Chronologizacja
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | harmider |
harmidery harmidry |
|
| D. | harmideru harmidru |
harmiderów harmidrów |
|
| C. | harmiderowi harmidrowi |
harmiderom harmidrom |
|
| B. | harmider |
harmidery harmidry |
|
| N. | harmiderem harmidrem |
harmiderami harmidrami |
|
| Ms. | harmiderze harmidrze |
harmiderach harmidrach |
|
| W. | harmiderze harmidrze |
harmidery harmidry |
Inne uwagi
Zwykle lp
Pochodzenie
A. Fałowski, Słownik etymologiczny polszczyzny potocznej, 2022: "Najwięcej zwolenników ma koncepcja mówiąca, że wyraz pochodzi od nazwy doliny rozbójników, por. osm.-tur. charami-deresi ‘dolina zbójcy’: „gdzie podróżnych kupców, posłów, na głównym trakcie do Carogrodu przez cały wiek XVI rozbijano; od poselstw polskich po tej drodze przeniesione na ‘zgiełk, napaść; bitkę, krwią opływającą’; zeszło w końcu na ‘hałas’” (SEBr). Złożenie z harami ‘złodziej; złoczyńca, rabuś,zbójca, zbójnik’ i dere ‘dolina, źródło’ (S. Stachowski). Z Polski, gdzie rozpowszechnione przez poselstwa polskie powracające z Turcji, rozeszło się na Ruś i Litwę (zob. SEBr; ESBM; SEBań; Witkowski). Nie znajduje natomiast uznania próba F. Sławskiego wywodzenia z pers. γarmīdan ‘kłócić się, sprzeczać się; gniewać się; ryczeć’, poprzez ukr. (Sławski; ESUM)."
Są też propozycje wiązania ciągu harami-dere z wąwozem, na terenie dzisiejszej Bułgarii, w okolicach Burgas, w którym rozbójnicy napadali kupców podróżujących do Stambułu [red. WSJP].
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki
Połączenia
- drażniący, dziki, nieopisany, straszliwy, wielki harmider
- zgiełk i harmider
- panuje harmider
Cytaty
|
Smarkacze czynili drażniący uszy harmider, przekrzykując się nawzajem cienkimi, podnieconymi, łamiącymi się w falset głosami. Biegali dnem fosy tam i z powrotem [...]. źródło: NKJP: Andrzej Spakowski: Miecz przeznaczenia, 1992 |
|
|
W pewnej chwili woły, przestraszone harmiderem, spłoszyły się, wóz przechylił się i święta skrzynia zwaliłaby się na ziemię, gdyby nie zatrzymał jej w ostatniej chwili pobożny człowiek imieniem Uzza. źródło: NKJP: Zenon Kosidowski: Opowieści biblijne, 1963 |
|
|
Mewy wrzeszczą przeraźliwie, chcąc odebrać łup napastnikowi. Dość nam już tego harmideru. Wolę podziwiać pingwiny Adeli z dala od ich domostwa. źródło: NKJP: Alina Centkiewiczowa: Na krańcach świata, Morze nr 10, 1961 |
|
|
Na policję przyszło gdzieś 7-8 osób. Był wielki harmider, wszyscy się przekrzykiwali, szczególną inicjatywę w tym względzie przejawiał brat ofiary. źródło: NKJP: Ł. Śmiatacz: Najbliżsi ofiary wypadku krytykują zachowanie policjanta: Utrudniał zamiast pomóc?, Czas Ostrzeszowski nr 200718, 2007 |
|
|
W izbie była tylko ława, piec i stół i zwyczajna podłoga. I jak kolędnicy wpadli do środka, narobili harmidru i bałaganu, nanieśli śniegu, to nikt im tego nie miał za złe. źródło: NKJP: Przemysław Bolechowski: Czekając na zornickę, Gazeta Krakowska, 2006-12-23 |