UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

średniowieczny

Chronologizacja

SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Od: średniowiecze

1. związany z epoką średniowiecza

Definicja

związany ze średniowieczem - okresem w historii i kulturze europejskiej trwającym od V do XV w. n.e., wyróżniającym się ustrojem feudalnym, teocentryzmem i uniwersalizmem, zaś w sztuce - stylem romańskim i gotyckim

Cytaty

Odmiana

część mowy: przymiotnik

1.a Europa

Definicja

taki, jaki był w epoce średniowiecza

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka prądy, kierunki i kategorie artystyczne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

Połączenia

średniowieczny język; średniowieczna Europa, Francja, Polska; średniowieczne tortury; łacina średniowieczna

Cytaty

Wprowadzając do kroniki 100 nowych słów, Kadłubek znacznie wzbogacił słownictwo polskiej łaciny średniowiecznej.

źródło: NKJP: Krzysztof Pawłowski: Retoryka starożytna w kronice Kadłubka. Sztuka narracji, 2003

[...] w marcu 1886 r. [...] ukazał się artykuł profesora Jana Gebauera, w którym wybitny znawca średniowiecznego języka czeskiego wyraził poważne zastrzeżenia co do autentyczności będących narodową chlubą zabytków piśmiennictwa staroczeskiego, rzekomo odnalezionych w latach 1817-18 „Rękopisu królowodworskiego” i „Rękopisu zielonogórskiego”.

źródło: NKJP: Aki, Erazim Kohak, Podwójny rodowód, Gazeta Wyborcza, 1997-09-26

Średniowieczna Europa była tak przesiąknięta chrześcijaństwem, że stanowiło ono naturalny żywioł, w którym poruszał się ówczesny człowiek.

źródło: NKJP: Sonia Szostakiewicz, Fronda, 1998

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	średniowieczny	średniowieczny	średniowieczny	średniowieczne	średniowieczna
D.	średniowiecznego	średniowiecznego	średniowiecznego	średniowiecznego	średniowiecznej
C.	średniowiecznemu	średniowiecznemu	średniowiecznemu	średniowiecznemu	średniowiecznej
B.	średniowiecznego	średniowiecznego	średniowieczny	średniowieczne	średniowieczną
N.	średniowiecznym	średniowiecznym	średniowiecznym	średniowiecznym	średniowieczną
Ms.	średniowiecznym	średniowiecznym	średniowiecznym	średniowiecznym	średniowiecznej
W.	średniowieczny	średniowieczny	średniowieczny	średniowieczne	średniowieczna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	średniowieczni	średniowieczni	średniowieczne	średniowieczne
D.	średniowiecznych	średniowiecznych	średniowiecznych	średniowiecznych
C.	średniowiecznym	średniowiecznym	średniowiecznym	średniowiecznym
B.	średniowiecznych	średniowiecznych	średniowiecznych	średniowieczne
N.	średniowiecznymi	średniowiecznymi	średniowiecznymi	średniowiecznymi
Ms.	średniowiecznych	średniowiecznych	średniowiecznych	średniowiecznych
W.	średniowieczni	średniowieczni	średniowieczne	średniowieczne

Skróty

	średniow.
	średw.

1.b utwór

Definicja

powstały w średniowieczu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka prądy, kierunki i kategorie artystyczne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

Połączenia

średniowieczny gród, mur, zakon, zamek; dramat, hymn, moralitet, rękopis, romans, utwór, zabytek; średniowieczna broń, zbroja; baszta, budowla, fortyfikacja, fosa, osada, wieża; historia, kronika, legenda, opowieść, pieśń; herezja, koncepcja, tradycja; cywilizacja; średniowieczne społeczeństwo; grodzisko, miasto; średniowieczne obwarowania
średniowieczny i barokowy; średniowieczny i odrodzeniowy; średniowieczny i renesansowy; średniowieczny i współczesny; antyczny i średniowieczny; starożytny i średniowieczny

Cytaty

Około 15 km od Altötting nad brzegiem rzeki Salzach znajduje się [...] urokliwe miasto z dominującą nad nim potężną bryłą średniowiecznego zamku.

źródło: NKJP: U podnóża Alp, Arsenał Gorzowski, 1998

Firma Polkomtel SA [...] wsławiła się przede wszystkim zakupem średniowiecznych dzieł dla Biblioteki Jagiellońskiej oraz nowej trąbki dla hejnalistów.

źródło: NKJP: Sześciu mecenasów, Dziennik Polski, 2001-09-12

W Lidzbarku zachował się także największy na Warmii fragment średniowiecznej fortyfikacji, tzw. Wysoka Brama.

źródło: NKJP: Joanna Podgórska, Pożar z czaru, Polityka, 2006-06-24

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	średniowieczny	średniowieczny	średniowieczny	średniowieczne	średniowieczna
D.	średniowiecznego	średniowiecznego	średniowiecznego	średniowiecznego	średniowiecznej
C.	średniowiecznemu	średniowiecznemu	średniowiecznemu	średniowiecznemu	średniowiecznej
B.	średniowiecznego	średniowiecznego	średniowieczny	średniowieczne	średniowieczną
N.	średniowiecznym	średniowiecznym	średniowiecznym	średniowiecznym	średniowieczną
Ms.	średniowiecznym	średniowiecznym	średniowiecznym	średniowiecznym	średniowiecznej
W.	średniowieczny	średniowieczny	średniowieczny	średniowieczne	średniowieczna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	średniowieczni	średniowieczni	średniowieczne	średniowieczne
D.	średniowiecznych	średniowiecznych	średniowiecznych	średniowiecznych
C.	średniowiecznym	średniowiecznym	średniowiecznym	średniowiecznym
B.	średniowiecznych	średniowiecznych	średniowiecznych	średniowieczne
N.	średniowiecznymi	średniowiecznymi	średniowiecznymi	średniowiecznymi
Ms.	średniowiecznych	średniowiecznych	średniowiecznych	średniowiecznych
W.	średniowieczni	średniowieczni	średniowieczne	średniowieczne

Skróty

	średniow.
	średw.

1.c rycerz

Definicja

żyjący w średniowieczu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka prądy, kierunki i kategorie artystyczne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

Połączenia

średniowieczny chłop, filozof, malarz, mistyk, mnich, rycerz, teolog, trubadur, władca;średniowieczna kobieta; średniowieczne społeczeństwo

Cytaty

Na przykładzie Wita Stwosza możemy prześledzić, jak średniowieczny artysta [...] staje się elementem nowoczesnej polityki.

źródło: NKJP: Agnieszka Sabor: Ołtarz narodowy, Polityka, 2007-06-09

W końcu nikt nie dopatruje się prawdy historycznej w bajaniu średniowiecznych trubadurów.

źródło: Internet

[...] średniowieczne kobiety , zarówno zakonnice, jak i wielkie damy, chcąc wyrazić swoją wrażliwość i oddanie Jezusowi całej swojej osoby, zamawiały dzieło, prosząc rzeźbiarzy, aby ich duszę, zakochaną w Jezusie, przedstawili poprzez piękną i nieco kobiecą postać Jana.

źródło: NKJP: Klucz do historii ludzkości, Dziennik Polski, 2006-07-22

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	średniowieczny	średniowieczny	średniowieczny	średniowieczne	średniowieczna
D.	średniowiecznego	średniowiecznego	średniowiecznego	średniowiecznego	średniowiecznej
C.	średniowiecznemu	średniowiecznemu	średniowiecznemu	średniowiecznemu	średniowiecznej
B.	średniowiecznego	średniowiecznego	średniowieczny	średniowieczne	średniowieczną
N.	średniowiecznym	średniowiecznym	średniowiecznym	średniowiecznym	średniowieczną
Ms.	średniowiecznym	średniowiecznym	średniowiecznym	średniowiecznym	średniowiecznej
W.	średniowieczny	średniowieczny	średniowieczny	średniowieczne	średniowieczna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	średniowieczni	średniowieczni	średniowieczne	średniowieczne
D.	średniowiecznych	średniowiecznych	średniowiecznych	średniowiecznych
C.	średniowiecznym	średniowiecznym	średniowiecznym	średniowiecznym
B.	średniowiecznych	średniowiecznych	średniowiecznych	średniowieczne
N.	średniowiecznymi	średniowiecznymi	średniowiecznymi	średniowiecznymi
Ms.	średniowiecznych	średniowiecznych	średniowiecznych	średniowiecznych
W.	średniowieczni	średniowieczni	średniowieczne	średniowieczne

Skróty

	średniow.
	średw.

2. przestarzały

Definicja

pot.

związany ze średniowieczem - przestarzałymi poglądami, postawami, metodami działania

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	przestarzały
	antonimy:	nowatorski, postępowy, progresywny

Połączenia

średniowieczny pogląd, przesąd, zabobon; średniowieczna ciemnota
średniowieczny i nowoczesny

Cytaty

Przekonałam się nieraz boleśnie, że choć żyjemy już w XXI stuleciu, to tak naprawdę większość ludzi z naszego otoczenia zachowuje średniowieczne przesądy i uprzedzenia.

źródło: NKJP: (sem): Łącznik między światami, Nowiny Raciborskie, 2002-01-02

Do tragedii przyczynia się nieuświadomione społeczeństwo, szczególnie na wsi, gdzie na podwórku stoją zachodnie auta, ludzie chodzą co niedzielę do kościoła, konsumpcyjne życie ich rozpiera, a mają średniowieczne poglądy [...].

źródło: NKJP: Pieskie życie, Polityka, 2006-07-08

Wśród wielu ludzi popularne jest mylne przeświadczenie, że wypalanie traw wpływa na użyźnienie gleb. Teoria bliska jest raczej średniowiecznym zabobonom, z racjonalnym myśleniem niewiele ma wspólnego.

źródło: NKJP: Zofia Sitarz: Układ „trawienny”, Dziennik Polski, 2002-04-08

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	średniowieczny	średniowieczny	średniowieczny	średniowieczne	średniowieczna
D.	średniowiecznego	średniowiecznego	średniowiecznego	średniowiecznego	średniowiecznej
C.	średniowiecznemu	średniowiecznemu	średniowiecznemu	średniowiecznemu	średniowiecznej
B.	średniowiecznego	średniowiecznego	średniowieczny	średniowieczne	średniowieczną
N.	średniowiecznym	średniowiecznym	średniowiecznym	średniowiecznym	średniowieczną
Ms.	średniowiecznym	średniowiecznym	średniowiecznym	średniowiecznym	średniowiecznej
W.	średniowieczny	średniowieczny	średniowieczny	średniowieczne	średniowieczna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	średniowieczni	średniowieczni	średniowieczne	średniowieczne
D.	średniowiecznych	średniowiecznych	średniowiecznych	średniowiecznych
C.	średniowiecznym	średniowiecznym	średniowiecznym	średniowiecznym
B.	średniowiecznych	średniowiecznych	średniowiecznych	średniowieczne
N.	średniowiecznymi	średniowiecznymi	średniowiecznymi	średniowiecznymi
Ms.	średniowiecznych	średniowiecznych	średniowiecznych	średniowiecznych
W.	średniowieczni	średniowieczni	średniowieczne	średniowieczne

Data ostatniej modyfikacji: 16.01.2014