Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *pletje 'szeroka, płaska część ciała; ramię, bark, przyległa górna część pleców'
Współczesna forma polska kontynuuje postać liczby podwójnej *pletji 'dwa ramiona, dwa barki'; znaczenie 'grzbiet, tył ciała' jest wtórne
1.a część ciała
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | grzbiet |
Połączenia
- całe; chude, drobne, szczupłe, szerokie; mocne, silne; gołe, nagie, odkryte, odsłonięte, okryte; proste, wyprostowane; pochylone, przygarbione, skulone, zaokrąglone, zgarbione, zgięte; poranione, posiniaczone plecy
- plecy dziecka, dziewczyny, kobiety, mężczyzny, ojca; bramkarza, obrońców, rywali
- plecy, barki i ramiona; kark i plecy, ramiona i plecy
- mięśnie, skóra; (dolna) partia; ból/bóle, dolegliwości, kontuzja, rany, uraz; masaż; pochylenie pleców; do połowy pleców; na dole, w dole pleców
- strzał; wiatr w plecy
- z koszykiem, z tobołkiem, z workiem... na plecach
- plecy bolą, trzęsą się komuś
- dotykać pleców
- grzać, masować, podpierać; wygiąć, wyprostować plecy
- odwrócić się do kogoś/czegoś, siedzieć, stać; przylgnąć do kogoś/czegoś, przywrzeć do kogoś/czegoś; oprzeć się o kogoś/coś, uderzyć o coś plecami;
- obrócony do kogoś/czegoś, przyciśnięty do kogoś/czegoś, zwrócony do kogoś/czegoś; oparty plecami o kogoś/coś; wsparci plecami
- zdjąć/zdejmować coś, zedrzeć coś, zrzucić coś, ściągnąć coś z pleców; coś spadło, coś zsunęło się z pleców; przekręcić się z pleców na brzuch
- narzucić coś, zarzucić coś sobie; przekręcić się na plecy
- leżeć, położyć się; nieść coś na plecach; klepać kogoś, pogładzić kogoś, poklepać kogoś; pot spływa komuś po plecach
- poniżej, wzdłuż pleców
Cytaty
|
Odkryte ramiona, nagie plecy, kuszący dekolt to elementy kobiecych kreacji proponowanych na wieczór czy na wyjątkową uroczystość w popołudniowym słońcu. źródło: NKJP: Magia dekoltu, Echo Dnia, 2007-03-07 |
|
|
Otworzył drzwi piątki i zobaczył siedzącą nad łóżkiem chorej siostrę w narzuconym na plecy białym fartuchu. źródło: KJ PWN: Andrzej Szypulski, Zbigniew Safjan: Stawka większa niż życie, 2000 |
|
|
Ruszcie teraz do góry lasem, ścieżka was wywiedzie na upłaz, grzbietem upłazu łatwo pojedziecie dalej, a słońce będzie was grzało w plecy. źródło: KJ PWN: Jacek Bocheński: Tabu, 1965 |
|
|
Po wypadku skarżyła się na silne bóle pleców. źródło: NKJP: Aleksandra Dik: Bogu dzięki, że chodzę, Nowiny Raciborskie, 2005-03-08 |
|
|
Siwy wstał i oparł się plecami o drzwi. źródło: KJ PWN: Maria Borowa: Dominika znaczy niedziela, 1995 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: p2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | plecy |
||
| D. | pleców |
||
| C. | plecom |
||
| B. | plecy |
||
| N. | plecami |
||
| Ms. | plecach |
||
| W. | plecy |
1.b w ubraniu
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie rodzaje i części ubrań
Połączenia
- sukienka, suknia bez pleców
Cytaty
|
Siedemnaście lat później, ubrana w minispódniczkę i bluzkę bez pleców, podczas rozdania brytyjskich nagród muzycznych „Brit Awards” elektryzuje publiczność, wykonując zmysłowy taniec z bożyszczem nastolatek Justinem Timberlakiem. źródło: KJ PWN: Glamour, 2003 |
|
|
Taka osiemdziesięciolatka w srebrnej sukni bez pleców podchodzi do ciebie w przerwie i mówi: „A może zatańczymy [...]”. źródło: KJ PWN: Piotr Siemion: Niskie Łąki, 2000 |
|
|
Koszula dżinsowa ze wstawkami na karczku i z dodatkami. Długość pleców ok. 81 cm. Uszyta z wytrzymałego, bawełnianego denimu. źródło: KJ PWN: druki ulotne, 1998 |
|
|
Zeszywając szwy na ramionach, łączymy je w następujący sposób: ramię przodu d z węższą częścią pleców e i ramię c z ramieniem pleców oznaczonym literą b. źródło: KJPWN: Kobieta i Życie, 1954 |
|
|
Wszystko pamiętał. Do najdrobniejszych szczegółów. [...] Rude plamy spłowiałej materii na plecach żydowskich chałatów. źródło: KJ PWN: Andrzej Szczypiorski: Początek, 1990 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: p2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | plecy |
||
| D. | pleców |
||
| C. | plecom |
||
| B. | plecy |
||
| N. | plecami |
||
| Ms. | plecach |
||
| W. | plecy |
Składnia
|
+ | plecy | + |
(CZEGO)
|
2. przedmiotu
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kształty i figury
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | tył |
Cytaty
|
Łazienka zmniejszona celem poszerzenia korytarza, w którym ustawiono dwie stykające się plecami szafy jedna dostępna z przedpokoju, druga z sypialni. źródło: KJ PWN: Dom, prasa, 1985 |
|
|
Kamienica wyposażona była w gaz, elektryczność, a każde z mieszkań miało łazienkę. Od frontu zdobiła ją płaskorzeźba sokoła,[...]od podwórka z kolei miała własny ogród otoczony najpierw płotem, potem metalowym parkanem, stykający się z plecami innych kamienic i obsadzony owocowymi drzewkami. źródło: NKJP: Monika Piątkowska: Krakowska żałoba, 2006 |
|
|
Taka zabudowa jest mocowana na stałe do ścian lub może posiadać własną konstrukcję. Można ją budować z plecami, bokami, sufitem i podłogą lub można wykorzystać istniejące ściany, sufit i podłogę. źródło: KJ PWN: druki ulotne, 2003 |
|
|
Drzyzga zwrócił się do faceta siedzącego na podłodze obok stert płaskich pudeł zawierających biurowe meble. Gość właśnie przybijał plecy do jakiejś szafki. źródło: NKJP: Tomasz Konatkowski: Wilcza wyspa, 2006 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: p2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | plecy |
||
| D. | pleców |
||
| C. | plecom |
||
| B. | plecy |
||
| N. | plecami |
||
| Ms. | plecach |
||
| W. | plecy |
Składnia
|
|
+ | plecy | + |
CZEGO
|
3. protekcja
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich
Połączenia
- mocne plecy
- ktoś ma plecy; wyrobić sobie plecy
Cytaty
|
Żeby zdać za pierwszym razem, trzeba być dobrym albo po prostu mieć plecy. Bez układów do egzaminu praktycznego można podchodzić nawet 5-6 razy. źródło: NKJP: R. Nadaj: Coraz trudniej zdać na prawo jazdy: Źle szkolą, czy źle egzaminują?, Tygodnik Ciechanowski, 2007-12-10 |
|
|
[...] grywała w brydża z wiceprezesem spółdzielni mieszkaniowej – oj, wyrobiła sobie plecy! źródło: NKJP: Sławomir Shuty: Cukier w normie z ekstrabonusem, 2005 |
|
|
Wychodziło na to, że Matyszkiewicz to był ktoś, ale bardziej liczyła się Matyszkiewiczowa. Miała plecy jak stąd do Koszalina. źródło: NKJP: Marek Kochan: Ballada o dobrym dresiarzu, 2005 |
|
|
W małych miejscowościach, ale również już dużych miastach nikt nie znajdzie stałego zajęcia, kto nie ma tzw. pleców, znajomości, bądź nie jest prominentnym członkiem zwycięskiej partii. źródło: NKJP: Słowa na święta, Tygodnik Ciechanowski, 2002-12-24 |
|
|
Podobno plotka, jakoby Agnieszka „liczyła na plecy ojca”, miała wyjść właśnie od niej. „Znajomości”, „układy”, „protekcja” czy „łapówka” - te słowa padały, ilekroć rozmawiali między sobą o egzaminach. źródło: NKJP: Grażyna Plebanek: Dziewczęta z Portofino, 2005 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: p2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | plecy |
||
| D. | pleców |
||
| C. | plecom |
||
| B. | plecy |
||
| N. | plecami |
||
| Ms. | plecach |
||
| W. | plecy |