UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

scjentyzm

Chronologizacja

1915, SJPWar

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. scjentyzm
scjentyzmy
D. scjentyzmu
scjentyzmów
C. scjentyzmowi
scjentyzmom
B. scjentyzm
scjentyzmy
N. scjentyzmem
scjentyzmami
Ms. scjentyzmie
scjentyzmach
W. scjentyzmie
scjentyzmy

Inne uwagi

Zwykle lp

Pochodzenie

łac. scientia 'wiedza'

1. pozytywistyczny

Definicja

filoz. 
pogląd filozoficzny głoszący, że poznanie rzeczywistości jest możliwe tylko za pomocą nauk przyrodniczych

Wymowa

[scjentysm] lub [scjentyzm]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka filozofia

Połączenia

  • dziewiętnastowieczny, pozytywistyczny scjentyzm

Cytaty

Zdegustowani byli scjentyzmem, krytykowali racjonalizm. Uznali, że wiara w potęgę rozumu była nieuzasadniona, a z pewnością przedwczesna.

źródło: NKJP: Andrzej Chwalba: Historia Powszechna. Wiek XIX, 2008

Orientacja i postawa tego rodzaju była wyraźną reakcją na dziewiętnastowieczny scjentyzm, na pedanterię erudytów, na racjonalistyczny determinizm, na jakikolwiek schematyzm i normatywizm.

źródło: NKJP: Artur Hutnikiewicz: Młoda Polska, 1994

W metodologii nauk przyrodniczych mówi się dziś raczej o prawdopodobieństwie, a nie o definitywnej pewności. Odstąpiono od dogmatyzmu XIX-wiecznego scjentyzmu. Duch ten pokutuje teraz wśród teologów wykształconych w klasycznym nowożytnym stylu.

źródło: NKJP: Tadeusz Bartoś: Wolność, równość, katolicyzm, 2007

Ty masz na myśli beznadziejny scjentyzm, który zaczął się w XIX w. od Comte'a. Jeśli coś się daje poznać, to daje się poznać naukowo. A jeśli się nie daje poznać dzisiaj, to w przyszłości, a jak się coś nie daje poznać, to znaczy, że tego nie ma.

źródło: NKJP: Internet

2. współczesny

Definicja

książk. 
nasycenie czegoś dużą ilością elementów naukowych

Wymowa

[scjentysm] lub [scjentyzm]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Cytaty

Przeładowanie programów i przesadny scjentyzm mają być może źródło w historycznej wizji tradycyjnej szkoły jako uczelni.

źródło: NKJP: Krzysztof Szmidt: Twórczość i pomoc w tworzeniu w perspektywie pedagogiki społecznej, 2001

Fantastyka naukowa pragnie uniknąć oschłego scjentyzmu, ale lubi zaskakiwać czytelnika, zanim pozwoli mu zajrzeć za kulisy tajemnic

źródło: NKJP: Jan Pieszczachowicz: Koniec wieku: szkice o literaturze, 1994

Ta wyparta przez scjentyzm duchowość próbuje odtworzyć mit religijny w nieżyczliwym, skrajnie racjonalistycznym otoczeniu.

źródło: NKJP: Adam Szostkiewicz: Realia realian, Polityka nr 2385, 2003-01-25

[...] żadna z wypracowanych wówczas koncepcji metodycznych, w tym nauczania okazjonalnego i nauczania funkcjonalnego [...], nie zyskała powszechnej akceptacji (pierwszej zarzucano zagubienie porządku systemu językowego, drugiej nadal nadmierny scjentyzm).

źródło: Jolanta Nocoń: Problemy i dylematy współczesnej lingwodydaktyki języka polskiego, Lingwistyka Stosowana nr 5, 2012 (ls.uw.edu.pl)

Data ostatniej modyfikacji: 24.05.2024
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj