UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

nędzny

Chronologizacja

2 połowa XIV w., SStp

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	nędzny	nędzny	nędzny	nędzne	nędzna
D.	nędznego	nędznego	nędznego	nędznego	nędznej
C.	nędznemu	nędznemu	nędznemu	nędznemu	nędznej
B.	nędznego	nędznego	nędzny	nędzne	nędzną
N.	nędznym	nędznym	nędznym	nędznym	nędzną
Ms.	nędznym	nędznym	nędznym	nędznym	nędznej
W.	nędzny	nędzny	nędzny	nędzne	nędzna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	nędzni	nędzni	nędzne	nędzne
D.	nędznych	nędznych	nędznych	nędznych
C.	nędznym	nędznym	nędznym	nędznym
B.	nędznych	nędznych	nędznych	nędzne
N.	nędznymi	nędznymi	nędznymi	nędznymi
Ms.	nędznych	nędznych	nędznych	nędznych
W.	nędzni	nędzni	nędzne	nędzne

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	nędzniejszy	nędzniejszy	nędzniejszy	nędzniejsze	nędzniejsza
D.	nędzniejszego	nędzniejszego	nędzniejszego	nędzniejszego	nędzniejszej
C.	nędzniejszemu	nędzniejszemu	nędzniejszemu	nędzniejszemu	nędzniejszej
B.	nędzniejszego	nędzniejszego	nędzniejszy	nędzniejsze	nędzniejszą
N.	nędzniejszym	nędzniejszym	nędzniejszym	nędzniejszym	nędzniejszą
Ms.	nędzniejszym	nędzniejszym	nędzniejszym	nędzniejszym	nędzniejszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	nędzniejsi	nędzniejsi	nędzniejsze	nędzniejsze
D.	nędzniejszych	nędzniejszych	nędzniejszych	nędzniejszych
C.	nędzniejszym	nędzniejszym	nędzniejszym	nędzniejszym
B.	nędzniejszych	nędzniejszych	nędzniejszych	nędzniejsze
N.	nędzniejszymi	nędzniejszymi	nędzniejszymi	nędzniejszymi
Ms.	nędzniejszych	nędzniejszych	nędzniejszych	nędzniejszych

Pochodzenie

Zob. nędza

1.a żebrak

Definicja

taki, który żyje w ubóstwie, co często widoczne jest w zaniedbanym wyglądzie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse własność

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka wygląd

Połączenia

nędzny żebrak; nędzne dziecko; nędzni mieszkańcy

Cytaty

Nędzne dzieci, nagie i brudne, grzebały w piasku. Głód wyzierał z ich smutnych, starczo pomarszczonych twarzyczek.

źródło: NKJP: Halina Rudnicka: Uczniowie Spartakusa, 1951

Gdy dotarły do Szczecina pierwsze transporty Kresowian, brakowało już dla nich mieszkań. [...]
- [...] Ci ludzie, którzy tu przyjeżdżali, nędzni i obdarci, z najgorszymi wspomnieniami, byli [...] witani jako osoby nieproszone [...].

źródło: „Z Kresów na Kresy”, czyli wspomnienia tych, którzy trafili do Szczecina, 2022-04-02 (radioszczecin.pl)

1.b pokoik

Definicja

taki, którego zaniedbany wygląd świadczy o czyjeś nędzy

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse własność

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Połączenia

nędzny dom, domek, pokoik; ubiór; nędzna chałupa, chata, izba, lepianka; osada, wioska; nędzne mieszkanie

Cytaty

Obiecywał [...] sowitą zapłatę, zapewniając, że w domu ma sporo pieniędzy, czemu zdawał się zaprzeczać jego nędzny ubiór.

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Dżuma w Breslau, 2007

[...] zrównano z ziemią postawione pod lasem nędzne lepianki biedoty.

źródło: NKJP: Iwona Surmik: Ostatni smok, 2005

To miasto jest pełne kontrastów. Ma wspaniałą nadmorską promenadę [...] z nowoczesnymi wieżowcami, monumentalnymi gmachami użyteczności publicznej [...] i kilometrami ciągnące się dzielnice nędznych domów czynszowych.

źródło: NKJP: Czesław Skorupa: Z Bombaju do Gudżaratu, Poznaj Świat, 1987

2. zarobek

Definicja

taki, który ze względu na swoje cechy lub właściwości nie zaspokaja określonych potrzeb bądź nie spełnia oczekiwań

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Połączenia

nędzny zarobek; film; los, żywot; nędzna emerytura, jałmużna, pensja, płaca, renta, zapłata; egzystencja, wegetacja; nędzne życie; nędzne grosze, pieniądze
bardzo nędzny

Cytaty

	Często zadawałem sobie pytanie, od czego zależy sztuka gotowania barszczu, który - było nie było - jest zupą dla Polski typową. Nieraz bowiem torturowałem żołądek nędznymi falsyfikatami tej polewki. źródło: NKJP: Klub srebrnego widelca, Tygodnik Podhalański, 1999
	Od stycznia pracownicy nie otrzymywali regularnych pensji, jedynie nędzne zaliczki. źródło: NKJP: Tej upadłości mogło nie być, Dziennik Polski, 2002-11-22
	Po co mamy trwać w tej nędznej egzystencji, dać się poniewierać, niepotrzebnie cierpieć i w końcu i tak umierać z ich ręki w rozpaczy i poniżeniu, wdeptani w ziemię. źródło: NKJP: Andrzej Anonimus: Nie nadaje się, przecież to jeszcze szczeniak, 1999
	Sudduth ma ciepły mikroklimat [...]. Gdyby nie nędzna gleba, sadziliby tam winorośl. źródło: Internet: wiedzmin-archive.fandom.com

3. kwiat

Definicja

taki, który wygląda gorzej niż obiekty tego samego typu, przez co sprawia wrażenie słabego lub chorego

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Cytaty

[...] taka była zasmarkana gówniara, brudna i na bosaka pasła przy drodze nędzną krowinę Zabielskich.

źródło: NKJP: Piotr Niklewicz: Niezwykła kariera Antoniego K, 2006

Przebudowa ronda Mogilskiego może zniszczyć krakowski Ogród Botaniczny. W końcu zostaniemy z nagimi kikutami nędznych drzew i kwiatkami w doniczkach.

źródło: NKJP: Maciej Kwaśniewski, Jurasz Włodzimierz: Czy należy uwłaszczyć użytkowników ogródków działkowych?, 2004-11-20

4. grzesznik

Definicja

taki, któremu przypisuje się niewielką wartość bądź niewielkie znaczenie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Połączenia

nędzny grzesznik

Cytaty

Mnie się tak nie powiodło. On jest teraz panem architektem, a ja tylko nędznym technikiem budowlanym.

źródło: NKJP: Jerzy Andrzejewski: Noc i inne opowiadania, 2001

- Dziękuję ci, dobry człowieku. Jak będziesz kiedy w potrzebie, to przyjdziemy ci z pomocą.
Uśmiechnął się szewczyk, bo jakąż pomoc mogłyby mu dać nędzne mrówki [...].

źródło: NKJP: Janina Porazińska: Szewczyk Dratewka, 1952

Pan włada całym światem. Nie wiążą Go żadne granice. Nie dba o królów i państwa. Jest wszędzie. To ja, nędzny, lichy, bardzo lichy i
nędzny człowiek, nie wołałem do Niego, więc pogniewał się na mnie [...].

źródło: NKJP: Zofia Kossak: Przymierze, 1952

5.a oszust

Definicja

taki, którego czyny lub działania są uznawane za naganne bądź bezwartościowe moralnie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Połączenia

nędzny tchórz; nędzna kreatura

Cytaty

Jakkolwiek by na tę hańbę spojrzeć, faktem jest, że Danka okazała się nie tylko złodziejem, lecz także nędznym tchórzem i jeszcze nędzniejszym przyjacielem [...].

źródło: NKJP: Danuta Koral: Wydziedziczeni, 1997

Nędzni oszuści i oportuniści, zostaliście zdemaskowani.

źródło: NKJP: Edmund Niziurski: Księga urwisów, 1954

5.b postępek

Definicja

charakterystyczny dla osoby, której czyny lub działania są uznawane za naganne bądź bezwartościowe moralnie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Połączenia

nędzna prowokacja; nędzne kłamstwo; nędzne postępki

Cytaty

Za to małe, ale nędzne kłamstwo miałem do siebie większy żal niż za wszystkie urojone zbrodnie.

źródło: NKJP: Adam Wiśniewski-Snerg: Według łotra, 1978

- Podczas interwencji dwóch strażników śledziło nas z kamerą. A potem, na podstawie tego nagrania, dostaliśmy naganę. Jedno z wezwań, na które nas wysłano, było nędzną prowokacją [...].

źródło: NKJP: Marcin Zasada: Straż na straży straży, Dziennik Zachodni, 2009-08-05

Data ostatniej modyfikacji: 07.06.2024