UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

okaz

Chronologizacja

1577, SPXVI
Inne znaczenie: 'chęć zaimponowania, pozór, efekt'

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. okaz
 okazy
D. okazu
 okazów
C. okazowi
 okazom
B. okaz
 okazy
N. okazem
 okazami
Ms. okazie
 okazach
W. okazie
 okazy

Pochodzenie

Rzeczownik odczasownikowy od przedrostkowego okazać; zob. kazać

1. fauny

Definicja

coś, co należy do grupy, gatunku lub rodzaju obiektów wskazanych następującym rzeczownikiem i może być uznane za jej reprezentanta

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  egzemplarz

Połączenia

  • cenny; ciekawy, interesujący; egzotyczny, nowy, rzadki; dorodny, piękny, wspaniały; rekordowy okaz
  • okaz dębu; okazy ptaków, roślin, ryb, warzyw, zwierząt
  • odnaleźć, znaleźć okaz czegoś

Cytaty

W rezerwatach rosną rzadkie okazy roślin, m.in. dyptam jesionolistny i sierpnik jednolistny.

źródło: NKJP: Wszystko dla wszystkich, Relaks i Kolekcjoner Polski, 1988

Ostatnio z dość sugestywną propozycją wystąpiło warszawskie Muzeum Narodowe, proponując, aby tysiące wspaniałych okazów sztuki zdobniczej, skazanych na magazyn ze względu na brak pomieszczeń, mogło [...] znaleźć swoje miejsce służąc całemu społeczeństwu.

źródło: NKJP: Włodzimierz Liksza: Dzielenie skóry na niedźwiedziu, Ekspress Wieczorny, 1981

Minerałami pasjonuje się od dzieciństwa, a jego pierwszymi okazami były kamienie z hałdy. Swoją pasję kontynuuje na Wydziale Nauk o Ziemi UŚ. Wystawa jest plonem wieloletniego poszukiwania i kolekcjonowania agatów śląskich.

źródło: NKJP: (E.H.): Cuda natury w muzeum, Nowiny Raciborskie, 2007-06-19

Niedaleko usytuowany jest staw, w którym wśród różnych gatunków ryb można spotkać prawdziwe okazy. - Niedawno jeden z gości złowił tu prawie 18-kilogramową tołpygę - mówi pan Zbigniew.

źródło: NKJP: Bez spokojnej starości, Dziennik Polski, 2003-09-05

[...] sukces pisarski rozumieć można jako akt nazwania nowego, nie znanego dotychczas albo nie skatalogowanego, okazu ludzkiej postawy czy kondycji

źródło: NKJP: Teodor Krzysztof Toeplitz: Mój wybór: rzeczy mniejsze, 1998

Składnia

bez ograniczeń + okaz +
CZEGO

2. zdrowia

Definicja

człowiek (lub zwierzę), u którego wskazana cecha występuje, zdaniem mówiącego, w wyjątkowo dużym natężeniu

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Połączenia

  • najlepszy, nieprzeciętny, wyjątkowy okaz
  • okaz męskości, zadowolenia, zdrowia
  • oglądać, podziwiać okaz czegoś; coś stanowi okaz czegoś

Cytaty

Jeden z największych Rosjan, jakich widzieliśmy, zresztą harmonijnie zbudowany. Okaz męskości, rosyjskiej męskości.

źródło: NKJP: Aleksander Wat: Mój wiek: pamiętnik mówiony, 1990

Jeszcze niedawno przy swoich pięćdziesięciu z górą latach był nieprzeciętnym okazem zdrowia i energii.

źródło: NKJP: Franciszek Ryszka: Noc i mgła: Niemcy w okresie hitlerowskim, 1997

Pan to jest prawdziwy okaz naiwniaka. Wierzy Pan w samoograniczenie biurokracji?

źródło: NKJP: Internet

Składnia

bez ograniczeń + okaz +
CZEGO

3. niezły okaz

Definicja

żart. 
osoba, której wygląd lub zachowanie odbiega od przyjętej normy tak bardzo, że zwraca to uwagę innych

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Cytaty

Innymi słowy, władza nie widziała w naszym wypadku potrzeby skorzystania z właściwej sobie elastyczności, rezerwując ją dla kogoś potrzebniejszego jej niż takie okazy, jak porucznik i ja.

źródło: NKJP: Henryk Grynberg: Życie ideologiczne, osobiste, codzienne i artystyczne, 1998
Data ostatniej modyfikacji: 26.09.2025
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN