UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

średniowiecze

Chronologizacja

SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Złożenie: średnio - + - wiecze ( < -*věčьje); zob. średni , wiek . Odpowiednik łac. Medium Aevum, fr. Moyen Âge, ang. Middle Ages.

1. epoka

Definicja

okres w historii i kulturze europejskiej trwający od V do XV w. n.e., wyróżniający się ustrojem feudalnym, teocentryzmem i uniwersalizmem, zaś w sztuce - stylem romańskim i gotyckim

Noty o użyciu

Zapisywane również wielką literą.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka prądy, kierunki i kategorie artystyczne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	wieki średnie
	hiperonimy:	epoka, okres

Połączenia

głębokie, późne, wczesne; europejskie, polskie średniowiecze
średniowiecze i czasy nowożytne; średniowiecze i renesans; średniowiecze i romantyzm; starożytność i średniowiecze
człowiek; literatura, muzyka, sztuka; klimat; koniec, początek, rozkwit, schyłek, zmierzch; czas, doba, epoka, okres, wieki; dzieje; relikt, spuścizna; duch średniowiecza; przełom średniowiecza i renesansu
istnieć, żyć; pojawić się, rozpocząć się, zacząć się; wierzyć w coś w średniowieczu
robić coś, żyć jak w średniowieczu

Cytaty

	Prawdopodobnie elementy magii obrzędowej były już u schyłku średniowiecza mało czytelne, a także słabo obecne. źródło: NKJP: Andrzej Chwalba (red.): Obyczaje w Polsce: od średniowiecza do czasów współczesnych: praca zbiorowa, 2005
	Dla kościelnych pisarzy europejskiego średniowiecza barbarzyńcami były ludy pogańskie, pod względem etnicznym nieraz bliskie lub pobratymcze autorom, ale jeszcze nie ochrzczone. źródło: NKJP: Karol Modzelewski: Barbarzyńska Europa, 2004
	W prywatnych oraz miejskich zbiorach ratuszowych znajdowało się szereg cennych zabytków dokumentujących pradzieje, średniowiecze i czasy nowożytne Raciborza i okolic. źródło: NKJP: Grzegorz Wawoczny: Zacne raciborskie Muzeum, Nowiny Raciborskie, 2007-09-25
	Już w samym Średniowieczu, zwłaszcza w stuleciach XI-XII, podnoszono ostre zarzuty przeciw czasom współczesnym. źródło: NKJP: Daniel Olszewski: Dzieje chrześcijaństwa w zarysie, 1996

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	średniowiecze	średniowiecza
D.	średniowiecza	średniowieczy
C.	średniowieczu	średniowieczom
B.	średniowiecze	średniowiecza
N.	średniowieczem	średniowieczami
Ms.	średniowieczu	średniowieczach
W.	średniowiecze	średniowiecza

Skróty

	średniow.
	średn.

2. ciemnota

Definicja

pot.

przestarzałe poglądy, postawy, metody działania

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	ciemnogród, ciemnota, obskurantyzm, wstecznictwo, zacofanie, zapóźnienie
	antonimy:	innowacyjność, nowoczesność, progresywność

Połączenia

średniowiecze i ciemnota; średniowiecze i nowoczesność; średniowiecze i postęp
żyć w średniowieczu

Cytaty

To powiedział człowiek wychowany nie w średniowieczu. Jest on prezydentem kraju, który nie zmierza do ciemnogrodu.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 24.07.1992

Techniczny stan szpitala uwłacza godności pacjenta, to średniowiecze. Aparatura jest też, poza wyjątkami, w bardzo kiepskim stanie.

źródło: NKJP: Czarno na białym, Dziennik Polski, 2000-12-21

To przemieszanie nowoczesności ze średniowieczem . Z jednej strony elektryczność, ogrzewanie domów, narzędzia rolnicze, a z drugiej wszystko wytwarza się w domach lub małych warsztatach.

źródło: NKJP: Elżbieta Hajnicz: Poza nurtem czasu, 1996

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	średniowiecze	średniowiecza
D.	średniowiecza	średniowieczy
C.	średniowieczu	średniowieczom
B.	średniowiecze	średniowiecza
N.	średniowieczem	średniowieczami
Ms.	średniowieczu	średniowieczach
W.	średniowiecze	średniowiecza

Inne uwagi

Zwykle lp

Data ostatniej modyfikacji: 28.01.2014