UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zaprzęg

Chronologizacja

1727, Kart XVII-XVIII

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. zaprzęg
zaprzęgi
D. zaprzęgu
zaprzęgów
C. zaprzęgowi
zaprzęgom
B. zaprzęg
zaprzęgi
N. zaprzęgiem
zaprzęgami
Ms. zaprzęgu
zaprzęgach
W. zaprzęgu
zaprzęgi

Pochodzenie

Zob. zaprząc

1. pojazd

Definicja

pojazd ciągnięty przez przywiązane do niego konie, psy, woły, renifery lub inne zwierzęta

Warianty

  • rzadziej zaprząg

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy

Połączenia

  • czterokonny, parokonny; konny, koński, psi; paradny zaprzęg
  • właściciel, woźnica; koło zaprzęgu; konkurs, wyścigi, zawody zaprzęgów
  • przejazd, przejażdżka zaprzęgiem

Cytaty

Po bieżni stadionu przejechały zaprzęgi paradne współczesne i dawne [...].

źródło: NKJP: Wacław Sajdak: Gminne dożynki w Czarnym Dunajcu - Radość Hołdymasu, Tygodnik Podhalański nr 37, 1999

Poczta zrezygnowała z zaprzęgów konnych [...] już rok wcześniej, wymieniając je na sześć motocykli marki Harley Davidson [...].

źródło: NKJP: Monika Piątkowska: Krakowska żałoba, 2006

W bloku imprez towarzyszących przewidziano m.in. wystawy nowych oraz zabytkowych samochodów terenowych, próbne jazdy samochodem terenowym, przejażdżki zaprzęgami konnymi oraz loty balonowe.

źródło: NKJP: (wll): Miłośnicy terenówek, Dziennik Łódzki, 2005-09-30

Zaprząg pana Pluski ruszył w dalszą drogę z dzwonieniem sfatygowanej uprzęży, żałosnym skrzypem piast.

źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Dziura w niebie, 1959

Składnia

bez ograniczeń + zaprzęg +
(JAKI)

2. zwierzęta

Definicja

zwierzę lub grupa zwierząt, których praca polega na ciągnięciu zaprzęgu - pojazdu

Warianty

  • rzadziej zaprząg

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy

Połączenia

  • zaprzęg koni, reniferów, wołów
  • zaprzęg ruszył

Cytaty

Sami wiecie, że u nas nie wystarczy krzyknąć, żeby zaprzęg ruszył, trzeba sięgnąć i po bat.

źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1966

Zaprząg stanowiły cztery rumaki maści jabłkowitej [...].

źródło: NKJP: Karol Olgierd Borchardt: Szaman morski, 1985

Najgorsza praca zaczynała się tu właśnie, gdy trzeba było wypychać tratwy z głównego nurtu i kierować w bok, ku nabrzeżu. Tam zaś czekały już zaprzęgi wołów, by powieźć drewno dalej.

źródło: NKJP: Tomasz Kołodziejczak: Krew i kamień, 2003

Po powrocie na farmę łowcy zastali już zmontowane dwa długie, lekkie wozy, przywiezione w częściach ze statku. [...] Zaprzęg każdego z nich miały stanowić cztery konie.

źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tomek w krainie kangurów, 1957

Zaprzęg złożony z czterech psów ośmiokilometrową, górzystą trasę jest w stanie pokonać w dwadzieścia minut.

źródło: NKJP: (MIG): Husky woli angielski, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2005-11-14

Składnia

bez ograniczeń + zaprzęg +
(CZEGO)

3. uprząż

Definicja

ogół skórzanych lub płóciennych pasów, zakładanych z jednej strony na szyję lub tułów zwierzęcia, a z drugiej doczepianych do pojazdu, umożliwiających zwierzęciu ciągnięcie pojazdu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt

Relacje znaczeniowe

synonimy:  uprząż, zaprzęga, zaprzęż

Połączenia

  • koń, pies, renifer w zaprzęgu
  • chodzić w zaprzęgu

Cytaty

Woły w zaprzęgach stały zrezygnowane [...].

źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1966

Bent umie już chodzić pod siodłem, wkrótce zacznie naukę chodzenia w zaprzęgu.

źródło: NKJP: (ŁAG): Kontynuują tradycję hodowli konia śląskiego, Gazeta Wrocławska nr 18/08, 1999

Pociągowe psy po przebiegnięciu w zaprzęgu dziesiątków kilometrów najspokojniej w świecie układają się na odpoczynek w śniegu.

źródło: NKJP: Śnieg jest ich żywiołem, Express Ilustrowany, 2001-12-27

Data ostatniej modyfikacji: 25.07.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj