UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

żeberko

Chronologizacja

1613, Kart XVII-XVIII

1. małe żebro

Cytaty

Odmiana

część mowy: rzeczownik

1.a część ciała

Definicja

małe żebro - jedna z kości tworzących u człowieka i zwierząt klatkę piersiową, łukowato wygięta

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

Cytaty

[...] w sumie to nie wygląda na dziecko jakieś nadmiernie karmione, wręcz przeciwnie, wszystkie żeberka mu widać i tylko brzuszek odstaje, jak jest najedzony.

źródło: NKJP: Internet

[...] pan doktor ortopeda od razu po rozebraniu dziecka zauważył, że coś jest nie tak z żeberkami [...].

źródło: NKJP: Internet

Stwierdził u córki niezbyt zarośnięte ciemiączko i początki krzywicy, co widać było po lekko wykrzywionych do góry żeberkach.

źródło: NKJP: Internet

Z [...] zakładów wydobywa się wprost w nurt wartka struga białawej cieczy, wzbogaconej frykasami w rodzaju czaszek, łopatek czy żeberek zamordowanych uprzednio zwierząt.

źródło: NKJP: Bertold Kittel: Zatruwają wełnę, Zielone Brygady. Pismo Ekologów, 1993-01-01

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. żeberko
żeberka
D. żeberka
żeberek
C. żeberku
żeberkom
B. żeberko
żeberka
N. żeberkiem
żeberkami
Ms. żeberku
żeberkach
W. żeberko
żeberka

1.b w samolocie

Definicja

małe żebro - element konstrukcyjny składający się na szkielet przedmiotu lub urządzenia lub jakiejś ich części

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny budowa urządzeń i maszyn

Cytaty

Obaj dysponowali modelami z najnowszych materiałów. [...] By je zbudować, trzeba kilka tysięcy złotych (za pokrycie, elementy węglowe, dźwigary, żeberka plus cała masa czasu, żeby to wszystko złożyć i posklejać).

źródło: NKJP: (ma.w): W pogoni za wiatrem, Nowiny Raciborskie, 2005-10-04

Obok - na żeberkach półki - wisiał poszarpany kawałek szynki, wcale nie zapakowany w folię [...].

źródło: NKJP: Bronisław Świderski: Słowa obcego, 1998

Siedziały za stołem, piły herbatę z rumem, a tu nagle w piecu jak w kamieniołomie. Spojrzały na siebie przez ułamek sekundy i zaraz zaczęły znajdować tysiące powodów: mokry węgiel strzelił w palenisku, żeliwne żeberko pękło, blacha z jednej strony całkiem się wygięła [...].

źródło: NKJP: Jerzy Pilch: Moje pierwsze samobójstwo i dziewięć innych opowieści, 2006

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. żeberko
żeberka
D. żeberka
żeberek
C. żeberku
żeberkom
B. żeberko
żeberka
N. żeberkiem
żeberkami
Ms. żeberku
żeberkach
W. żeberko
żeberka

1.c w górach

Definicja

małe żebro - forma ukształtowania zbocza góry, wydłużona, stroma i skalista

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia ukształtowanie terenu

Cytaty

Pokonaliśmy skaliste żeberko i stanęliśmy na skraju osławionego żlebu.

źródło: NKJP: Beata Denis-Jastrzębska: Mont Blanc zdobyty, Tygodnik Podhalański nr 3, 1999

Znalazł się na żeberku oddzielającym Kazalnicę od Wyżniego Kotła Czarnostawińskiego. Z żeberka spadł kilkadziesiąt metrów po śniegu [...].

źródło: NKJP: Michał Jagiełło: Wołanie w górach: wypadki i akcje ratunkowe w Tatrach, 1979

Zaruski zarządził odwrót. [...] Czekali chwilę, Klimek nadal wspinał się na żeberko.

źródło: NKJP: (ASz): Klimku, wracaj!, Gazeta Krakowska, 2003-07-31

Pokonują płytką rynnę, wychodzą na grań żeberka i stają pod drugą rynną prowadzącą wprost na ścianę.

źródło: NKJP: Stanisław Zieliński: W stronę Pysznej, 2008

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. żeberko
żeberka
D. żeberka
żeberek
C. żeberku
żeberkom
B. żeberko
żeberka
N. żeberkiem
żeberkami
Ms. żeberku
żeberkach
W. żeberko
żeberka

2. ekspresywnie

Definicja

ekspresywnie o żebrze - jednej z łukowato wygiętych kości, tworzących u człowieka i zwierząt klatkę piersiową

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

Cytaty

Mi się podobają chłopcy szczupli, tacy, że im żeberka wystają.

źródło: NKJP: Internet

Ja naprawdę nie jestem prawdziwą kobietą. Biustu ani śladu, żeberka na wierzchu, nie przepadam za biżuterią [...].

źródło: NKJP: Anna Bojarska, Maria Bojarska: Siostry B., 1996

Po zejściu z linii ciosu pozycja musi być taka, abym to ja podciął, a nie mnie. Bić w żuchwę, szyję, od tyłu w potylicę, nereczkę, z boku na żeberko - radził delikatnie walczącym niewiastom.

źródło: NKJP: Bogusiak Liliana: Uczą się kopać i dusić, Express Ilustrowany, 2003-12-12

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. żeberko
żeberka
D. żeberka
żeberek
C. żeberku
żeberkom
B. żeberko
żeberka
N. żeberkiem
żeberkami
Ms. żeberku
żeberkach
W. żeberko
żeberka

3. potrawa

Definicja

żebro wieprzowe lub z inne wraz z otaczającym je mięsem, które przyrządza się do zjedzenia w określony sposób

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy

Połączenia

  • żeberka cielęce, świńskie, wieprzowe; duszone, wędzone
  • żeberka z grilla, z rusztu
  • żeberka z kapustą
  • żeberka w miodzie, w sosie
  • boczek i żeberka, golonka i żeberka
  • porcja żeberek
  • kapusta, kwaśnica z żeberkami
  • kwaśnica na żeberku

Cytaty

Iskra zabrał ze stołu żeberko dobrze obrośnięte mięsem i pomachał nim w stronę szczeniaka.

źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Kamień na szczycie. Kroniki Drugiego Kręgu. Księga II, 2002

Surma prawie w biegu zjadł zupę, kilka kęsów żeberek z ziemniakami i poszedł w pole.

źródło: NKJP: Teresa Bojarska: Świtanie, przemijanie, 1996

Jeśli organizm domaga się dania gorącego, rozgrzewająco działają buliony gotowane na kości schabowej lub żeberku wołowym.

źródło: NKJP: luk: Nie daj się kaloriom, Dziennik Łódzki, 2003-11-15

[...] żeberka w miodzie mają mieć kolor złoty, a ich wierzch musi być chrupiący, jak skórka świeżego chleba.

źródło: NKJP: Wasz Sybaryta: Klub Srebrnego Widelca, Tygodnik Podhalański, nr 46, 1999

Po salach muzeum rozchodzi się swojski zapach żeberek z kapustą [...].

źródło: NKJP: EDYT: Tacy jesteśmy, Dziennik Polski, 2005-03-19

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. żeberko
żeberka
D. żeberka
żeberek
C. żeberku
żeberkom
B. żeberko
żeberka
N. żeberkiem
żeberkami
Ms. żeberku
żeberkach
W. żeberko
żeberka

Inne uwagi

Zwykle lm

Składnia

bez ograniczeń + żeberko +
(w CZYM | z CZYM)

4. w grzejniku

Definicja

podłużna wypukłość w urządzeniu grzewczym lub chłodzącym, zwiększająca powierzchnię emisji ciepła

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka sprzęty domowe i przedmioty codziennego użytku

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny budowa urządzeń i maszyn

Relacje znaczeniowe

synonimy:  żebro

Połączenia

  • żeliwne żeberka
  • żeberka grzejników, kaloryfera
  • żeberka w kaloryferach

Cytaty

Zobaczył przed sobą wąską krawędź parapetu okiennego, a pod nią kilka żeberek kaloryfera. Zaczął liczyć te żeberka - raz, dwa, trzy...

źródło: NKJP: Andrzej Zbych (Andrzej Szypulski, Zbigniew Safjan): Stawka większa niż życie, 1967

[...] niektórzy najemcy zwiększyli sobie liczbę żeberek grzejnika i w ten sposób ogrzewają lokal kosztem innych.

źródło: NKJP: Problemowe ogrzewanie, Dziennik Polski, 2001-03-08

Rodzimi odlewnicy argumentują, że w ciągu ostatnich lat import żeberek kaloryferowych z żeliwa i aluminium bardzo się nasilił. W zeszłym roku ponad 40 proc. zainstalowanych w kraju grzejników c.o. pochodziło z zagranicy.

źródło: NKJP: Jacek Pawlicki: Cła importowe, Gazeta Wyborcza, 1996-08-06

Chłodnica układu wodnego powinna być zbudowana z dużej liczby gęsto rozmieszczonych cienkich żeberek [...].

źródło: NKJP: Piotr Hołownia: Zalewanie chipów, Enter nr 3, 2004

Z racji wykonywanego zawodu nie przysługuje nam dodatkowe żeberko w kaloryferze [...]. Za ogrzewanie naszych mieszkań płacimy tak samo jak inni mieszkańcy tego miasta.

źródło: NKJP: (MJG): Objeść się do bólu, Gazeta Wrocławska, 2001-09-05

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. żeberko
żeberka
D. żeberka
żeberek
C. żeberku
żeberkom
B. żeberko
żeberka
N. żeberkiem
żeberkami
Ms. żeberku
żeberkach
W. żeberko
żeberka

Składnia

bez ograniczeń + żeberko +
(CZEGO)

5. tor

Definicja

kolej. 
krótki ślepy tor, zbudowany po to, żeby można było na niego awaryjnie skierować pociąg lub wagony, zapobiegając ich niepożądanemu wydostaniu się z bocznicy albo z torów bocznych na tory główne

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy

Relacje znaczeniowe

synonimy:  tor żeberkowy

Cytaty

W roku 1917 zbudowano mijankę i dwa żeberka, symetrycznie po obu stronach stacji (oba odgałęziały się od toru nr 2). Na planie stacji z 1955 r. widoczna jest mijanka i żeberko, wyraźnie oddzielone od pozostałych torów.

źródło: NKJP: Andrzej Tajchert: Koleje wąskotorowe Zwierzyniec – Biłograj, 2007

Przy takim układzie torowym tabor zbiegłby na żeberko, a nie na tory główne, więc nie dojdzie do potencjalnego zderzenia z pociągami, które poruszają się po tych torach.

źródło: Internet: trainz.pl

Powróciliśmy do naszego wagonu-kwatery, który stał na jakimś żeberku toru kolejowego i stale był przepychany, gdyż zawadzał w manewrach na mocno wtedy zniszczonej stacji kolejowej całkowicie spalonego miasteczka Łunińca.

źródło: NKJP: Jerzy Odrowąż-Pieniążek: Więcej niż świadek, 2007

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. żeberko
żeberka
D. żeberka
żeberek
C. żeberku
żeberkom
B. żeberko
żeberka
N. żeberkiem
żeberkami
Ms. żeberku
żeberkach
W. żeberko
żeberka
Data ostatniej modyfikacji: 09.11.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj