Chronologizacja
Pochodzenie
węg. hajdúk 'żołnierze'
1. żołnierz polski
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna osoby związane z wojskiem i wojną
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne
Cytaty
|
W każdym majątku obszarniczym był oddział hajduków, którzy chłopów trzymali w ryzach. źródło: NKJP: Piotr Lipiński: Powrót Adama Humera, Gazeta Wyborcza, 1993-03-03 |
|
|
[...] hajducy gwardii królewskiej nader zaszczytnie walczyli pod Lubieszowem w 1577 roku [...]. źródło: NKJP: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | hajduk |
hajducy hajdukowie |
ndepr |
| hajduki |
depr | ||
| D. | hajduka |
hajduków |
|
| C. | hajdukowi |
hajdukom |
|
| B. | hajduka |
hajduków |
|
| N. | hajdukiem |
hajdukami |
|
| Ms. | hajduku |
hajdukach |
|
| W. | hajduku |
hajducy hajdukowie |
ndepr |
| hajduki |
depr |
2. żołnierz węgierski
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna osoby związane z wojskiem i wojną
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne
Cytaty
|
Tutaj odpoczynku po walkach z Turkami szukał Stefan Wielki, tu chronili się groźni hajducy, a las, choć groźny, zapewniał bezpieczeństwo, dawał pożywienie i opal. źródło: NKJP: Wojciech Śmieja: Mołdawia. Przewodnik Turystyczny, 2007 |
|
|
1454 r. - tworzą się oddziały hajduków walczące z Turkami. źródło: NKJP: Internet |
|
|
Hajducy powstawali wskutek ucisku tureckich władców na miejscową ludność i sławieni byli przez nią w śpiewach i opowieściach. Oddziały hajduków latem kryły się w lasach i stamtąd prowadziły działania partyzanckie [...]. źródło: NKJP: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | hajduk |
hajducy hajdukowie |
ndepr |
| hajduki |
depr | ||
| D. | hajduka |
hajduków |
|
| C. | hajdukowi |
hajdukom |
|
| B. | hajduka |
hajduków |
|
| N. | hajdukiem |
hajdukami |
|
| Ms. | hajduku |
hajdukach |
|
| W. | hajduku |
hajducy hajdukowie |
ndepr |
| hajduki |
depr |
3. lokaj
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | lokaj |
Cytaty
|
Na prośbę sióstr i Anusi zamiast ciężkiej kolasy z hajdukami, z pachołkami, dawano im zwykłą bryczkę z jednym tylko woźnicą i jednym pachołkiem, zdatną do przejazdu leśnymi dróżkami. źródło: NKJP: Zofia Kossak: Błogosławiona wina, 1953 |
|
|
U niektórych panów lokaje, hajducy, węgrzynkowie, chłopcy mieli rozkaz raz na zawsze podczas uczty pilnować, kto nie wypił, aby mu dolano. źródło: NKJP: Andrzej Chwalba (red.): Obyczaje w Polsce: od średniowiecza do czasów współczesnych: praca zbiorowa, 2004 |
|
|
Pod kamienicą tłoczą się gapie, z karoc z hajdukami wysiadają panowie i damy w pudrowanych perukach, tańczy się dworskiego menueta [...]. źródło: NKJP: Małgorzata Szejnert: Czarny ogród, 2004 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | hajduk |
hajducy hajdukowie |
ndepr |
| hajduki |
depr | ||
| D. | hajduka |
hajduków |
|
| C. | hajdukowi |
hajdukom |
|
| B. | hajduka |
hajduków |
|
| N. | hajdukiem |
hajdukami |
|
| Ms. | hajduku |
hajdukach |
|
| W. | hajduku |
hajducy hajdukowie |
ndepr |
| hajduki |
depr |
4.a taniec
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny rozrywka
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja zwyczaje i obyczaje
Cytaty
|
Członkowie zespołu zatańczyli hajduka, siustanego i zbója, ponieważ od momentu powstania zespół podtrzymuje i kontynuuje tradycje Górali Babiogórskich. źródło: NKJP: Stanisław Budnik: Holniki spod Babiej Góry, Gazeta Krakowska, 2005-11-02 |
|
|
Toczyli swoje tańce dostojnie i pewnie, śpiewali donośnie i czysto. Porwali widzów sprawnością chłopców w popisowym hajduku. źródło: NKJP: Czy zechcesz przyjechać do ciepłej krainy?, Dziennik Polski, 2008-07-26 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | hajduk |
hajduki |
|
| D. | hajduka |
hajduków |
|
| C. | hajdukowi |
hajdukom |
|
| B. | hajduka |
hajduki |
|
| N. | hajdukiem |
hajdukami |
|
| Ms. | hajduku |
hajdukach |
|
| W. | hajduku |
hajduki |
Inne uwagi
Zwykle lp
4.b muzyka
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka muzyka
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja zwyczaje i obyczaje
Cytaty
|
Pociągnął solidny łyk gorzałki, by choć na moment się rozluźnić, a orkiestra zaczęła grać hajduka. źródło: Internet: Paweł Sylwester Więzik: Dreszcze Beskidów, 2021, [legimi.pl] |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | hajduk |
hajduki |
|
| D. | hajduka |
hajduków |
|
| C. | hajdukowi |
hajdukom |
|
| B. | hajduka |
hajduki |
|
| N. | hajdukiem |
hajdukami |
|
| Ms. | hajduku |
hajdukach |
|
| W. | hajduku |
hajduki |
Inne uwagi
Zwykle lp