UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

łut

Chronologizacja

1388, SStp
W postaci: łot

Pochodzenie

śr.-w.-niem. lōt 'jednostka ciężaru'

1. srebra

Definicja

dawna jednostka masy używana w Europie od średniowiecza do końca XIX wieku, odpowiadająca w przybliżeniu 13 gramom

Noty o użyciu

Używane także w odniesieniu do ilości substancji, której masa wynosi 1 łut.

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ciężar

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

Połączenia

  • ileś łutów masła, mąki, pieprzu, prochu, srebra

Cytaty

Przesyłka o wadze jednego łuta (12,6 g) z Krakowa do Wenecji kosztowała 6 groszy.

źródło: NKJP: Ze znakiem podkowy, Dziennik Polski, 2002-10-18

Najlepsze lata górnictwa kruszcowego to początek lat sześćdziesiątych XVI w. W 1561 uzyskano 4970 marek i 3 łuty palonego srebra oraz 13 300 cetnarów ołowiu i glejty (tlenek ołowiu).

źródło: NKJP: Lech Szaraniec: Górny Śląsk, 1997

Chcesz pięć łutów pieprzu? Zaraz otrzymasz. Otwiera Tobełe jeden słój za drugim [...].

źródło: NKJP: Teofil Konar: Walizka Pana Liwy, 2007

Wystrzeliwany [...] granat [...] miał masę około 7,9 kg (2/3 kuli pełnolanej) i zawierał 0,3 kg (24 łuty) prochu czarnego.

źródło: NKJP: Ryszard Henryk Bochenek: Twierdza Jasna Góra, 1997

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. łut
łuty
D. łuta
kwestion. łutu
łutów
C. łutowi
łutom
B. łut
łuty
N. łutem
łutami
Ms. łucie
łutach
W. łucie
łuty

Składnia

bez ograniczeń + łut +
CZEGO

2. fantazji

Definicja

bardzo mała ilość czegoś

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie ogólne określenia ilości

Relacje znaczeniowe

synonimy:  gram, kruszyna, krzta, krztyna, krztynka, krzyna, ociupina, ociupinka, odrobina, odrobinka, szczypta, źdźbło

Połączenia

  • łut fantazji, odwagi, prawdy, szaleństwa, wyobraźni

Cytaty

Rzeczywiście gdy się przymrużyło nieco oczy i przywołało na pomoc łut wyobraźni, można było zobaczyć po szyję zanurzoną w morzu głowę kobiety z twarzą uniesioną ku niebu i rozpuszczonymi włosami [...].

źródło: Wacław Liebert: Wrony nad Moskwą, 1974 (books.google.pl)

- Na pewno wprowadziłeś się do mnie, bo Blikle robi dobre ptysie - żartowała Aldona, a Kowalski zastanawiał się, czy nie ma w tym łuta prawdy.

źródło: NKJP: Joanna Rudniańska: Miejsca, 1999

Maryna reprezentowała energię i zmysł praktyczny, Jerzy - poetyckie fantazjotwórstwo z nieodzowną szczyptą irracjonalnego szaleństwa [...]. Ten łut poetyckiego szaleństwa nie przeszkadzał mu przy tym zajmować się w okupowanej Warszawie handlem złotem i walutami [...].

źródło: NKJP: Ryszard Matuszewski: Alfabet: wybór z pamięci 90-latka, 2004

Każde słowo, nawet ordynarne czy sprośne, ma w sobie łut powagi. Ze wszystkiego, co ludzkie, wyziera powaga.

źródło: NKJP: Krzysztoń Jerzy: Obłęd, 1983

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. łut
łuty
D. łuta
kwestion. łutu
łutów
C. łutowi
łutom
B. łut
łuty
N. łutem
łutami
Ms. łucie
łutach
W. łucie
łuty

Inne uwagi

Zwykle lp

Składnia

bez ograniczeń + łut +
CZEGO

Frazeologizmy

łut szczęścia
Data ostatniej modyfikacji: 15.12.2022
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj