 stacji lokalnych Polonii 1 nadaje nielegalnie. Od wczoraj prokuratorzy mogą wszczynać przeciw piratom śledztwa i zamykać ich stacje. źródło: NKJP: Jacek Noszczyk, Jan Turnau: Polonia 1 i supermarkety, Gazeta Wyborcza, 1994-08-25 |
|
|
[...] piraci radiowi zmieniają miejsce i czas nadawania, przestrajają nadajniki i okresowo zaprzestają działalności. Kiedy uda nam się namierzyć nielegalną radiostację, kierujemy sprawę do prokuratury. źródło: NKJP: Piraci w eterze, Dziennik Polski, 2002-07-26 |
|
|
Drugim etapem walki z „piratami” telewizyjnymi - po seminariach i szkoleniach dla policji [...] ma być [...] kampania edukacyjno-informacyjna na temat piractwa telewizyjnego „Kradzież sygnału TV to przestępstwo - legalna telewizja nie boli”. źródło: NKJP: Pirat znaczy złodziej, Dziennik Polski, 2003-10-09 |
|
|
Na początku roku opracowany został plan zwalczania piratów. Podstawą jest Ustawa o radiofonii i telewizji. Mówi ona, że nadawanie bez koncesji jest przestępstwem, grozi za to do dwóch lat więzienia lub grzywna. źródło: NKJP: POLONIA 1 - TAK?, Gazeta Wyborcza, 1994-07-23 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | pirat |
piraci |
ndepr |
| piraty |
depr | ||
| D. | pirata |
piratów |
|
| C. | piratowi |
piratom |
|
| B. | pirata |
piratów |
|
| N. | piratem |
piratami |
|
| Ms. | piracie |
piratach |
|
| W. | piracie |
piraci |
ndepr |
| piraty |
depr |