UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

rodowód

Chronologizacja

SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob.  ród ,  -wodzić  ( wy-wodzić ).
Niezupełny odpowiednik formalny gr.# genealogia 'rodowód' (od geneá 'ród, rodzina' + -log- 'wiedza, znajomość').

1. rodziny

Definicja

historia danego rodu, zawierająca jego pochodzenie i związki pokrewieństwa między jego członkami

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Rodzina relacje rodzinne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  genealogia

Połączenia

  • arystokratyczny, chłopski, inteligencki, królewski, książęcy, plebejski, robotniczy, szlachecki; krakowski, lwowski, nowotarski...; góralski, podhalański; czeski, polski, niemiecki; tutejszy; zagraniczny; kresowy; nieznany; zacny rodowód
  • rodowód człowieka; rodziny
  • mieć, posiadać rodowód; wywodzić swój rodowód od kogoś; wywodzić swój rodowód z czegoś
  • chwalić się, szczycić się jakimś rodowodem
  • mieć kogoś w rodowodzie

Cytaty

[...] za skarby świata nie wymówiłby „chrząszcz brzmi w trzcinie” i nigdy w Polsce nie był, ale z dumą wywodzi swój rodowód od imigrantów z początku ubiegłego wieku, przesiedleńców z Łomży czy Kalisza.

źródło: NKJP: Kamila Sławińska: Nowy Jork. Przewodnik niepraktyczny, 2008

Rozpoczął dyrektor opinogórskiego muzeum Roman Kochanowicz. W sympatycznej formie przedstawił rodowód i najwcześniejszą część życiorysu prof. Zbigniewa Sudolskiego.

źródło: NKJP: T.Woicki: Tropiciel listów Zygmunta Krasińskiego, Tygodnik Ciechanowski, 2005-07-08

[...] nie jestem z ciebie dumny, historia i potomni naplują ci do trumny, ty sługusie komuny, głupku, żałosny dupku, tchórzu, nihilisto, przez parowóz dziejów rozjechana glisto, wstydzie, grzybie, wrzodzie, na rodziny rodowodzie, drzewa hubo, z piekła zgubo, ubeku ty, nie wiesz, jak jestem na ciebie zły, chciałbym ciebie z siebie zmyć jak plamę [...].

źródło: NKJP: Marek Kochan: Plac zabaw, 2007

Darwin chyba o takich ludziach myślał, ogłaszając swoją teorię ewolucji. Tacy osobnicy mogą mieć małpę w rodowodzie.

źródło: NKJP: Tadeusz Samselski: Karol Darwin a sprawa chuligaństwa, Nakielski Czas, 2007-08-08

Dlaczego Telewizja Polska od kilku lat traktuje dostojników parlamentu i rządu, których rodowód wywodzi się ze wsi, lekceważąco i dyskryminująco?

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 08.05.1997

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. rodowód
 rodowody
D. rodowodu
 rodowodów
C. rodowodowi
 rodowodom
B. rodowód
 rodowody
N. rodowodem
 rodowodami
Ms. rodowodzie
 rodowodach
W. rodowodzie
 rodowody

Składnia

bez ograniczeń + rodowód +
(CZYJ)
bez ograniczeń + rodowód +
(KOGO)

2. zwierzęcia

Definicja

dokument stwierdzający przynależność zwierzęcia do danej rasy i zawierający informacje o jego przodkach

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  dokument

Połączenia

  • rodowód kota, psa, zwierzęcia
  • kot, pies; kundel bez rodowodu
  • kot, pies; jamnik, owczarek niemiecki, rottweiler... z rodowodem
  • mieć, posiadać; prowadzić rodowód

Cytaty

Dla rzeszy ludzi rodowód to zbędny papier, który nie jest im potrzebny. Ale jest to przede wszystkim dokument, dzięki któremu jesteśmy pewni, że nasz rottweiler nie będzie owczarkiem a jamnik będzie jamnikiem a nie czymś przypominającym go.

źródło: NKJP: E.H.: Wielki pies w średnim ciele, Nowiny Raciborskie, 2003-08-20

System ten będzie również wykorzystywany przez służby hodowlane do prowadzenia rodowodów zwierząt.

źródło: NKJP: IACS czytaj AJAKS, Dziennik Polski, 2002-08-10

Straż Graniczną interesują psy w wieku od 10 do 24 miesięcy[...]. Muszą być zdrowe, odważne, mieć dobry węch i nie bać się strzałów z broni palnej. Nie muszą być z rodowodem.

źródło: NKJP: (BH): Pobór psów, Dziennik Polski, 2001-01-09

Startował w klasie D1 (z dwoma psami rasy Husky z rodowodem) i zajął czwarte miejsce. Hodowca na swoim koncie ma już liczne osiągnięcia.

źródło: NKJP: ST: Wyścigi psich zarzęgów, Nakielski Czas, 2004-11-24

Należy złożyć podanie, podać warunki, w jakich pies będzie chowany, cechy charakterystyczne zwierzęcia, metrykę lub rodowód...

źródło: NKJP: (J.ŚW): Obowiązek bez kary, Dziennik Polski, 2000-08-02

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. rodowód
 rodowody
D. rodowodu
 rodowodów
C. rodowodowi
 rodowodom
B. rodowód
 rodowody
N. rodowodem
 rodowodami
Ms. rodowodzie
 rodowodach
W. rodowodzie
 rodowody

Składnia

bez ograniczeń + rodowód +
(CZEGO)

3. firmy

Definicja

początek, z którego coś się wywodzi

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu

Relacje znaczeniowe

synonimy:  genealogia

Połączenia

  • dawny, dawniejszy, młody, starszy; rozmaity; różny, wspólny; wspaniały; jasny, niejasny, podejrzany, skomplikowany; tysiącletni, wielowiekowy; przedwojenny, starożytny, średniowieczny...; piętnastowieczny, dziewiętnastowieczny...; artystyczny, etniczny, etyczny, gospodarczy, historyczny, ideowy, kulturowy, literacki, partyjny, polityczny, społeczny, teatralny; chrześcijański; związkowy; antykomunistyczny, komunistyczny, leninowski, lewicowy, opozycyjny, peerelowski, postkomunistyczny, prawicowy, socjalistyczny; solidarnościowy, stalinowski, totalitarny, wolnościowy; czeski, polski, niemiecki...; zagraniczny rodowód
  • rodowód języka, nazwy, słowa, wyrazu; dzieła, pieśni, obrazu, utworu; banku, firmy, partii; projektu, ustawy
  • brać, wywodzić swój rodowód z czegoś; mieć swój rodowód w czymś

Cytaty

Pierwszy „garaż”, od którego zaczęła się technologiczna epopeja, należał do Davida Packarda i Williama Hewletta i stał w Palo Alto nad zatoką San Francisco. Taki był rodowód jednej z największych firm komputerowych świata, Hewlett-Packard.

źródło: NKJP: Edwin Bendyk: Zatruta studnia. Rzecz o władzy i wolności, 2002

Odkrył mianowicie uczony w starosłowiańskim rodowodzie naszego języka, że oznacza to słowo nie tylko czynność erotyczną, ale także bicie.

źródło: NKJP: A.Tumialis: Humor i ojczyzna: Unia przyjdzie z kajdankami?, Tygodnik Ciechanowski, 2002-09-04

Potem przewodnicząca samorządu uczniowskiego [...] opowiedziała, jak narody europejskie obchodzą prastare - mające ponad tysiącletni rodowód - święto równonocy wiosennej.

źródło: NKJP: (m): Spring day in Europe, Nowiny Raciborskie, 2003-04-09

Wszyscy posłowie, bez względu na swój rodowód polityczny, mówili jednobrzmiącym głosem, apelowali o pomoc dla tej najbardziej upośledzonej części społeczeństwa.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 20.01.1994

Nie ma całkowitej pewności co do rodowodu polskiej pieśni religijnej. Według przypuszczeń jednych badaczy najdawniejsze pieśni polskie narodziły się z tej liturgicznej czynności ludu, jakim był śpiew Kyrie eleison, inni uważają je za wynik ewolucji łacińskich śpiewów liturgicznych [...].

źródło: NKJP: Roman Mazurkiewicz: Polskie średniowieczne pieśni maryjne. Studia filologiczne, 2002

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. rodowód
 rodowody
D. rodowodu
 rodowodów
C. rodowodowi
 rodowodom
B. rodowód
 rodowody
N. rodowodem
 rodowodami
Ms. rodowodzie
 rodowodach
W. rodowodzie
 rodowody

Składnia

bez ograniczeń + rodowód +
(CZEG0)
Data ostatniej modyfikacji: 11.12.2010
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN