UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

dzierlatka

Chronologizacja

1455, SStp

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. dzierlatka
dzierlatki
D. dzierlatki
dzierlatek
C. dzierlatce
dzierlatkom
B. dzierlatkę
dzierlatki
N. dzierlatką
dzierlatkami
Ms. dzierlatce
dzierlatkach
W. dzierlatko
dzierlatki

Pochodzenie

Od: hipotetycznego przymiotnika *dzi(e)rlaty 'czubaty', a to od psł. dial. *dŕ̥lja 'coś zadartego w górę' (Bańk.)

1. ptak

Definicja

zool. 
ptak przypominający skowronka, charakteryzujący się szarym upierzeniem z ciemniejszymi kropkami na piersiach i grzbiecie oraz nastroszonym czubkiem z piór na głowie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt ptaki

Relacje znaczeniowe

synonimy:  pośmieciuszka, śmieciuszka
hiperonimy:  ptak

Połączenia

  • sikorka i dzierlatka

Cytaty

Ptaków całkiem osiadłych, choć i tak odbywających kilkukilometrowe wędrówki, jest niewiele. Należą do nich kuraki (oprócz przepiórki), dzierlatka, trznadel i puszczyk.

źródło: NKJP: Wiktor Pawłowski: Jak sójka za morze, Wiedza i Życie, nr 10, 2000

Dawniej w takich środowiskach występowały stosunkowo licznie białorzytki i dzierlatki, obecnie sporadycznie obserwowane w Krakowie.

źródło: NKJP: Krzysztof Kus: O sowach Krakowa, Wszechświat, 2005-10-01

Nie wyjeżdżając z miasta, możemy przez cały rok spotykać ptaka, który z ubarwienia i zachowania bardzo przypomina skowronka. [...] Dzierlatki zamieszkują tereny przemysłowe, nieużytki oraz nowe blokowiska.

źródło: NKJP: Krzysztof Filcek: Godowe trele, Gazeta Wyborcza, 1992-03-20

2. dziewczyna

Definicja

książk. 
młoda, wesoła, ale nieco lekkomyślna dziewczyna

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka płeć

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia dorastanie i dojrzałość

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  dziewczyna

Połączenia

  • młoda dzierlatka

Cytaty

Sekretarka [...], śliczna dzierlatka wymalowana na kurtyzanę, uśmiecha się zalotnie.

źródło: NKJP: Andrzej Urbańczyk: Dziękuję ci, Pacyfiku, 1985

Cały jej strój, od jadowicie różowych ciżemek po fikuśny toczek [...] - wszystko to przystawało raczej dzierlatce.

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002

Zerkam na widownię, która widzi to samo, co ja. Dwie panie - o zgrozo w moim statecznym wieku! - siedzą z kamiennymi twarzami. Dwie dzierlatki, które mogłyby być ich wnuczkami, pokładają się ze śmiechu.

źródło: NKJP: Danuta Pawlicka: Bond w stringach, Gazeta Poznańska, 2006-03-03

Data ostatniej modyfikacji: 15.07.2022
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj