Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *gr̥dlo 'gardziel, przełyk, szyja'
1. wewnątrz ciała
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | gardziel, gardziołko |
Połączenia
- chore, suche, zaschnięte; ściśnięte gardło
- jama ustna i gardło, krtań i gardło
- centrum; mięśnie, ściana, śluzówka; ból, choroby; infekcja, nieżyt, podrażnienie, rak, skurcz, stany zapalne, zapalenie; operacja gardła; z głębi gardła
- posiew, wymaz z gardła
- kłopoty, problemy z gardłem
- gardło boli
- płukać, przepłukać; coś drażni
- zaglądnąć/zaglądać, zajrzeć; wlać coś; włożyć palce, rękę...; katar, krew... spływa do gardła; wydobyć się z gardła
- poczuć (dławienie, drapanie, pieczenie, skurcz, suchość, ściskanie, ucisk, ...) w gardle; komuś zaschło/zasycha w gardle
Cytaty
|
Próbowałem przełknąć ślinę, ale gardło odmówiło posłuszeństwa. źródło: NKJP: Jarosław Maślanek: Haszyszopenki, 2008 |
|
|
Z powodu bólu gardła nie mogę zbyt długo mówić. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Koniec świata w Breslau, 2003 |
|
|
Moja cała kariera sportowa to kłopoty z gardłem [...]. źródło: NKJP: Stefan Tuszyński: Lekkoatletyka, Gazeta Wyborcza, 1995-10-05 |
|
|
[...] koło północy gwałtownie rozbudzony łomotem, poczuł suchość w gardle i dławiący niepokój. źródło: NKJP: Janusz Rolicki: Edward Gierek: życie i narodziny legendy, 2002 |
|
|
Kurz łzawił i oślepiał oczy, dusił i wiercił w nosie. Pragnienie paliło gardła. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Chrzest ognia, 1996 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | gardło |
gardła |
|
| D. | gardła |
gardeł |
|
| C. | gardłu |
gardłom |
|
| B. | gardło |
gardła |
|
| N. | gardłem |
gardłami |
|
| Ms. | gardle |
gardłach |
|
| W. | gardło |
gardła |
2. część szyi
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | gardziel, gardziołko |
Połączenia
- poderżnąć, podrzynać; przegryźć gardło
- przykładać komuś, przyłożyć komuś, przystawić komuś nóż do gardła
- chwycić, złapać za gardło
Cytaty
|
Przyczyną wypadku był atak na kierowcę, któremu pasażer poderżnął gardło [...]. źródło: NKJP: Dziennik Polski, 2001-10-04 |
|
|
Dłoń zwrócona do góry oznacza, że chcemy wypłynąć. [...] Kółko z kciuka i palca wskazującego - mówi, że wszystko jest w porządku, a uderzanie dłonią w gardło - wręcz przeciwnie - że brak nam powietrza. źródło: NKJP: Nurkowanie jak latanie, Dziennik Polski, 2001-08-17 |
|
|
Uzbek chwycił mnie dłonią za gardło, aż łzy stanęły mi w oczach. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2002 |
|
|
[...] w środku dnia, do sklepu z odzieżą i sprzętem górskim przy Krupówkach wszedł dwudziestokilkuletni mężczyzna. Na zapleczu sterroryzował sprzedawcę, przykładając mu nóż do gardła, a następnie zakneblował go i związał. źródło: NKJP: (KOV): Policja czeka na zdjęcia, Dziennik Polski, 2002-12-11 |
|
|
Znowu bibuła i nic tylko bibuła, czy nie mówiła, kiedy dadzą broń? Ja tego czytać Nie będę. Mam swój rozum. Dosyć mam tej propagandy. O, dotąd - wodził palcem po gardle, chociaż „Trybuny” ani nie czytał, ani nie kolportował. źródło: NKJP: Bohdan Czeszko: Pokolenie, 1974 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | gardło |
gardła |
|
| D. | gardła |
gardeł |
|
| C. | gardłu |
gardłom |
|
| B. | gardło |
gardła |
|
| N. | gardłem |
gardłami |
|
| Ms. | gardle |
gardłach |
|
| W. | gardło |
gardła |
3. przejście
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni miejsce i jego usytuowanie w przestrzeni
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | gardziel, gardziołko |
Połączenia
- wąskie gardło
- gardło ulicy, wąwozu
Cytaty
|
Przez wąskie gardła ulic przelewały się niespokojne tłumy. źródło: NKJP: Magdalena Tulli: W czerwieni, 1999 |
|
|
[...] ruch odbywa się wąskim gardłem przez Zabełków, a wiekowy most ma ograniczoną nośność wykluczającą ruch ciężkich pojazdów. źródło: NKJP: (waw): Poślizg kontrolowany, Nowiny Raciborskie, 2004-03-02 |
|
|
Przez wąskie gardło przełomów przewalają się w ciągu sekundy, hucząc jak odrzutowiec, setki ton wody. źródło: NKJP: Radosław Leniarski: Wyzwanie Białej Wody, Gazeta Wyborcza - Magazyn, 1995-06-02 |
|
|
Myślenice kończą w miarę komfortową podróż. Jeszcze jeden zdradliwy łuk kryje ciasne gardło - zwężenie z dwóch do jednego pasa. źródło: NKJP: Droga do nieba, Dziennik Polski - Magazyn, 2001-08-17 |
|
|
W zaroślach, przez ciemne gardło wąwozu, połyskiwało bure rozlewisko rzeki. źródło: NKJP: Leon Kruczkowski: Szkice z piekła uczciwych, 1963 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | gardło |
gardła |
|
| D. | gardła |
gardeł |
|
| C. | gardłu |
gardłom |
|
| B. | gardło |
gardła |
|
| N. | gardłem |
gardłami |
|
| Ms. | gardle |
gardłach |
|
| W. | gardło |
gardła |
Składnia
|
+ | gardło | + |
CZEGO
|
Frazeologizmy
coś przeciska się przez gardło komuś
coś przeszło przez gardło komuś
coś przecisnęło się przez gardło komuś
coś rośnie w ustach komuś
coś rośnie komuś w gardle
coś ściska za gardło kogoś
coś chwyta za gardło kogoś
coś ściska gardło komuś
coś ścisnęło za gardło kogoś
coś chwyciło za gardło kogoś
coś ścisnęło gardło komuś
coś zamarło na ustach komuś
coś zamarło w gardle komuś
coś uwięzło w gardle komuś
coś utknęło w gardle komuś
coś zamiera na ustach komuś
coś zamiera w gardle komuś
coś więźnie w gardle komuś
coś utyka w gardle komuś
ile sił w płucach
ile sił w gardle
jak psu z gardła wyjęty I
jak psu z gardła wyciągnięte
jak psu z gardła
jak psu z gardła wyjęty II
jak psu z gardła
język przysechł do podniebienia komuś
język przysechł do gardła komuś
język przysycha do podniebienia komuś
język przysycha do gardła komuś
kara główna
kara gardła
ktoś karze gardłem kogoś
ktoś ma nóż na gardle
ktoś płaci głową
ktoś skacze do oczu komuś
ktoś skacze do gardła komuś
ktoś rzuca się do gardła komuś
ktoś skoczył do oczu komuś
ktoś rzucił się do gardła komuś
ktoś skoczył do gardła komuś
ktoś wydarł coś z gardła komuś
ktoś wyciągnął coś z gardła komuś
ktoś wydziera coś z gardła komuś
ktoś zapłacił głową
ktoś zdarł gardło
ktoś zdziera gardło
ktoś zwilża gardło
ktoś zwilżył gardło
ktoś/coś staje kością w gardle komuś
ktoś/coś staje ością w gardle komuś
ktoś/coś stanął/stanęło kością w gardle komuś
ktoś/coś stanął/stanęło ością w gardle komuś
ktoś/coś stoi kością w gardle komuś
ktoś/coś stoi ością w gardle komuś
na całe gardło
serce podchodzi do gardła komuś
serce skacze do gardła komuś
serce podeszło do gardła komuś
serce skoczyło do gardła komuś
serce podskoczyło do gardła komuś
wąskie gardło
z nożem na gardle
zaschło w gardle komuś
wyschło w gardle komuś
zasycha w gardle komuś
wysycha w gardle komuś
żołądek podchodzi do gardła komuś
żołądek podjeżdża do gardła komuś
żołądek podszedł do gardła komuś
żołądek podjechał do gardła komuś