Chronologizacja
1. pocisk
Definicja
Pochodzenie
wł. granata
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna broń
Relacje znaczeniowe
hiperonimy: | pocisk |
Połączenia
- granat dymny, łzawiący, moździerzowy, obronny, odłamkowy, ogłuszający, prochowy, przeciwpancerny, ręczny, zadymiający, zapalający; odbezpieczony granat
- granat z zapalnikiem; z gazem (łzawiącym, paraliżującym, rozweselającym)
- granaty i amunicja, granaty i bagnety, granaty i bomby, granaty i broń, granaty i karabiny, granaty i pistolety, granaty i pociski, granaty i rewolwery; amunicja i granaty, armaty i granaty
- detonacja, eksplozja, wybuch; odłamki; zapalnik; niewybuch; skrzynka; wyrzutnia; huk, łoskot granatu; wiązka granatów
- skrzynka z granatami
- skrzynka po granatach
- granat eksploduje/eksplodował, wybucha/wybuchł
- cisnąć/ciskać, rzucić/rzucać, wrzucić/wrzucać, wystrzelić, zrzucać; odpalić, zdetonować; odbezpieczyć/odbezpieczać; rozkręcić granat
- trafić granatem; obrzucić/obrzucać granatami; strzelać granatami
Cytaty
Granat z gazem łzawiącym wylatuje z ręki sierżanta i pada między drzwiami do pokoju a Kardynałem, który spodziewając się wybuchu, spogląda zahipnotyzowanym wzrokiem na czarny, metalowy przedmiot. Granat nie został odbezpieczony i nie wybuchnie. źródło: KWSJP: Ryszard Lassota: Tajemnica, 1978 |
|
Tam jednak na demonstrantów natarli ponownie zomowcy, wspierani przez uzbrojonych w kawałki kabla członków ORMO. Na tłum poleciały granaty z gazem łzawiącym oraz petardy [...]. źródło: KWSJP: Krakowski marzec 1968, Dziennik Polski, 1998-03-06 |
|
Pantera był ranny w obie nogi, nie mógł się ruszać. Gdy hitlerowcy zbliżyli się do niego, rzucił w nich granatem. Kilku położył na miejscu. źródło: KWSJP: Aleksander Minkowski: Czterdziestu na górze, 1961 |
|
Którejś nocy w naszej willi wyleciały wszystkie szyby, a pokoje i ogród zasypały odłamki granatów. W okolicy rozpoczęły się ćwiczenia niemieckiej artylerii przeciwlotniczej. źródło: KWSJP: Joanna Olczak-Ronikierowa: W ogrodzie pamięci, 2002 |
|
Z przedpola wsi i z dalszego frontu dobiegały nas odgłosy strzelaniny, a wybuchy granatów pobrzmiewały głucho, tłumione gęstwiną zarośli. źródło: KWSJP: Henryk Panas: Na rozstajnych drogach, 1974 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | granat |
granaty |
|
D. | granatu |
granatów |
|
C. | granatowi |
granatom |
|
B. | granat |
granaty |
|
N. | granatem |
granatami |
|
Ms. | granacie |
granatach |
|
W. | granacie |
granaty |
2.a kolor
Definicja
Pochodzenie
Od: granatowy, granat w dawnym zn. 'rodzaj ciemnoniebieskiego sukna'. Raczej nie ma związku z kolorem owocu granatowca (Bańk).
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło
Połączenia
- ciemny, jasny; spłowiały granat
- granat oczu; morza, (nocnego, wieczornego) nieba, wody; sukni
- barwa, odcienie granatu
- lśnić, mienić się granatem
Cytaty
Można posiedzieć przed hotelem przy oleandrach patrząc na basen, trawę i gwiazdy rozwieszone na granacie nieba. źródło: KWSJP: Mieczysław Gogacz: Ciemna noc miłości, 1985 |
|
[...] woda w popołudniowym słońcu mieni się granatem dojrzałych śliwek, a wodorosty - ile ich jest na tym Karaibskim! - tworzą nasyconą gamę brązu [...]. źródło: KWSJP: Anna Glińska: Powrót do Santa Cruz, 1972 |
|
Tam, gdzie stanął Frastli, woda była głęboka i pozornie nieruchoma. W cieniu pod skałą miała ciemną barwę granatu, w słońcu zaś była zielona i przezroczysta. źródło: KWSJP: Wacław Gołembowicz: Wędrowiec, 1963 |
|
[...] może widział tylko kolory, grę plam i świateł, miedziany hełm włosów, granat oczu pięknych w ogniach gniewu, prostą suknię z cienkiego płótna, pod którą rysowało się smagłe ciało kobiece. źródło: KWSJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1966 |
|
Mimo lat młodych miała na bladej twarzy spokój wieku dojrzałego. Czarne, w granat wpadające włosy wysuwały się spod przepaski, czarne brwi schodziły się prawie nad orlim nosem. źródło: KWSJP: Teodor Jeske-Choiński: Ostatni Rzymianie, 1958 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | granat |
granaty |
|
D. | granatu |
granatów |
|
C. | granatowi |
granatom |
|
B. | granat |
granaty |
|
N. | granatem |
granatami |
|
Ms. | granacie |
granatach |
|
W. | granacie |
granaty |
Składnia
+ | granat | + |
(CZEGO)
|
2.b ubranie
Definicja
Pochodzenie
Od: granatowy, granat w dawnym zn. 'rodzaj ciemnoniebieskiego sukna'. Raczej nie ma związku z kolorem owocu granatowca (Bańk).
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie cechy ubrań
Połączenia
- kobieta w granacie
- nosić granat
- ktoś ubrany w granat
Cytaty
Oniemiałem, bo przede mną siedziała kobieta w granacie. Granatowa suknia, do łydek, granatowy płaszcz, granatowe rękawiczki i granatowa burka, zakrywająca szczelnie każdy kawałek twarzy. źródło: Internet |
|
Noszenie granatu jest chęcią podkreślenia swojej odpowiedzialności, uporządkowania wewnętrznego, z którym noszący granatowe ubrania ma problemy. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | granat |
granaty |
|
D. | granatu |
granatów |
|
C. | granatowi |
granatom |
|
B. | granat |
granaty |
|
N. | granatem |
granatami |
|
Ms. | granacie |
granatach |
|
W. | granacie |
granaty |
3. kamień
Definicja
Pochodzenie
może niem. Granat
z łac. grānātum 'ziarnisty'
Określenie bierze się z podobieństwa kamienia do ziarna owocu granatowca.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia minerały i pierwiastki
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie ozdoby i dodatki
Relacje znaczeniowe
hiperonimy: | kamień |
Połączenia
- bransoletka, naszyjnik z granatów
- biżuteria, bransoletka, kolczyki, naszyjnik, pierścionek z granatem
Cytaty
Wspólnymi więc siłami ubrano Kawecką od stóp do głów w brylanty, rubiny, perły, szmaragdy i granaty nieopisanej wartości, które to klejnoty, ku uciesze tłumów, artystka obnosiła co wieczór po scenie. źródło: KWSJP: Bogusław Kaczyński: Dzikie orchidee, 1983 |
|
Odpowiednio do okoliczności ubrała się dziś w suknię z czarnej crepe de chiney - i pozostawiła w domu, w szufladce biurka, broszkę z lapis-lazuli, bransoletkę z granatów i oba pierścionki, z topazem i z ametystami [...]. źródło: KWSJP: Dorothy Parker: Międzmiastowa Nowy Jork - Detroit, 1958 |
|
Granaty należą do wysoko cenionych kamieni kolekcjonerskich i mają szerokie zastosowanie w jubilerstwie do wyrobu biżuterii. źródło: Internet |
|
Pierścionek został w całości wykonany ręcznie. Szeroka ażurowa obrączka z pięknym fasetowanym czerwonym granatem doskonałej jakości, który został oprawiony 14-karatowymi złotymi „łapkami”. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | granat |
granaty |
|
D. | granatu |
granatów |
|
C. | granatowi |
granatom |
|
B. | granat |
granaty |
|
N. | granatem |
granatami |
|
Ms. | granacie |
granatach |
|
W. | granacie |
granaty |
4.a krzew
Definicja
Pochodzenie
łac. (pōmum) grānātum 'ziarnisty (owoc); granat'
Inaczej: granatowiec
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin drzewa i krzewy
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin rośliny egzotyczne
Relacje znaczeniowe
synonimy: | granatowiec | |
hiperonimy: | drzewo |
Połączenia
- drzewko, drzewo, krzak, krzew granatu; gaj granatów
Cytaty
Wzdłuż małej werandy posadzimy mnóstwo oleandrów i drzew granatu, a w rogu postawimy ładną altankę oplecioną winem. źródło: KWSJP: Margit Kaffka: Barwy lata, 1960 |
|
[...] wyobrażałem sobie, że będę przechadzał się z wolna wśród krzewów i drzew, morw i pistacji, i granatów, pigw i oliwek, migdałów i figowców o poskręcanych gałęziach [...]. źródło: KWSJP: Andrzej Czcibor-Piotrowski: Cud w Esfahanie, 2001 |
|
[...] kipiel sadów, świeżych i cudownych. Porucznik, który znał te strony, nazywał drzewka granatów, brzoskwiń, oliwek, uriuku i rajskich jabłoni. źródło: KWSJP: Jerzy Krzysztoń: Wielbłąd na stepie,1978 |
|
Na łagodnych stokach górskich widać było sady oliwek, granatów i daktyli, a nawet tu i ówdzie starannie uprawiane winnice. źródło: KWSJP: Zenon Kosidowski: Opowieści biblijne, 1963 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | granat |
granaty |
|
D. | granatu |
granatów |
|
C. | granatowi |
granatom |
|
B. | granat |
granaty |
|
N. | granatem |
granatami |
|
Ms. | granacie |
granatach |
|
W. | granacie |
granaty |
4.b owoc
Definicja
Pochodzenie
łac. (pōmum) grānātum 'ziarnisty (owoc); granat'
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin owoce i warzywa
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy
Relacje znaczeniowe
hiperonimy: | owoc |
Połączenia
- dojrzały, rumiany granat
- jabłko, owoc granatu
Cytaty
Próbując pozbyć się oporów i nieśmiałości, walczę o zbicie ceny na targu warzywno-owocowym. Ciasno poustawiane obok siebie drewniane stoły uginają się pod ciężarem dojrzałych granatów, papryczek, oliwek. źródło: KWSJP: Katarzyna Wierzba: Ręka Fatimy, Dziennik Polski, 2004-01-03 |
|
[...] na półeczce pod blatem stolika, namalowano duży owoc granatu i dwa jajka. źródło: KWSJP: Maria Nowicka: Z dziejów malarstwa greckiego i rzymskiego, 1988 |
|
[...] idziemy znów do refektarza, gdzie czeka na nas kolacja: ciasto drożdżowe, kakao i jakiś owoc, jak się okazuje, granat, który rozkrojony tryska szkarłatnym sokiem; ma cierpki smak [...]. źródło: KWSJP: Andrzej Czcibor-Piotrowski: Cud w Esfahanie, 2001 |
|
Ich kobiety niosły na głowach wyplatane kosze, pełne kukurydzianych kolb, pomidorów i granatów. źródło: KWSJP: Wojciech Jagielski, Modlitwa o deszcz, 2000 |
|
Ktoś wyskoczywszy z pociągu zerwał owoc granatu. Uchylając rumianą skórkę ujrzeli szkliste gronka mieniące się szkarłatem. źródło: KWSJP: Jerzy Krzysztoń: Wielbłąd na stepie, 1978 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | granat |
granaty |
|
D. | granatu |
granatów |
|
C. | granatowi |
granatom |
|
B. | granat |
granaty |
|
N. | granatem |
granatami |
|
Ms. | granacie |
granatach |
|
W. | granacie |
granaty |