UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

peryferie

Chronologizacja

1743, Kart XVII-XVIII
W postaci:  peryferyja 
Inne znaczenie: 'obwód koła, okrąg'

1. miasta

Definicja

książk. 
zewnętrzna lub położona daleko od centrum część czegoś

Pochodzenie

fr. périphérie

z p.-łac. peripheria 'obwód koła'

Podstawą wyrazu łac. jest gr. periphéreia 'obwód koła', pochodzące od peri-phérein 'obnosić, nosić w koło'.

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni miejsce i jego usytuowanie w przestrzeni

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka miasto

Połączenia

  • dalekie, odległe; wschodnie, zachodnie peryferie
  • peryferie miasta, państwa, stolicy; galaktyki, świata; Europy, Polski, Warszawy...
  • mieszkaniec peryferii
  • dom, domek, działka; osiedle, ulica; życie na peryferiach
  • stać się peryferiami
  • leżeć, stać; mieszkać; położony, usytuowany na peryferiach

Cytaty

Przez zachodnie peryferie dzielnicy przepływa rzeka Białka.

źródło: NKJP: Internet

Na peryferiach wielkich, kontynentalnych czasz lodowych opady były niewielkie.

źródło: NKJP: Jacek Jania: Zrozumieć lodowce, 1988

Urząd Gminy przeprowadził się z peryferiów Korytnicy do centrum miejscowości.

źródło: NKJP: (DK): Wreszcie u siebie, Tygodnik Siedlecki, 2007-01-02

Polska pojawiła się na scenie historycznej naszego tysiąclecia jako peryferium Zachodu. Położona między Zachodem i Wschodem [...].

źródło: NKJP: Bronisław Geremek: Historyk w świecie polityki, Gazeta Wyborcza, 1993-01-09

Cały układ uzupełniać ma sieć szybkiego tramwaju o długości 52 km, spajająca stacje kolejowe i !?peryferia miasta.

źródło: NKJP: Wszyscy wolą metro?, Gazeta Lokalna Warszawa-Bemowo, 1998

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: p3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. peryferie
D. peryferii
przestarz. peryferyj
C. peryferiom
B. peryferie
N. peryferiami
Ms. peryferiach
W. peryferie

Inne uwagi

W M. używa się również formy  peryferia , która jest uważana za niepoprawną; spotykane są też użycia formy D.  peryferiów .
Zdarzają się użycia w lp: M.  peryferium ,  peryferia , D.C.Ms.  peryferium ,  peryferii , B.  peryferium ,  peryferię , N.  peryferium ,  peryferią .

Składnia

bez ograniczeń + peryferie +
(CZEGO)

Informacja normatywna

Uznawane za niepoprawne:  peryferia 

2. nauki

Definicja

książk. 
to, co jest mniej ważne, poza centrum jakiejś działalności lub dziedziny

Pochodzenie

fr. périphérie

z p.-łac. peripheria 'obwód koła'

Podstawą wyrazu łac. jest gr. periphéreia 'obwód koła', pochodzące od peri-phérein 'obnosić, nosić w koło'.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Relacje znaczeniowe

synonimy:  margines, pobocze

Połączenia

  • peryferie gospodarcze, kulturalne, społeczne
  • peryferie gospodarki, kultury, nauki, polityki, życia (kulturalnego)
  • zepchnąć coś na peryferie

Cytaty

Polsce grozi zepchnięcie na gospodarcze peryferie Unii Europejskiej, jeśli nie zostanie wybudowana autostrada A-1.

źródło: NKJP: Kazimierz Netka: Autostrady do korekty, Dziennik Bałtycki, 2011

Momentem zwrotnym będzie osiągnięcie przynajmniej 5–7 proc. wzrostu Produktu Krajowego Brutto, inaczej znajdziemy się na gospodarczych peryferiach.

źródło: NKJP: (ECe): Na jednej gałęzi, Gazeta Krakowska, 2003-06-05

Witkiewicz rozumiał wagę przemian zachodzących w Rosji, ich dynamika, zestawiona z beztroską polskiego życia, przypominała ciągle o kruchości peryferyj kapitalizmu.

źródło: NKJP: Czesław Miłosz: Legendy nowoczesności: eseje okupacyjne, 1996

Następuje zderzenie dwu realnych światów i grozi katastrofą wewnętrznej eksplozji, bo psychiczne prawo dozwala żyć tylko w jednym świecie realnym, spędzając wszystko, co przeczy realności, na peryferię marzeń.

źródło: NKJP: Stanisław Dygat: Jezioro Bodeńskie, 1946

Berlinale ma wyraźne kłopoty z utrzymaniem profilu: z jednej strony chce być bowiem nadal miejscem prezentacji ambitnego, społecznego kina, także reprezentującego !?peryferia biznesu filmowego, z drugiej zaś próbuje robić konkurencję gwiazdorskiemu Cannes.

źródło: NKJP: Zdzisław Pietrasik: Głupie szczęście i inne nieszczęścia, Polityka, 2008-02-23

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: p3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. peryferie
D. peryferii
przestarz. peryferyj
C. peryferiom
B. peryferie
N. peryferiami
Ms. peryferiach
W. peryferie

Inne uwagi

W M. używa się również formy  peryferia , która jest uważana za niepoprawną; spotykane są też użycia formy D.  peryferiów .
Zdarzają się użycia w lp: M.  peryferium ,  peryferia , D.C.Ms.  peryferium ,  peryferii , B.  peryferium ,  peryferię , N.  peryferium ,  peryferią .

Składnia

bez ograniczeń + peryferie +
(JAKIE) + (CZEGO)

Informacja normatywna

Uznawane za niepoprawne:  peryferia 

3. komputera

Definicja

inform.  pot. 
urządzenia peryferyjne

Pochodzenie

Od: peryferyjny 3

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny komputery/informatyka

Połączenia

  • peryferie komputerowe

Cytaty

Może mieć kiepski komputer, z peryferii tylko jakiś stary modem.

źródło: NKJP: Internet

Próby wykorzystania podczerwieni do łączenia z komputerem peryferiów i elementów manipulacyjnych, jak mysz czy klawiatura, nie zyskały szerszej akceptacji na rynku [...].

źródło: NKJP: Marek Kowalski: Nie tylko magia swobody, Enter, 2001

Główne pomieszczenie wypełniała aparatura badawcza, !?peryferia komputera i system podtrzymywania życia [...].

źródło: NKJP: Jacek Dukaj: W kraju niewiernych, 2000

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: p3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. peryferie
D. peryferii
przestarz. peryferyj
C. peryferiom
B. peryferie
N. peryferiami
Ms. peryferiach
W. peryferie

Inne uwagi

W M. używa się również formy  peryferia , która jest uważana za niepoprawną; spotykane są też użycia formy D.  peryferiów .

Informacja normatywna

Uznawane za niepoprawne:  peryferia 

Data ostatniej modyfikacji: 10.05.2024
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN