Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *ǫglь (temat na *-ĭ, r.m.) 'kawałek zwęglonego drewna, węgiel'
1. skała
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia minerały i pierwiastki
CZŁOWIEK I TECHNIKA Energia źródła energii
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | skała |
Połączenia
- eksport, import; kopalnia; pokłady; wagony; zasoby węgla
- boks na węgiel
- wózki z węglem
- nanosić węgla
- eksportować; kraść; nieść; przewozić; fedrować, kopać, wydobywać węgiel
- palić węglem
- czarny jak węgiel
Cytaty
|
U Kasprzyków widzą, jak cała rodzina pędzi nielegalnie bimber, obydwaj Malinowscy chodzą ze starszym bratem kraść węgiel. źródło: KWSJP: B.D.: Zwierzenia nauczycielki, Kobieta i Życie, 1972 |
|
|
Rozbudowany system śródlądowych dróg wodnych sprawia, że wielkie barki tanio i dogodnie przewożą węgiel niemal bezpośrednio ze składowisk przy kopalniach do kanadyjskich odbiorców. źródło: KWSJP: Włodzimierz Pawlak: W stronę Pacyfiku, Poznaj Świat, 1987 |
|
|
W plecaku niósł węgiel do pieca w bacówce. źródło: KWSJP: Janusz Kapłon: Ze wspomnień ratownika GOPR - Poszukiwania w zaspach, Tygodnik Podhalański, 1999 |
|
|
Nie mogą znaleźć pracy, bo wciąż potrafią tylko kopać węgiel - twierdzi Kazimierz Kutz i dodaje, że ludziom trzeba dawać wędkę, a nie rybę. źródło: KWSJP: Łukasz Bąk: Eldorado pęknięte na pół, Ozon, 2005 |
|
|
Jak miałem 82 lata, to jeszcze fedrowałem węgiel w Krupskim Młynie - chwali się pan Wilhelm. źródło: KWSJP: Adam Pochroń: Pomidory i kapusta przypominają niewolę, Nowa Trybuna Opolska, 2006 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | węgiel |
węgle |
|
| D. | węgla |
węgli |
|
| C. | węglowi |
węglom |
|
| B. | węgiel |
węgle |
|
| N. | węglem |
węglami |
|
| Ms. | węglu |
węglach |
|
| W. | węglu |
węgle |
Inne uwagi
Zwykle lp
2. bryła
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia minerały i pierwiastki
CZŁOWIEK I TECHNIKA Energia źródła energii
Połączenia
- czerwone, rozżarzone, żarzące się węgle
- kopiec, kupa węgli
- spalić coś na węgiel; zasypywać węgle
- piec coś; położyć coś; stać na węglach; chodzić po węglach
Cytaty
|
Kiedy indziej chłopcy są świadkami, jak lewituje i przemawia w dziwnym, „niezrozumiałym języku” i tego, jak chodzi po rozżarzonych węglach. źródło: NKJP: Marek Zaleski: Formy pamięci, 1996 |
|
|
Garnek z wodą stał na węglach. źródło: NKJP: Andrzej Stasiuk: Biały kruk, 1996 |
|
|
Pieką na węglach placki z manjoki. źródło: NKJP: Hanna Krall: Taniec na cudzym weselu, Gazeta Wyborcza, 1992-05-02 |
|
|
Żarzyły się węgle na kominie, buzował ogień na kuchni; daleki chór żab był cichszy niż zwykle, jakoś krócej odegrały hejnał żurawie. źródło: NKJP: Maria Rodziewiczówna: Lato leśnych ludzi, 1997 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | węgiel |
węgle |
|
| D. | węgla |
węgli |
|
| C. | węglowi |
węglom |
|
| B. | węgiel |
węgle |
|
| N. | węglem |
węglami |
|
| Ms. | węglu |
węglach |
|
| W. | węglu |
węgle |
3. w chemii
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia minerały i pierwiastki
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | substancja |
Połączenia
- węgiel promieniotwórczy
- dwusiarczek, dwutlenek, tlenek węgla
Cytaty
|
Produktami spalania odpadów stałych są dwutlenek węgla i para wodna. źródło: NKJP: Czesława Rosik-Dulewska: Podstawy gospodarki odpadami, 2000 |
|
|
Najprawdopodobniej zabił ich tlenek węgla, czyli czad zwany „cichym” zabójcą, którego nie można wyczuć. źródło: NKJP: ST: „Cichy” zabójca w Turze, Nakielski Czas, 2004-12-08 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | węgiel |
węgle |
|
| D. | węgla |
węgli |
|
| C. | węglowi |
węglom |
|
| B. | węgiel |
węgle |
|
| N. | węglem |
węglami |
|
| Ms. | węglu |
węglach |
|
| W. | węglu |
węgle |
Inne uwagi
Zwykle lp
4. lekarstwo
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie leki i sposoby leczenia, zabiegi, sprzęty medyczne
Połączenia
- tabletki węgla
- przyjąć, zażyć węgiel
Cytaty
|
Daj mu może tabletki węgla - na biegunkę. źródło: NKJP: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | węgiel |
węgle |
|
| D. | węgla |
węgli |
|
| C. | węglowi |
węglom |
|
| B. | węgiel |
węgle |
|
| N. | węglem |
węglami |
|
| Ms. | węglu |
węglach |
|
| W. | węglu |
węgle |
Inne uwagi
Zwykle lp
5. do rysowania
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka sztuki plastyczne
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca materiały i narzędzia pracy
Połączenia
- węgiel, ołówek i kredka
- portret, rysunek, szkic węglem
- rysować, szkicować węglem
Cytaty
|
Pasteli towarzyszyły: węgiel, ołówek i kredka. źródło: KWSJP: Andrzej Kostołowski: Firma portretowa „S.I.Witkiewicz”, Miesięcznik Literacki nr 3, 1970 |
|
|
Młodzież wpatruje się w jedną z szuflad, na odwrocie której widnieje szkic węglem autorstwa prof. Wiktora Zina. źródło: NKJP: Szukali rysunków na szufladach, Dziennik Polski - Kraków, 2002-08-10 |
|
|
Maka robi mój portret węglem. źródło: NKJP: Tadeusz Zimecki: Ja, Franek..., 2001 |
|
|
I dopiero na egzaminie pierwszy raz rysowałam węglem. źródło: NKJP: Anna Bojarska, Maria Bojarska: Siostry B., 1996 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | węgiel |
węgle |
|
| D. | węgla |
węgli |
|
| C. | węglowi |
węglom |
|
| B. | węgiel |
węgle |
|
| N. | węglem |
węglami |
|
| Ms. | węglu |
węglach |
|
| W. | węglu |
węgle |