UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

ekspozycja

Chronologizacja

SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

ang. exposition

fr. exposition

niem. Exposition

z łac. expōsitio 'wyłożenie'

1. muzealna

Definicja

książk. 
zbiór przedmiotów przeznaczonych do oglądania w muzeum, galerii lub na wystawie

Noty o użyciu

D. C. Ms. lp i D. lm wymawiane: [ekspozycji].

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka sztuki plastyczne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Edukacja i oświata organizacje/placówki opiekuńcze i kulturalne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  wystawa

Połączenia

  • cenna, kosztowna; czasowa, stała, zmienna; mała, niewielka; podziemna; bogata, ciekawa, interesująca; nowa ekspozycja; ekspozycja archeologiczna, etnograficzna; muzealna; sklepowa poświęcona komuś/czemuś
  • ekspozycja fotografii, malarstwa, obrazów, pamiątek, plakatów, prac, rysunków, sztuki, zdjęć; mebli, towarów; muzeum
  • ekspozycja w galerii, w muzeum; w oknie wystawowym, w sklepie
  • promocja i ekspozycja
  • powierzchnia ekspozycji
  • ekspozycja obejmuje, prezentuje, przedstawia, ukazuje coś; dotyczy czegoś; składa się z czegoś; zajmuje ileś sal
  • organizator ekspozycji
  • towarzyszyć; przyglądać się ekspozycji
  • odwiedzić, oglądać, podziwiać; uzupełnić/uzupełniać; otworzyć/otwierać, zmienić/zmieniać ekspozycję
  • zgromadzić coś na ekspozycji

Cytaty

Nasza ekspozycja zatytułowana została „Polska - bursztynowe wybrzeże”. I właśnie bursztyn cieszy się wśród zwiedzających dużym powodzeniem [...].

źródło: NKJP: (PAP): Jest bursztynowo, prasa, 1998

Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka w okresie ferii [...] wprowadza bilet rodzinny w cenie 8 zł [...] na zwiedzanie największej w świecie podziemnej ekspozycji, zlokalizowanej na III poziomie kopalni soli [...].

źródło: NKJP: Ferie w mieście, Dziennik Polski - Kraków, 1999-02-08

Obchodzono uroczyście odpusty. [...] Czyszczono stroje, aby pięknie wyglądały [...]. Niestety, nie zobaczymy tego w muzealnych ekspozycjach. Wiszą tam lub stoją w gablotach stroje pozbawione życia [...].

źródło: NKJP: Aleksander Jackowski: Polska sztuka ludowa, 2002

Prawdziwą sztuką stała się aranżacja sklepowych ekspozycji, do których zatrudnia się już z reguły architektów wnętrz.

źródło: NKJP: Piotr Sarzyński: Salon po polsku, Polityka, 2007-01-06

Sprzedaż i ekspozycja towarów pod daszkami na bocznych ścianach pawilonów handlowych to koszt rzędu 5 zł.

źródło: NKJP: Nowe stawki na placu, Dziennik Polski - Brzesko, 2001-12-03

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. ekspozycja
 ekspozycje
D. ekspozycji
 ekspozycji
 neut
ekspozycyj
 char
C. ekspozycji
 ekspozycjom
B. ekspozycję
 ekspozycje
N. ekspozycją
 ekspozycjami
Ms. ekspozycji
 ekspozycjach
W. ekspozycjo
 ekspozycje

Informacja normatywna

Uznawane za niepoprawne w odniesieniu do faktów i przedmiotów codziennych, np.  ekspozycja towarów 

2. komunikatu

Definicja

przedstawienie czegoś odbiorcom

Noty o użyciu

D. C. Ms. lp i D. lm wymawiane: [ekspozycji].

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Relacje znaczeniowe

synonimy:  prezentacja

Połączenia

  • ekspozycja komunikatu (reklamowego), tekstu, wiadomości
  • dokonać ekspozycji czegoś

Cytaty

Wskazano więc na potrzebę [...] ochrony i ekspozycji panoramy miasta, a także ochrony zabytkowego zespołu przed funkcjami w nim niepożądanymi z punktu widzenia turystycznej atrakcyjności miasta.

źródło: KWSJP: Andrzej Dembowski: Strategia rozwoju Torunia, 2002

Czy można dokonać zmiany grafiki w czasie ekspozycji reklamy na autobusie i tramwaju? - [...] Zmiany takie [...] są praktykowane czasami przy ekspozycjach długoterminowych.

źródło: Internet

Konsekwencją sposobu ekspozycji wiadomości reklamowej jest także [...] bardzo krótki, w stosunku do naturalnych standardów, czas ekspozycji komunikatu.

źródło: NKJP: Krzysztof Albin: Reklama – przekaz, odbiór, interpretacja, 2002

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. ekspozycja
 ekspozycje
D. ekspozycji
 ekspozycji
 neut
ekspozycyj
 char
C. ekspozycji
 ekspozycjom
B. ekspozycję
 ekspozycje
N. ekspozycją
 ekspozycjami
Ms. ekspozycji
 ekspozycjach
W. ekspozycjo
 ekspozycje

Składnia

bez ograniczeń + ekspozycja +
CZEGO

3. południowa

Definicja

położenie czegoś w stosunku do stron świata i słońca

Noty o użyciu

D. C. Ms. lp i D. lm wymawiane: [ekspozycji].

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni miejsce i jego usytuowanie w przestrzeni

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  położenie

Połączenia

  • południowa, północna, wschodnia, zachodnia ekspozycja
  • ekspozycja gruntu, stoku, zbocza
  • coś posiada jakąś ekspozycję

Cytaty

W Puszczy Białowieskiej dąbrowa zajmuje liczne pagórki morenowe, a zwłaszcza kemowe, zasiedlając stoki o ekspozycji południowej.

źródło: NKJP: Krystyna Falińska: Ekologia roślin, 1997

Ekspozycja stoków na danym obszarze odzwierciedla kierunkowość oddziaływania czynników kształtujących rzeźbę terenu.

źródło: Internet

Istotny wpływ na rozkład intensywności topnienia na obszarze zlewni górskiej ma zróżnicowanie przestrzenne strumienia energii słonecznej [...] spowodowane różną ekspozycją zboczy.

źródło: NKJP: Urszula Soczyński (red.): Hydrologia dynamiczna, 1997

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. ekspozycja
 ekspozycje
D. ekspozycji
 ekspozycji
 neut
ekspozycyj
 char
C. ekspozycji
 ekspozycjom
B. ekspozycję
 ekspozycje
N. ekspozycją
 ekspozycjami
Ms. ekspozycji
 ekspozycjach
W. ekspozycjo
 ekspozycje

Składnia

bez ograniczeń + ekspozycja +
CZEGO
bez ograniczeń + ekspozycja +
JAKA

4. we wspinaczce

Definicja

środ. 
miejsce na zboczu położone wysoko i wystawione na szeroką i wolną przestrzeń

Noty o użyciu

D. C. Ms. lp i D. lm wymawiane: [ekspozycji].

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia ukształtowanie terenu

Połączenia

  • mocna, silna ekspozycja

Cytaty

[...] podczas wspinaczki zmęczenie i ekspozycja oraz trudności techniczne powodują, że wydaje się nam, iż jesteśmy wyżej.

źródło: NKJP: Andrzej Urbańczyk: Dziękuję ci, Pacyfiku, 1997

W powszechnym [...] mniemaniu, największe ryzyko we wspinaczce związane jest z ekspozycją. W rzeczywistości, ekspozycja sama w sobie nie stanowi zagrożenia, gdyż wspinacze zabezpieczają się przed skutkami potencjalnego odpadnięcia.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. ekspozycja
 ekspozycje
D. ekspozycji
 ekspozycji
 neut
ekspozycyj
 char
C. ekspozycji
 ekspozycjom
B. ekspozycję
 ekspozycje
N. ekspozycją
 ekspozycjami
Ms. ekspozycji
 ekspozycjach
W. ekspozycjo
 ekspozycje

5. w fotografii

Definicja

ilość światła padającego na film lub na sensor elektroniczny aparatu fotograficznego, konieczna do wykonania prawidłowo naświetlonego zdjęcia

Noty o użyciu

D. C. Ms. lp i D. lm wymawiane: [ekspozycji].

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka fotografia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  naświetlenie

Połączenia

  • automatyczna, półautomatyczna; najlepsza, prawidłowa ekspozycja
  • ekspozycja w aparacie, w fotografii
  • ostrość i ekspozycja
  • parametry; rodzaj ekspozycji

Cytaty

Nowa cyfrówka Ricoha [...] posiada autofokus, automatyczne ustawianie parametrów ekspozycji, automatyczną kontrolę czasu naświetlania, automatyczną lampę błyskową, ręczne przestawianie z przystosowaniem parametrów ekspozycji [...].

źródło: NKJP: (AP; AS; CC; RS): Shorty, Enter, 2000

[...] zrozumienie zasad rządzących ekspozycją ma ogromny wpływ na wykonywane przez nas zdjęcia.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. ekspozycja
 ekspozycje
D. ekspozycji
 ekspozycji
 neut
ekspozycyj
 char
C. ekspozycji
 ekspozycjom
B. ekspozycję
 ekspozycje
N. ekspozycją
 ekspozycjami
Ms. ekspozycji
 ekspozycjach
W. ekspozycjo
 ekspozycje

6. na pyłki

Definicja

wystawienie kogoś lub czegoś na działanie czynników, z którymi bezpośredni kontakt wywołuje określoną reakcję

Noty o użyciu

D. C. Ms. lp i D. lm wymawiane: [ekspozycji].

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie leki i sposoby leczenia, zabiegi, sprzęty medyczne

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin budowa i funkcjonowanie roślin

Połączenia

  • ekspozycja na dym, na hałas, na promieniowanie, na pyłki, na stres, na światło, na zimno; na aminokwasy, na działanie tlenków, na ozon, na roztwór kwasu
  • ekspozycja powoduje coś, prowadzi do czegoś

Cytaty

Dodatkowym czynnikiem, który obciąża organizm w warunkach ekspozycji na zimno jest odwodnienie.

źródło: NKJP: Zbigniew W. Jóźwiak, Teresa Makowiec-Dąbrowska: Bezpieczne odśnieżanie, Praca i Zdrowie, 2008-01-10

Szczególnej ochronie w związku z ekspozycją na promieniowanie podlegają dzieci, kobiety w wieku rozrodczym, w ciąży, karmiące piersią [...].

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 19.02.2004

Ekspozycja na parakwat indukuje wzrost [...] katalazy w liściach kukurydzy. Podobny efekt daje ekspozycja na ozon, dwutlenek siarki i wyższe stężenia tlenu.

źródło: NKJP: Grzegorz Bartosz: Druga twarz tlenu, 1995

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. ekspozycja
 ekspozycje
D. ekspozycji
 ekspozycji
 neut
ekspozycyj
 char
C. ekspozycji
 ekspozycjom
B. ekspozycję
 ekspozycje
N. ekspozycją
 ekspozycjami
Ms. ekspozycji
 ekspozycjach
W. ekspozycjo
 ekspozycje

Inne uwagi

Zwykle lp

Składnia

bez ograniczeń + ekspozycja +
na CO

7. w literaturze

Definicja

przedstawienie sytuacji wprowadzającej w akcję utworu, zapoznającej czytelnika z tłem wydarzeń, bohaterami i ich problemami

Noty o użyciu

D. C. Ms. lp i D. lm wymawiane: [ekspozycji].

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka literatura

Relacje znaczeniowe

synonimy:  wprowadzenie

Połączenia

  • interesująca, monotonna, nudna ekspozycja
  • ekspozycja dramatu, komedii, opowiadania, powieści, tragedii
  • ekspozycja w dramacie, w opowiadaniu
  • ekspozycja i zawiązanie akcji
  • zaprezentować coś w ekspozycji

Cytaty

Prozaik na pewno bardzo dobry, ale wymagający od czytelnika [...] pewnej cierpliwości: długie, dość monotonne ekspozycje opowiadań, charakterystyki postaci kreślone przez uważnego i wnikliwego obserwatora niekonwencjonalnie, ale raczej jednobarwnie [...].

źródło: NKJP: Ryszard Matuszewski: Alfabet: wybór z pamięci 90-latka, 2004

Ośrodkiem [...] dialogowych ekspozycji jest we wszystkich powieściach sytuacja ustalania wspólnego języka, określającego zasady porozumiewania się partnerów.

źródło: NKJP: Zbigniew Fiszbak: Dialogiczność, autotematyczność, autobiograficzność w prozie Mariana Pankowskiego, 2000

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. ekspozycja
 ekspozycje
D. ekspozycji
 ekspozycji
 neut
ekspozycyj
 char
C. ekspozycji
 ekspozycjom
B. ekspozycję
 ekspozycje
N. ekspozycją
 ekspozycjami
Ms. ekspozycji
 ekspozycjach
W. ekspozycjo
 ekspozycje

Składnia

bez ograniczeń + ekspozycja +
CZEGO
bez ograniczeń + ekspozycja +
w CZYM

8. w fudze

Definicja

pierwsze przedstawienie tematu w fudze i w formie sonatowej

Noty o użyciu

D. C. Ms. lp i D. lm wymawiane: [ekspozycji].

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka muzyka

Połączenia

  • ekspozycja fugi
  • ekspozycja w fudze
  • coś stanowi ekspozycję

Cytaty

Aż dziesięć fug z I tomu „Das wohltemperierte Klavier” posiada ekspozycję nadkompletną, a kunsztowna dwuczęściowa Fuga C-dur rozpoczyna się ekspozycją rozszerzoną harmonicznie.

źródło: NKJP: Historia muzyki powszechnej, Muzyka, 1965

Część Kyrie eleison składa się z czterech faz eksponujących T1. Faza I stanowi ekspozycję fugi [...].

źródło: NKJP: Stanisław Dąbek: Twórczość mszalna kompozytorów polskich XX wieku: 1900-1995, 1996

Na drugą część recitalu złożyły się dwie sonaty Beethovena [...]. Wszystkie ekspozycje tematów, ich przetworzenia, repryzy – zagrane zostały tak, że nie były już li tylko przetworzeniami czy repryzami.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. ekspozycja
 ekspozycje
D. ekspozycji
 ekspozycji
 neut
ekspozycyj
 char
C. ekspozycji
 ekspozycjom
B. ekspozycję
 ekspozycje
N. ekspozycją
 ekspozycjami
Ms. ekspozycji
 ekspozycjach
W. ekspozycjo
 ekspozycje
Data ostatniej modyfikacji: 11.02.2014
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN