UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

okiełznać

Chronologizacja

XV w., SStp
W postaci: ochełznać

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. okiełznam
 okiełznamy
2 os. okiełznasz
 okiełznacie
3 os. okiełzna
 okiełznają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. okiełznałem
+(e)m okiełznał
 okiełznałam
+(e)m okiełznała
 okiełznałom
+(e)m okiełznało
 okiełznaliśmy
+(e)śmy okiełznali
 okiełznałyśmy
+(e)śmy okiełznały
2 os. okiełznałeś
+(e)ś okiełznał
 okiełznałaś
+(e)ś okiełznała
 okiełznałoś
+(e)ś okiełznało
 okiełznaliście
+(e)ście okiełznali
 okiełznałyście
+(e)ście okiełznały
3 os. okiełznał
 okiełznała
 okiełznało
 okiełznali
 okiełznały

bezosobnik: okiełznano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. okiełznajmy
2 os. okiełznaj
 okiełznajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. okiełznałbym
bym okiełznał
 okiełznałabym
bym okiełznała
 okiełznałobym
bym okiełznało
 okiełznalibyśmy
byśmy okiełznali
 okiełznałybyśmy
byśmy okiełznały
2 os. okiełznałbyś
byś okiełznał
 okiełznałabyś
byś okiełznała
 okiełznałobyś
byś okiełznało
 okiełznalibyście
byście okiełznali
 okiełznałybyście
byście okiełznały
3 os. okiełznałby
by okiełznał
 okiełznałaby
by okiełznała
 okiełznałoby
by okiełznało
 okiełznaliby
by okiełznali
 okiełznałyby
by okiełznały

bezosobnik: okiełznano by

bezokolicznik: okiełznać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: okiełznawszy

gerundium: okiełznanie

imiesłów przymiotnikowy bierny: okiełznany

odpowiedniki aspektowe: okiełznywać , kiełznać

Pochodzenie

Zob. kiełzno

1. konia

Definicja

założyć wędzidło koniowi

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt

Cytaty

Okiełznałem mojego nowego wierzchowca i już miałem wracać do działonu, kiedy nagle podszedł do mnie Barański.

źródło: NKJP: Jan Józef Szczepański: Polska jesień, 1955

Rodzice i krewni są przy tym obecni i badają podarki, które nie są dobrane dla zaspokojenia kobiecej próżności ani tego rodzaju, żeby się w nie nowo poślubiona przystroiła; są to woły, okiełznany rumak i tarcza wraz z włócznią i mieczem.

źródło: NKJP: Karol Modzelewski: Barbarzyńska Europa, 2004

Składnia

bez ograniczeń + okiełznać +
CO

2. dziecko

Definicja

książk. 
sprawić, że osoba lub zwierzę stało posłuszne, a niepożądane działanie, zachowanie lub uczucie stało się zgodne z obowiązującymi normami lub oczekiwaniami

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Połączenia

  • okiełznać żywioł
  • chcieć, potrafić, próbować, zdołać okiełznać

Cytaty

Rączy Niedźwiedź i kilku innych Brileów też pomagało okiełznać wyrywającego się współplemieńca.

źródło: NKJP: Zbigniew Teplicki: Wielcy Indianie Ameryki Północnej, 1994

Samoobrona naszego najpospolitszego węża - zaskrońca - polega zaś na zastosowaniu broni chemicznej. Gad ten, kiedy czuje się zagrożony, wyrzuca z kloaki cuchnącą ciecz, o czym niejednokrotnie przekonali się domorośli fakirzy usiłujący go okiełznać ...

źródło: NKJP: Piotr A. Szczepaniak: Gadów sposoby na życie, Wiedza i Życie nr 2, 1999

[...] szczerze pragnął zachować władzę aparatu i okiełznać ruchy społeczne, ale bez użycia siły [...].

źródło: NKJP: A.W.: Wartości i bezdroża: Almanach Humanistyczny „Bez wiedzy i zgody...” nr 5, 1986

Wyraz jego oczu sprawił, że zacisnęła dłoń na oparciu krzesła, gotowa użyć go jak tarczy.
- OK. - Thomas w ostatniej chwili okiełznał wściekłość. - Jak chcesz. Do widzenia, pani solenizantko.

źródło: NKJP: Witold Horwath: Ultra Montana, 2005

Składnia

bez ograniczeń + okiełznać +
KOGO/CO
Data ostatniej modyfikacji: 15.05.2023
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN