UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

alergia

Chronologizacja

1929, M. Grzybowski, Alergja skory w kile, books.google.pl

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. alergia
 alergie
D. alergii
 alergii
 neut
alergij
 char
C. alergii
 alergiom
B. alergię
 alergie
N. alergią
 alergiami
Ms. alergii
 alergiach
W. alergio
 alergie

Pochodzenie

niem. Allergie

gr. állos 'inny' + gr. érgon 'czyn, działanie'

Wyraz utworzony przez austriackiego pediatrę Clemensa von Pirqueta (1874-1929) na wzór innego niemieckiego słowa pochodzenia greckiego - Energie (zob.  energia ).

1.a choroba

Definicja

nadwrażliwość organizmu na działanie pewnych czynników lub substancji

Noty o użyciu

D. C. Ms. lp i D. lm wymawiane: [alergji].

Wymowa

[alergja]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie rodzaje chorób

Relacje znaczeniowe

synonimy:  uczulenie
hiperonimy:  nadwrażliwość

Połączenia

  • ciężka, dokuczliwa, lekka, ostra; całoroczna, sezonowa, wiosenna alergia; alergia kontaktowa, pokarmowa, skórna, wziewna; słoneczna, pyłkowa
  • alergia na białko, na mleko; na kosmetyki, na lateks, na leki, na pióra, na sierść; na grzyby, na kurz, na pyłki, na roztocza
  • alergia i astma
  • objaw, powód, przyczyna alergii
  • testy na alergię
  • dostać, nabawić się, zapobiegać alergii
  • mieć; rozpoznawać, wykazać/wykazywać, wykryć/wykrywać; leczyć, zwalczać; powodować, wywoływać alergię
  • cierpieć na alergię

Cytaty

W Polsce tatuaż ma przede wszystkim [...] proweniencję więzienną i dlatego wiele osób pragnie się go pozbyć. Wcale nierzadkim powodem jego usuwania jest także alergia na użyty barwnik.

źródło: NKJP: Andrzej Sankowski, Sławomir Łoń, Sztuka czy medycyna : przewodnik po chirurgii estetycznej, 1995

Na pierwsze miejsce wysuwają się wszelkie alergie pokarmowe. Szacuje się, że na mleko krowie uczulone jest dziś 40 proc. populacji.

źródło: NKJP: Ola Pawlicka: Zwycięska pierś, Gazeta Wyborcza, 1992-11-13

W mieszkaniach z dużą liczbą sprzętów łatwiej gromadzi się kurz, który jest częstą przyczyną alergii.

źródło: NKJP: Kamil Wojtczak: Jak urządzić pokój malucha?, Echo Dnia, 2007-08-21

Już pierwsze wiosenne promienie słoneczne mogą wywołać alergię.

źródło: NKJP: Cosmopolitan, 1998

Składnia

bez ograniczeń + alergia +
(na CO)

1.b wysypka

Definicja

objaw alergii - choroby, najczęściej w postaci wysypki na skórze, obrzęku lub kataru

Noty o użyciu

D. C. Ms. lp i D. lm wymawiane: [alergji].

Wymowa

[alergja]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób

Relacje znaczeniowe

synonimy:  uczulenie

Połączenia

  • alergia skóry, dróg oddechowych, przewodu pokarmowego
  • dostać alergii
  • mieć; powodować, wywoływać alergię
  • cierpieć na alergię

Cytaty

Mam miejscową alergię na szyi i dekolcie po użyciu perfum. Doszłam do wniosku, że uczula mnie alkohol zawarty w pachnących wodach.

źródło: Internet

W upalne miesiące przeciętność ledwie okryta wyłazi na wierzch. Niedokładnie wydepilowane nogi, alergie skóry, czasem spieczone na skwarkę plecy, czasem jak mąka biała karnacja.

źródło: NKJP: Mariusz Sieniewicz: Żydówek nie obsługujemy, 2005

Trzymałam ostatnio w rękach małego żółwia. [...] Dzisiaj na dłoniach wyskoczyła mi alergia. Mam całe w kropki.

źródło: Internet

Mleko krowie nie jest najlepiej tolerowane przez organizm ludzki. [...] Zawiera kilkanaście różnych białek, które mogą uczulać. Ich nietolerancja może objawiać się u dzieci alergią układu pokarmowego, wymiotami, zaparciami czy krwiście zabarwionym stolcem.

źródło: NKJP: Katarzyna Zawadzka: Nie zawsze zdrowe, Gazeta Krakowska, 2006-03-04

2. niechęć

Definicja

bardzo silne uczucie niechęci do kogoś lub czegoś

Noty o użyciu

D. C. Ms. lp i D. lm wymawiane: [alergji].

Wymowa

[alergja]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  awersja, uczulenie
hiperonimy:  niechęć

Połączenia

  • chroniczna, lekka, mała, ostra, silna, swoista alergia
  • alergia na krytykę, na ludzką głupotę, na politykę
  • dostać, mieć, odczuwać alergię
  • reagować na kogoś/coś alergią

Cytaty

Alergia na szpiegów nasiliła się w drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych, a pod ich koniec [...] przerodziła się w epidemię.

źródło: NKJP: Krystyna Kurczab-Redlich: Głową o mur Kremla, 2007

Unikałem Włochów, bo oni ciągle narzekali, a ja mam alergię na narzekanie.

źródło: NKJP: Lidia Cichocka: Mam alergię na narzekanie, Echo Dnia, 2007-03-30

Niechęć Karimowa do wszelkich reform i jego alergia na krytykę sprawia, że spośród wszystkich republik środkowoazjatyckich właśnie w Uzbekistanie ryzyko wybuchu rewolucji jest największe.

źródło: NKJP: Wojciech Jankowski: Azjatycki poker, Gazeta Wyborcza, 1992-07-11

Składnia

bez ograniczeń + alergia +
na KOGOŚ/COŚ
Data ostatniej modyfikacji: 11.03.2024
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN