UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

udusić

Chronologizacja

SStp, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob.  dusić 

1. człowieka

Definicja

zabić kogoś, ściskając szyję lub zatykając mu nos i usta

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa przestępstwa

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  zabić

Połączenia

  • sprawca udusił
  • udusić kobietę, konkubinę, niemowlę, ofiarę
  • udusić kogoś gołymi rękami, paskiem, poduszką, ręcznikiem, szalikiem, sznurem
  • udusić zaraz po urodzeniu
  • udusić we śnie
  • próbować, usiłować kogoś udusić
  • chwycić za gardło i udusić, zgwałcić i udusić
  • śmierć przez uduszenie; coś grozi uduszeniem

Cytaty

Wtargnęli tu siłą, grozili, że mnie uduszą - żalił się Grzegorz.

źródło: KWSJP: Stanisław Dobiasz: Nienawidzę Seneki, 1984

Sprawca brutalnie ją zgwałcił, udusił i sadystycznie zmasakrował.

źródło: KWSJP: Olgierd Lubelski: Czekałem na skruchę..., Detektyw, 1999, nr 5

Policjanci stwierdzili, że udusiła ją gołymi rękami.

źródło: KWSJP: Mirosław Koźmin, Super Express, 2006

Pierwszy przywódca Demokratycznej Republiki Afganistanu został uduszony poduszką przez kilku wysokich oficerów armii.

źródło: KWSJP: Piotr Zams: Jak do tego doszło - Afganistan, Obóz, 1985, nr 10

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. uduszę
 udusimy
2 os. udusisz
 udusicie
3 os. udusi
 uduszą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. udusiłem
+(e)m udusił
 udusiłam
+(e)m udusiła
 udusiłom
+(e)m udusiło
 udusiliśmy
+(e)śmy udusili
 udusiłyśmy
+(e)śmy udusiły
2 os. udusiłeś
+(e)ś udusił
 udusiłaś
+(e)ś udusiła
 udusiłoś
+(e)ś udusiło
 udusiliście
+(e)ście udusili
 udusiłyście
+(e)ście udusiły
3 os. udusił
 udusiła
 udusiło
 udusili
 udusiły

bezosobnik: uduszono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. uduśmy
2 os. uduś
 uduście

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. udusiłbym
bym udusił
 udusiłabym
bym udusiła
 udusiłobym
bym udusiło
 udusilibyśmy
byśmy udusili
 udusiłybyśmy
byśmy udusiły
2 os. udusiłbyś
byś udusił
 udusiłabyś
byś udusiła
 udusiłobyś
byś udusiło
 udusilibyście
byście udusili
 udusiłybyście
byście udusiły
3 os. udusiłby
by udusił
 udusiłaby
by udusiła
 udusiłoby
by udusiło
 udusiliby
by udusili
 udusiłyby
by udusiły

bezosobnik: uduszono by

bezokolicznik: udusić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: udusiwszy

gerundium: uduszenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: uduszony

odpowiednik aspektowy: dusić

Składnia

Rzosobowy + udusić +
KOGO

2. mięso

Definicja

ugotować pod przykryciem na małym ogniu i w niewielkiej ilości wody lub tłuszczu

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie czynności związane z przyrządzaniem jedzenia

Połączenia

  • udusić cebulę, grzyby, mięso
  • udusić na maśle, na oleju, na tłuszczu; na patelni
  • udusić pod przykryciem
  • udusić w garnku, w rondlu; w sosie

Cytaty

Grzyby oczyścić, pokroić na plasterki, udusić z posiekaną cebulą i łyżką masła.

źródło: KWSJP: Jajka faszerowane w sosie grzybowym, Super Express, 1998

Pieczarki oczyścić, umyć, pokrajać i udusić na tłuszczu razem z cebulą.

źródło: KWSJP: Alicja Dubicka: Wypróbuj i polecaj klientom, Poradnik Sprzedawcy Żywności, 1973, nr 6

Zarżniesz kilka tłustych kurczaków: są już teraz podrosłe, udusisz je lub usmażysz, przygotujesz też szynkę oraz inne mięsiwa, zupę i wszystko, co należy do dobrego obiadu.

źródło: KWSJP: Wacław Gołembowicz: Wędrowiec, 1963

Następnie dodać do mięsa uduszone pomidory, wlać 2 szklanki wody i dusić jeszcze 45 min.

źródło: KWSJP: Beata Szczypka-Elyachouti: Specjały, Kuchnia, 1998, nr 8

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. uduszę
 udusimy
2 os. udusisz
 udusicie
3 os. udusi
 uduszą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. udusiłem
+(e)m udusił
 udusiłam
+(e)m udusiła
 udusiłom
+(e)m udusiło
 udusiliśmy
+(e)śmy udusili
 udusiłyśmy
+(e)śmy udusiły
2 os. udusiłeś
+(e)ś udusił
 udusiłaś
+(e)ś udusiła
 udusiłoś
+(e)ś udusiło
 udusiliście
+(e)ście udusili
 udusiłyście
+(e)ście udusiły
3 os. udusił
 udusiła
 udusiło
 udusili
 udusiły

bezosobnik: uduszono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. uduśmy
2 os. uduś
 uduście

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. udusiłbym
bym udusił
 udusiłabym
bym udusiła
 udusiłobym
bym udusiło
 udusilibyśmy
byśmy udusili
 udusiłybyśmy
byśmy udusiły
2 os. udusiłbyś
byś udusił
 udusiłabyś
byś udusiła
 udusiłobyś
byś udusiło
 udusilibyście
byście udusili
 udusiłybyście
byście udusiły
3 os. udusiłby
by udusił
 udusiłaby
by udusiła
 udusiłoby
by udusiło
 udusiliby
by udusili
 udusiłyby
by udusiły

bezosobnik: uduszono by

bezokolicznik: udusić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: udusiwszy

gerundium: uduszenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: uduszony

odpowiednik aspektowy: dusić

Składnia

Rzosobowy + udusić +
CO
Data ostatniej modyfikacji: 17.10.2010
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN