UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

rdzenny

Chronologizacja

1861, SJPWil

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rdzenny	rdzenny	rdzenny	rdzenne	rdzenna
D.	rdzennego	rdzennego	rdzennego	rdzennego	rdzennej
C.	rdzennemu	rdzennemu	rdzennemu	rdzennemu	rdzennej
B.	rdzennego	rdzennego	rdzenny	rdzenne	rdzenną
N.	rdzennym	rdzennym	rdzennym	rdzennym	rdzenną
Ms.	rdzennym	rdzennym	rdzennym	rdzennym	rdzennej
W.	rdzenny	rdzenny	rdzenny	rdzenne	rdzenna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rdzenni	rdzenni	rdzenne	rdzenne
D.	rdzennych	rdzennych	rdzennych	rdzennych
C.	rdzennym	rdzennym	rdzennym	rdzennym
B.	rdzennych	rdzennych	rdzennych	rdzenne
N.	rdzennymi	rdzennymi	rdzennymi	rdzennymi
Ms.	rdzennych	rdzennych	rdzennych	rdzennych
W.	rdzenni	rdzenni	rdzenne	rdzenne

Pochodzenie

Zob. rdzeń 4

1. Ślązak

Definicja

taki, którego przodkowie byli pierwotnymi mieszkańcami danego miejsca

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Przynależność i podział terytorialny nazwy osób ze względu na ich pochodzenie i przynależność terytorialną

Połączenia

rdzenny Amerykanin, Francuz, Holender, Polak...; Indianin; lud, naród; mieszkaniec (miasta, regionu, Ameryki), obywatel; Ślązak; warszawiak; rdzenna ludność; rdzenne plemię

Cytaty

	W końcu na szosie pojawia się pierwszy rdzenny mieszkaniec wyspy. Nagi, ma tylko przepaskę na biodrach. Długą dzidę w dłoniach. źródło: NKJP: Katarzyna Gajdosz: Podróż poślubna dookoła świata, Dziennik Polski, 2008-01-05
	Pracy szukają tu zarówno rdzenni warszawiacy, jak przyjezdni [...]. źródło: NKJP: Higieniczny poziom, Gazeta Krakowska, 2005-04-12
	Do opuszczonych przez rdzennych Mazurów gospodarstw, leśniczówek, rybakówek stopniowo, ale już systematycznie wprowadzali się mieszkający o miedzę Kurpie. źródło: NKJP: Kira Gałczyńska: Nie wrócę tu nigdy, czyli Pożegnanie z Mazurami, 1998
	Należę do rdzennej miejscowej ludności Ameryki, wywodzę się z tych, którzy zostawili po sobie żywą i zawsze szanowaną pamięć w tym kraju. źródło: NKJP: Zbigniew Teplicki: Wielcy Indianie Ameryki Północnej, 1994

Składnia

Rz	+	rdzenny	+
szyk: neutralny

2. język

Definicja

taki, który jest właściwy danemu obszarowi jako pierwotny i nie nosi śladów zewnętrznych wpływów

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Połączenia

rdzenna kultura; rdzenne wartości

Cytaty

Swahili jest mieszaniną rdzennych języków pewnych plemion afrykańskich, arabskiego i portugalskiego [...].

źródło: NKJP: Bogdan Miś: Ta wspaniała, nikomu niepotrzebna wiedza, Wiedza i Życie, 1996

Elity Tadżykistanu spoglądają na afgańskich Tadżyków jako na tych, którzy uchronili rdzenną kulturę tadżycką przed sowietyzacją.

źródło: NKJP: Piotr Balcerowicz: Teraz my, Polityka, 2002-02-02

Składnia

Rz	+	rdzenny	+
szyk: neutralny

3. teren

Definicja

taki, który jest centralną i pierwotną częścią jakiegoś obszaru

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Przynależność i podział terytorialny typy terytoriów, podział administracyjny

Połączenia

rdzenna Polska, rdzenne Niemcy

Cytaty

Na Podolu wszystko było większe, bogatsze, wspanialsze i straszniejsze niż w rdzennej Polsce.

źródło: NKJP: Zdzisław Skrok: Podolska legenda. Powstanie i pogrzeb polskiego Podola, 2007

Moja rodzina należy [...] do wypędzonych, bo choć nigdy nie mieszkała w rdzennych Niemczech, musiała opuścić Lubliniec i rozpocząć nową egzystencję.

źródło: NKJP: Maria Nowak: Inna twarz Niemiec, Gazeta Poznańska, 2004-07-31

[...] Niemieccy dziennikarze, którzy próbowali odnaleźć zbrodniarza [...], nie trafili na jego ślad. Podobnie jak i na dziadka pisarza, arystokraty węgierskiego pochodzenia, który miał posiadać spory majątek nie tylko na terenie rdzennej Austrii, ale również innych obszarach monarchii habsburskiej (między innymi w Siedmiogrodzie).

źródło: NKJP: Sebastian Chosiński: Ten okrutny XX wiek: Anschluss jako „zemsta” Hitlera, Esensja, 2009-04-08

4. wewnętrzny

Definicja

anat.

będący wewnętrzną częścią czegoś, otoczoną warstwą innej substancji

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie

Połączenia

część rdzenna

Cytaty

W jajniku wyodrębnia się część korową, zbudowaną z komórek tkanki łącznej, włókienek siateczkowatych i kolagenowych, oraz część rdzenną, utworzoną z tkanki łącznej włóknistej i licznych naczyń krwionośnych.

źródło: NKJP: Jadwiga Kozłowska: Rehabilitacja w ginekologii i położnictwie, 2006

Grasica [...] jest otoczona torebką łącznotkankową, od której wnikają w głąb narządu pasma tkanki łącznej i dzielą go na płaciki [...] W płaciku rozróżnia się część korową - ciemniejszą - i część rdzenną - jaśniejszą, które są dosyć wyraźnie od siebie odgraniczone.

źródło: NKJP: Jan Zarzycki, Jan Kuryszko: Anatomia mikroskopowa zwierząt domowych i człowieka, 1995

Włos właściwy składa się z części rdzennej włosa, części korowej włosa i powłoczki włosa [...].

źródło: Internet: biotechnologia.pl

Składnia

Rz	+	rdzenny	+
szyk: neutralny

5. spółgłoska

Definicja

jęz.

związany z rdzeniem – morfemem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język

Relacje znaczeniowe

synonimy:

rdzeniowy

Połączenia

rdzenny temat

Cytaty

[...] forma dom-om składa się z leksykalnego znaczenia tożsamego z morfemem rdzennym tematu fleksyjnego dom- i znaczenia końcówki -om, czyli „celownikowości” i „mnogości”.

źródło: NKJP:Alicja Nagórko: Zarys gramatyki języka polskiego, 1996

Mieścin jest nazwą dzierżawczą, pochodzącą od imienia skróconego Miest lub Msta. Imię takie powstało od jednego z dwuczłonowych imion staropolskich z członem podstawowym (rdzennym) tkwiącym w polskich współczesnych wyrazach mścić (się), zemsta, pomsta.

źródło: NKJP: Edward Breza: Nazywa się... Mieścin, Dziennik Tczewski, 1999-03-26

W języku węgierskim [...] przy odmianie rzeczowników przez osobowe końcówki dzierżawcze obowiązuje zmiana końcowych samogłosek -a i -e na -á oraz -é oraz zmiany rdzenne [...].

źródło: NKJP: Internet

Składnia

Rz	+	rdzenny	+
szyk: neutralny

Data ostatniej modyfikacji: 14.02.2018