UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

prymat

Chronologizacja

1564, SPXVI
Inne znaczenie: 'arcybiskup będący zwierzchnikiem Kościoła w danym państwie, prymas'

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. prymat
 prymaty
D. prymatu
 prymatów
C. prymatowi
 prymatom
B. prymat
 prymaty
N. prymatem
 prymatami
Ms. prymacie
 prymatach
W. prymacie
 prymaty

Inne uwagi

Zwykle lp

Pochodzenie

łac. primatus

1. Polski w świecie

Definicja

książk. 
to, że ktoś lub coś zajmuje najwyższe miejsce w w jakiejś klasyfikacji

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  pierwszeństwo

Połączenia

  • prymat Ameryki, Polski, Włoch
  • prymat w Europie, w grupie, w kraju, w lidze, w świecie; w turnieju, w zawodach

Cytaty

O prymat w turnieju grali zwycięzcy meczów półfinałowych, a o miejsce trzecie - zespoły, które uplasowały się na miejscu drugim.

źródło: NKJP: Ogólniak górą, Dziennik Bałtycki, 2004-12-29

Przez prawie sto lat największą jaskinią Tatr Słowackich była znana powszechnie turystom Jaskinia Bielska. Prymat ten utraciła ona przed dwudziesty laty, kiedy to w odkrytej w 1973 roku jaskini Jaworzynce zbadano i pomierzono ponad dwa kilometry korytarzy.

źródło: NKJP: Jaworzynka - największa jaskinia Tatr Słowackich, Tygodnik Podhalański, 1996

Po okresie prymatu Włoch w Europie przyszedł czas na dyplomację francuską i angielską.

źródło: NKJP: Sergiusz Sidorowicz: Tajemnice protokołu dyplomatycznego, Wiedza i Życie, 2001

Składnia

bez ograniczeń + prymat +
(w CZYM)

2. konstytucji nad ustawą

Definicja

książk. 
to, że pewien obiekt jest uznawany za ważniejszy niż inny, z którym się go zestawia, lub za najważniejszy z podobnych obiektów

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  pierwszeństwo

Cytaty

Względy ekonomiczne zawsze mają prymat nad ekologią.

źródło: NKJP: Joanna Podgórska: Ludzkie zoo, Polityka, 2000-12-23

Dobro się udziela, jest bezwzględnie akceptowalne, bez względu na sposób powstania. Papież Jan XXIII dlatego miał przydomek papieża dobroci, że w sposobie pełnienia religijnego apostolatu uznał prymat dobra przed tropieniem zła.

źródło: NKJP: Jan Erwin: O tolerancję dla dobra, Gazeta Poznańska, 2003-01-11

Klasycy liberalizmu dowodzili prymatu jednostki nad wspólnotą, marksiści twierdzili coś zupełnie przeciwnego.

źródło: NKJP: Adam Bartosiewicz: Papież, kultura i polityka, Dziennik Polski, 2008-06-24

Kościół systematycznie głosi prymat osoby nad techniką.

źródło: NKJP: Piotr Pacewicz: Medycyna, Gazeta Wyborcza, 1998-11-27

Składnia

bez ograniczeń + prymat +
nad KIM/CZYM | przed KIM/CZYM
Data ostatniej modyfikacji: 25.03.2024
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN