Chronologizacja
Pochodzenie
łac. senior 'starszy'
Stopień wyższy od przymiotnika senex / senes 'stary'.
1. w rodzinie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Rodzina członkowie rodziny
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia starzenie się
Relacje znaczeniowe
| antonimy: | junior |
Połączenia
- senior rodu, rodziny
Cytaty
|
Jak co roku, w stolicy Austrii zabrzmiała orkiestra Wiedeńskich Filharmoników, którzy tegoroczny koncert pod batutą Riccardo Mutiego poświęcili seniorowi rodu Straussów, Johannowi (ojcu) w związku z przypadającym w marcu 200-leciem jego urodzin. źródło: KWSJP: Szampan pod eskortą, Dziennik Polski, 2004-01-02 |
|
|
Senior rodziny obchodzi 80 urodziny. Wszyscy składają mu serdeczne życzenia. źródło: Internet |
|
|
Dyrekcja zaangażowana była w akcje filantropijne. Dziełu temu patronował senior Józef Jabłkowski. Liczne dotacje finansowe i rzeczowe przeznaczane były - w różnych okresach roku - dla domów dziecka, sierocińców i innych instytucji charytatywnych. źródło: KWSJP: Feliks Jabłkowski: Dom Towarowy Bracia Jabłkowscy: romans ekonomiczny, 2005 |
|
|
Senior rodu usiadł nieuważnie za stołem, sięgnął po omacku po łyżkę i spróbował kapusty nie przestając czytać. - Dziadziu - niemal jęknęła Celestyna. - Mamy gościa. Dziadek jakby się ocknął. źródło: KWSJP: Małgorzata Musierowicz: Szósta klepka, 1977 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | senior |
seniorzy |
ndepr |
| seniory |
depr | ||
| D. | seniora |
seniorów |
|
| C. | seniorowi |
seniorom |
|
| B. | seniora |
seniorów |
|
| N. | seniorem |
seniorami |
|
| Ms. | seniorze |
seniorach |
|
| W. | seniorze |
seniorzy |
ndepr |
| seniory |
depr |
Składnia
|
+ | senior | + |
(CZEGO)
|
2. Jan Nowak senior
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Rodzina członkowie rodziny
Relacje znaczeniowe
| antonimy: | junior |
Cytaty
|
[...] Janek musiał przyznać się, że nie jest już studentem [...]. Usłyszawszy te nowiny, Kiepura senior sprawił synowi tęgie lanie i zabronił wracać do domu bez dyplomu prawa. źródło: KWSJP: Bogusław Kaczyński: Dzikie orchidee, 1983 |
|
|
I wtedy podszedł do nich, również odziany w strój do konnej jazdy, baron Reisach senior. Jego syn, młody chłopak w mundurku szkolnym, grał w tenisa na sąsiednim placu. źródło: KWSJP: Andrzej Kuśniewicz: Król Oboja Sycylii, 1970 |
|
|
Gdyby nie jego śmierć, życie Williama potoczyłoby się zupełnie inaczej. Przede wszystkim zachowałby nazwisko ojca i nie mieszkałby w Arkansas, ponieważ rodzice planowali przeniesienie się do Chicago, gdzie William senior dostał dobrą pracę. źródło: KWSJP: Stanisław Głąbiński: Polityka po amerykański, 1996 |
|
|
Obiekty są na wskroś nowoczesne [...] - powiedział mi wicewojewoda nowosądecki [...] , który wraz z prezydentem Józefem Lassotą, burmistrzem Zakopanego Adamem Bachledą-Curusiem, Szymonem Krasickim, Andrzejem Bachledą-Curusiem seniorem i Zofia Kiełpińską - reprezentuje w Nagano Związek Międzygminny „Zimowa Olimpiada 2006”. źródło: KWSJP: Japończycy z uśmiechem, Dziennik Polski, 1998-02-07 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | senior |
seniorzy |
ndepr |
| seniory |
depr | ||
| D. | seniora |
seniorów |
|
| C. | seniorowi |
seniorom |
|
| B. | seniora |
seniorów |
|
| N. | seniorem |
seniorami |
|
| Ms. | seniorze |
seniorach |
|
| W. | seniorze |
seniorzy |
ndepr |
| seniory |
depr |
Inne uwagi
Zwykle lp
3. w społeczności
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia starzenie się
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | nestor |
Połączenia
- senior wojenny
- senior archeologii, historii, literatury, slawistyki...
- aktywność; wiek; dom, klub; bal, dzień seniora; spotkanie seniorów
- wczasy dla seniorów
Cytaty
|
W Zespole Szkół w Lipnicy Wielkiej przygotowano dla seniorów z gminy imprezę środowiskową. [...] Spotkanie wyprzedzało o kilka dni przypadający dziś i jutro Dzień Babci i Dzień Dziadka. źródło: KWSJP: Łzy wzruszenia, Dziennik Polski, 2004-01-21 |
|
|
Mój przyjaciel, senior archeologii amerykańskiej, profesor John Wilson z Oriental Institute of Chicago, opowiedział mi kiedyś niezmiernie ciekawe wydarzenie z pierwszych lat jego działalności archeologicznej [...]. źródło: KWSJP: Kazimierz Michałowski: Od Edfu do Faras, 1983 |
|
|
Starszy ogniomistrz Leonard Piotrowski jest seniorem wśród żyjących westerplatczyków. 16 września 1980 roku ukończył 83 lata. źródło: KWSJP: Stanisława Górnikiewicz: Lwy z Westerplatte, 1983 |
|
|
Zwyczajowo po przekroczeniu 65 roku życia sędzia jako senior nadal pełni obowiązki sędziowskie, ale w znacznie zmniejszonym zakresie. źródło: KWSJP: Stanisław Głąbiński: Polityka po amerykańsku, 1996 |
|
|
Aktualni seniorzy społeczeństwa polskiego oczekują na poprawę swego losu tu i teraz, zaś pokolenia obecnych 40- i 50-latków także chcą pewności swego przyszłego losu, losu przyszłych emerytów. źródło: KWSJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 16.09.2003 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | senior |
seniorzy |
ndepr |
| seniory |
depr | ||
| D. | seniora |
seniorów |
|
| C. | seniorowi |
seniorom |
|
| B. | seniora |
seniorów |
|
| N. | seniorem |
seniorami |
|
| Ms. | seniorze |
seniorach |
|
| W. | seniorze |
seniorzy |
ndepr |
| seniory |
depr |
Składnia
|
|
+ | senior | + |
(CZEGO)
|
4. w sporcie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport osoby i organizacje związane ze sportem
Relacje znaczeniowe
| antonimy: | junior | |
| hiperonimy: | sportowiec |
Połączenia
- seniorzy i juniorzy
- drużyna, grupa, kadra, zespół; kategoria, liga; eliminacje, konkurencja, rozgrywki, rywalizacja, zmagania; bieg, mecz; rekord (Polski, Europy, świata...) seniorów; mistrzostwa (Polski, Europy...) seniorów; reprezentant (Niemiec, Polski...) seniorów
- seniorzy grają; startują
- grać w seniorach
Cytaty
|
Na stadionie Unii trwa montaż krzesełek, prawa trybuna ma być gotowa na sobotni mecz seniorów, a lewa na start sezonu w kobiecej ekstralidze. źródło: NKJP: ma.w: Zmuszeni by grać odważnie, Nowiny Raciborskie, 2007-08-07 |
|
|
250 zawodniczek i zawodników z 76 klubów rywalizowało przez dwa dni w spalskiej hali o medale mistrzostw Polski seniorów w lekkiej atletyce. źródło: KWSJP: (O): Korzeniowski mistrzem, Dziennik Polski, 1998-02-16 |
|
|
Okręgowy Związek Piłki Nożnej w Siedlcach prowadzi rozgrywki w 3 ligach seniorów i w 7 ligach młodzieżowych. źródło: Internet |
|
|
Dziś, kiedy drużyna seniorów występuje w B klasie, łatwo zapomnieć, że na krakowskiej mapie futbolowej Bronowianka zajmowała kiedyś godniejsze miejsce. źródło: KWSJP: Bronowianka marzy o awansie, Dziennik Polski, 2004-01-26 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | senior |
seniorzy |
ndepr |
| seniory |
depr | ||
| D. | seniora |
seniorów |
|
| C. | seniorowi |
seniorom |
|
| B. | seniora |
seniorów |
|
| N. | seniorem |
seniorami |
|
| Ms. | seniorze |
seniorach |
|
| W. | seniorze |
seniorzy |
ndepr |
| seniory |
depr |
Inne uwagi
Zwykle lm
5. w prawie lennym
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne
Relacje znaczeniowe
| antonimy: | wasal | |
| hiperonimy: | feudał, zwierzchnik |
Połączenia
- senior i wasal
- służba seniorowi
- uznać kogoś seniorem
- uznać kogoś za seniora
Cytaty
|
Złożona struktura społeczna Europy Zachodniej została ukształtowana przez system lenny, którego podstawę stanowiła umowa między dwiema osobami - seniorem i wasalem. Senior, czyli pan, przyrzekał wasalowi opiekę, ochronę i pomoc materialną. źródło: KWSJP: Alicja Dybkowska, Jan Żaryn, Małgorzata Żaryn: Polskie dzieje od czasów najdawniejszych do współczesności, 1994 |
|
|
Jak wiemy, takim zaszczytnym obowiązkiem obywatela, i tylko obywatela, była w pewnych epokach służba wojskowa: np. w średniowieczu obowiązek zbrojnej służby seniorowi obciążał feudalnego wasala. źródło: KWSJP: Kazimierz Żygulski: Wartości i wzory kultury. Rozważania socjologa, 1975 |
|
|
Świadczenia wiązały się z ówczesną zasadą senioratów, czyli systemem feudalnym, na mocy którego wasal był obowiązany do płacenia określonej daniny swojemu seniorowi. źródło: KWSJP: Zdzisław Morawski: Watykan bez tajemnic, 1997 |
|
|
Skoro jednak przekonał się ostatecznie, że nie da wrogom rady, przerwał krwawą wojnę. Stanął pod lenną chorągwią, uznał swym seniorem niemieckiego króla. źródło: KWSJP: Franciszek Fenikowski: Długie morze, 1963 |
|
|
Gedovius, król Koviru - przekazali posłowie - żałuje, ale nie może uznać króla Radowida za seniora i suzerena, ani tym bardziej płacić mu dziesięcin. źródło: KWSJP: Andrzej Sapkowski: Wieża Jazskółki, 1997 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | senior |
seniorzy |
ndepr |
| seniory |
depr | ||
| D. | seniora |
seniorów |
|
| C. | seniorowi |
seniorom |
|
| B. | seniora |
seniorów |
|
| N. | seniorem |
seniorami |
|
| Ms. | seniorze |
seniorach |
|
| W. | seniorze |
seniorzy |
ndepr |
| seniory |
depr |
6. w Polsce dzielnicowej
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | zwierzchnik |
Połączenia
- książę senior
- tron seniora
Cytaty
|
Na mocy testamentu Bolesława Krzywoustego władzę zwierzchnią w państwie miał pełnić zawsze najstarszy z rodu Piastów, zwany seniorem. źródło: KWSJP: Franciszek Fenikowski: Długie morze, 1963 |
|
|
Wystarał się o to Kazimierz II, najmłodszy - pogrobowiec najpewniej - syn Bolesława Krzywoustego, książę wiślicki (od 1166 roku) i formalny senior całego kraju (od 1177 roku), zwany przez kler Sprawiedliwym: z racji darów i przywilejów szczodrą ręką duchowieństwu udzielanych. źródło: KWSJP: Zbigniew Mikołejko: Żywoty świętych poprawione, 2000 |
|
|
W 1227 Władysław Laskonogi, książę wielkopolski, zwołał do Gąsawy zjazd książąt w celu podjęcia kroków dla zjednoczenia kraju i podporządkowania Pomorza władzy księcia seniora. źródło: KWSJP: Włodzimierz Łęcki: Wielkopolska: przewodnik, 1989 |
|
|
Oto książę Władysław, pierworodny Krzywoustego, ustanowiony testamentem Krzywoustego seniorem, snuł dalekosiężne plany, ażeby Polskę zjednoczyć i objąć samowładnie całe dziedzictwo piastowskie. źródło: KWSJP: Jadwiga Żylińska: Piastówny i żony Piastów, 1969 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | senior |
seniorzy |
ndepr |
| seniory |
depr | ||
| D. | seniora |
seniorów |
|
| C. | seniorowi |
seniorom |
|
| B. | seniora |
seniorów |
|
| N. | seniorem |
seniorami |
|
| Ms. | seniorze |
seniorach |
|
| W. | seniorze |
seniorzy |
ndepr |
| seniory |
depr |
7. w kościele protestanckim
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół osoby związane z religią i kościołem
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | duchowny I |
Cytaty
|
Wśród wielu wybitnych obywateli Kluczborka wymienić należy tu urodzonych, m.in.: Adama Gdacjusza (1610-1688) - kaznodzieję ewangelickiego, seniora i dziekana parafii ewangelickiej w Kluczborku (1646-88), pisarza i poetę śląskiego (autora m.in. słynnych kazań) [...]. źródło: KWSJP: Lech Szaraniec: Górny Śląsk, 1997 |
|
|
Stanisław Sarnicki (ur. ok. 1532-1597), senior zborów kalwińskich w Krakowskiem, wydał w 1587 r. Annales sive de origine et rebus gestis Polonorum et Lituanorum libri octo (Roczniki, czyli O pochodzeniu i czynach Polaków i Litwinów ksiąg osiem) [...]. źródło: KWSJP: Jerzy Ziomek: Renesans, 1973 |
|
|
Ze Żnina pochodzą: Erazm Glicner (1535-1603) - pisarz religijny i pedagog (był m.in. seniorem protestantów i kaznodzieją w kościele św. Jerzego w Toruniu), Jan (matematyk, astronom, filolog) i Jędrzej (lekarz, fizjolog, chemik) Śniadeccy - wybitni uczeni oświecenia. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | senior |
seniorzy |
ndepr |
| seniory |
depr | ||
| D. | seniora |
seniorów |
|
| C. | seniorowi |
seniorom |
|
| B. | seniora |
seniorów |
|
| N. | seniorem |
seniorami |
|
| Ms. | seniorze |
seniorach |
|
| W. | seniorze |
seniorzy |
ndepr |
| seniory |
depr |