UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

mir

Chronologizacja

1387, SStp

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. mir
miry
D. miru
mirów
C. mirowi
mirom
B. mir
miry
N. mirem
mirami
Ms. mirze
mirach
W. mirze
miry

Inne uwagi

Zwykle lp

Pochodzenie

psł. mirъ

1. szacunek

Definicja

książk. 
uznanie i szacunek otaczające kogoś w jakimś środowisku

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zwroty grzecznościowe i zachowania akceptowane społecznie

Połączenia

  • cieszyć się mirem

Cytaty

Walończyka mianowano zatem marszałkiem dworu i komornikiem z prawem pobierania podatków, natomiast wojewodą został cieszący się mirem wśród starych wojaków Nanker, pochodzący z otoczonego szacunkiem rodu Okszów.

źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Metamorfozy, 2004

Według obyczaju kobietom nie wolno było zbliżać się zbytnio, ale ona, ciesząca się wyjątkowym mirem, posiadała wyjątkowe prawa.

źródło: NKJP: Arkady Fiedler: Orinoko, 1974

Pan Maciej był pracowity i objąwszy majątek gospodarował dobrze i byłby szanowany, gdyby nie skąpstwo i jego stosunek do służby oraz pracowników folwarcznych, u których nie miał miru.

źródło: NKJP: Mieczysław Jałowiecki: Requiem dla ziemiaństwa, 2003

2. rozejm

Definicja

daw. 
rozejm

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna czynności, przedmioty, miejsca związane z wojskiem i wojną

Relacje znaczeniowe

synonimy:  pokój, rozejm, zawieszenie broni
hiperonimy:  porozumienie

Cytaty

Ja nie lubię mówić po próżnicy, nie zwykłem się też z gadami układać ani mirów z nimi zawierać!

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002

3. wspólnota

Definicja

dawna wspólnota terytorialna Słowian wschodnich

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

Cytaty

Dekret z 22(9) listopada 1906 r., a następnie ustawa z 27(14) czerwca 1910 r. dały podstawę rozdziału wspólnoty chłopskiej, tzw. miru, i przekształcenia jej we własność indywidualną. Chłopi mogli odtąd otrzymywać w indywidualne posiadanie użytkowany nadział ziemi.

źródło: NKJP: Janusz Pajewski: Historia powszechna 1871-1918, 1994

Wiemy więc dużo o roli opola jako wspólnoty miru. Była to rola tradycyjna, do której państwo nawiązało, czyniąc ze zwyczajowych zasad sąsiedzkiej samoobrony publiczne obowiązki egzekwowane pod rygorem zbiorowej odpowiedzialności.

źródło: NKJP: Karol Modzelewski: Barbarzyńska Europa, 2004

Ukaz nie wyjaśnił sprawy wspólnot ziemskich. Zostało zachowane wspólne władanie ziemi gminnej zwane mirem.

źródło: NKJP: Andrzej Chwalba: Historia Powszechna. Wiek XIX, 2008

4. ochrona

Definicja

w dawnej Europie specjalna ochrona przyznawana jakiejś osobie lub miejscu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa regulacje prawne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

Połączenia

  • mir obowiązuje
  • łamać, złamać mir

Cytaty

Od tej chwili mógł on bez obawy uczestniczyć w postępowaniu, gdyż mir przyznany na wiecu chronił go przed zemstą krewnych ofiary aż do dnia, w którym na kolejnym thingu zapadło orzeczenie o jego winie.

źródło: NKJP: Karol Modzelewski: Barbarzyńska Europa, 2004

Nowy kamienny znak porządkujący przestrzeń publiczną był dowodem troski Piotra o prestiż dynastów, nadszarpnięty bratobójczymi walkami. Jego wzmocnieniu służyło przywracanie i zachowywanie obowiązującego na traktach i gościńcach miru książęcego, gwarantującego bezpieczeństwo wszystkim podróżnym.

źródło: NKJP: Dariusz Piwowarczyk: Słynni rycerze Europy: Rycerze w służbie dam i dworu, 2009

Frazeologizmy

mir domowy
Data ostatniej modyfikacji: 17.01.2023
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj