UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zwierzchnik

Chronologizacja

1753, KorBa

Pochodzenie

Od: zwierzchni; zob. wierzch

1. w pracy

Definicja

osoba zajmująca wyższe miejsce w hierarchii służbowej i z tego względu mogąca wydawać polecenia pracownikom znajdującym się niżej w tej hierarchii

Noty o użyciu

Jeżeli wyrazu zwierzchnik używamy w odniesieniu do kobiety, we wszystkich kontekstach może występować forma równa M. lp., a wyraz może przyłączać formy żeńskie czasownika i przymiotnika, np. zwierzchnik poinformowała, spotkanie z nową zwierzchnik, Marią Kowalską. Może też zostać zachowana odmiana i składnia charakterystyczna dla rzeczowników rodzaju męskoosobowego, np.: spotkanie z nowym zwierzchnikiem, Moniką Kowalską.

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca organizacja i hierarchia w pracy, stosunki służbowe

Relacje znaczeniowe

synonimy:  przełożony
antonimy:  podwładny

Połączenia

  • bezpośredni zwierzchnik
  • decyzja, polecenie zwierzchnika

Cytaty

Jeżeli zwerbowanie kogokolwiek wymagało zgody zwierzchnika o dwa stanowiska wyżej, to decyzja o zamordowaniu księdza musiała zapaść na szczeblu co najmniej ministra spraw wewnętrznych.

źródło: NKJP: Włodzimierz Knap: Kto kazał zabić ks. Jerzego?, Dziennik Polski, 2002-12-10

Kierownik ochranianego obiektu, czyli bezpośredni zwierzchnik pana Tomasza twierdzi, że ten od początku nie sprawdził się w pracy.

źródło: NKJP: (MST): Ofiara mobbingu?, Gazeta Krakowska, 2004-12-20

Teraz emocje już nieco opadły, choć policjanci w dalszym ciągu krytykują, oczywiście po cichu, decyzję zwierzchnika.

źródło: NKJP: (pw): Policjanci stołują się w komendzie, Gazeta Krakowska, 2003-10-21

O uczestnictwie w kursie najczęściej nie decyduje jednak sam żołnierz, lecz jego zwierzchnicy.

źródło: NKJP: Tomasz Bieniek: Rozterki poborowych, Gazeta Wrocławska, 2001-05-28

We wrześniu 2006 r. łódzki sąd przyznał 8 tys. zł odszkodowania za naruszenie dóbr osobistych oraz 1,4 tys. zł za przepracowane nadgodziny byłemu przedstawicielowi handlowemu, który zwierzchnikom wytoczył proces o mobbing.

źródło: NKJP: Mobbing częściej w sądach, Praca i Zdrowie, 2008-06-29

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. zwierzchnik
 zwierzchnicy
 ndepr
zwierzchniki
 depr
D. zwierzchnika
 zwierzchników
C. zwierzchnikowi
 zwierzchnikom
B. zwierzchnika
 zwierzchników
N. zwierzchnikiem
 zwierzchnikami
Ms. zwierzchniku
 zwierzchnikach
W. zwierzchniku
 zwierzchnicy
 ndepr
zwierzchniki
 depr

Składnia

bez ograniczeń + zwierzchnik +
(KOGO)
bez ograniczeń + zwierzchnik +
(CZYJ)

2. sił zbrojnych

Definicja

osoba stojąca na czele jakiejś organizacji lub instytucji

Noty o użyciu

Jeżeli wyrazu zwierzchnik używamy w odniesieniu do kobiety, we wszystkich kontekstach może występować forma równa M. lp., a wyraz może przyłączać formy żeńskie czasownika i przymiotnika, np. zwierzchnik poinformowała, spotkanie z nową zwierzchnik, Marią Kowalską. Może też zostać zachowana odmiana i składnia charakterystyczna dla rzeczowników rodzaju męskoosobowego, np.: spotkanie z nowym zwierzchnikiem, Moniką Kowalską.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa urzędy i ich funkcjonowanie

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół osoby związane z religią i kościołem

Połączenia

  • najwyższy; nowy zwierzchnik
  • zwierzchnik sił zbrojnych; kościoła anglikańskiego, ewangelicko-augsburskiego, katolickiego
  • polecenie zwierzchnika
  • prezydent jako zwierzchnik sił zbrojnych

Cytaty

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej jako zwierzchnik sił zbrojnych, korzystając z prawa inicjatywy ustawodawczej, skierował do Sejmu projekt ustawy o zagwarantowaniu środków finansowych na obronę narodową (druk nr 1191).

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 22.11.1995

4 października Ojciec Święty przyjmie zwierzchnika wspólnoty anglikańskiej, arcybiskupa Canterbury Rowena Williamsa.

źródło: NKJP: Myślami w Polsce, Dziennik Polski, 2003-08-14

Sprawę dotyczącą zagubienia dokumentów przez tego pracownika umorzono w maju 2005 r., a kilka miesięcy później przeciwko staroście - jako zwierzchnikowi DPS w Karolinowie - skierowano akt oskarżenia.

źródło: NKJP: R. Nadaj: Intryga wymierzona w starostę, Tygodnik Ciechanowski, 2007-05-03

Jan Paweł II zaproponował wczoraj publicznie zwierzchnikom wszystkich Kościołów chrześcijańskich wspólne, pilne przemyślenie roli instytucji papiestwa w formie debaty teologicznej.

źródło: NKJP: (PAP): Krok ku jedności, Dziennik Polski, 2000-02-26

Już podczas zjazdu w Kwidzynie 8 III 1450 r., gdy dyskutowano nad warunkami złożenia hołdu nowemu najwyższemu zwierzchnikowi Zakonu, wśród licznych skarg zgłaszanych przeciwko Krzyżakom pojawiła się także sprawa pobierania przez komtura toruńskiego cła w Lubiczu.

źródło: NKJP: Marian Biskup; Roman Czaja; Wiesław Długokęcki; Marian Dygo; Sławomir Jóźwiak; Andrzej Radzimiński, Państwo zakonu krzyżackiego w Prusach. Władza i społeczeństwo, 2008

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. zwierzchnik
 zwierzchnicy
 ndepr
zwierzchniki
 depr
D. zwierzchnika
 zwierzchników
C. zwierzchnikowi
 zwierzchnikom
B. zwierzchnika
 zwierzchników
N. zwierzchnikiem
 zwierzchnikami
Ms. zwierzchniku
 zwierzchnikach
W. zwierzchniku
 zwierzchnicy
 ndepr
zwierzchniki
 depr

Inne uwagi

Zwykle lp

Składnia

bez ograniczeń + zwierzchnik +
KOGO
Data ostatniej modyfikacji: 16.02.2024
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN