UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

rachmistrz

Chronologizacja

1564, SPXVI
W postaci: rechmistrz

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. rachmistrz
rachmistrze
rachmistrzowie
ndepr
rachmistrze
depr
D. rachmistrza
rachmistrzów
C. rachmistrzowi
rachmistrzom
B. rachmistrza
rachmistrzów
N. rachmistrzem
rachmistrzami
Ms. rachmistrzu
rachmistrzach
W. rachmistrzu
rachmistrze
rachmistrzowie
ndepr
rachmistrze
depr

Pochodzenie

niem. Rechenmeister

1. biegły

Definicja

człowiek, który umie dobrze i szybko rachować - wykonywać działania arytmetyczne

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Cytaty

Nie każdy błyskawiczny rachmistrz jest dobrym matematykiem, i odwrotnie.

źródło: KWJP: Licz na siebie, Wróżka, 2012-11-01

[...] nie popisałem się szybkością, bo z całej tabliczki wybrała złośliwie akurat te problemy, których rozwiązanie wymagało pewnego namysłu. Jednak na każde inne pytanie odpowiedziałbym natychmiast. Zresztą nie zamierzałem sięgać po laury błyskawicznego rachmistrza.

źródło: NKJP: Adam Wiśniewski-Snerg: Dzikus, 1998

Rosjanie mają doskonałych rachmistrzów od obliczania trajektorii i orbit, a Amerykanie jeszcze lepsze komputery.

źródło: NKJP: as: Śląsk jest bezpieczny, Trybuna Śląska, 2001-03-09

2. spisowy

Definicja

osoba, która zawodowo zajmuje się prowadzeniem spisów, rejestrów, wykazów

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca zawody

Połączenia

  • przeszkolony, przyszły rachmistrz; rachmistrz spisowy
  • praca, pytania rachmistrza; lista, nabór, rekrutacja, szkolenia, wybór rachmistrzów
  • kandydat na rachmistrza
  • rachmistrz spisze, zapuka
  • wpuścić rachmistrza

Cytaty

Od 9 lutego około 2,4 miliona rachmistrzów spisowych zbierało dane na temat ponad miliarda mieszkańców tego kraju.

źródło: NKJP: Świat, Metropol, nr 01/03

Zajmowałam się wydziałem ślusarzy, byłam ich rachmistrzem. [...] Do moich obowiązków należało prowadzenie listy obecności, zbieranie pieniążków na bilety miesięczne [...].

źródło: KWJP: Aleksandra Leyk, Joanna Wawrzyniak: Cięcia. Mówiona historia transformacji, 2020

Dania podliczyła swe głosy jako przedostatnia [...]. Powodem tego opóźnienia była chęć zaoszczędzenia 10 milionów koron, które trzeba by wydać na opłacenie nocnych nadgodzin dla ustalających wynik rachmistrzów.

źródło: NKJP: Europa ciut w prawo, Gazeta Wyborcza, 1994-06-14

Podlegający spisowi rolnicy udzielają informacji w formie samospisu za pomocą aplikacji na stronie www.spisrolny.gov.pl, wywiadu telefonicznego, który przeprowadzi rachmistrz telefoniczny albo wywiadu przeprowadzonego przez rachmistrza terenowego, który odwiedzi rolnika.

źródło: KWJP: Trwa Powszechny Spis Rolny. Jakie dane udostępnią rolnicy?, Kurier Gmin, 2020-09-15

3. księgowy

Definicja

przest. 
księgowy

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca zawody

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Biznes funkcjonowanie firm i przedsiębiorstw

Relacje znaczeniowe

synonimy:  księgowy II

Cytaty

Rachunki prowadził właściciel majątku, rachmistrz lub buchalter, a czasem pisarz dworski.

źródło: KWJP: Emanuela Tatarkiewicz: Dwór polski. Literackie obrazy w prozie XIX i XX wieku, 2019

Z przerażeniem patrzył na pęczniejącą administrację. Główny księgowy, jego zastępca, rachmistrze, kalkulatorzy, sekretarka, maszynistka.

źródło: KWJP: Stanisław Załuski: W cieniu tyrana, 2014

Brat Stanisława, Antoni, był w latach dwudziestych rachmistrzem na statku salonowo-pasażerskim „Monika”.

źródło: NKJP: Beata Pawlak: Saga z kleksem, Gazeta Wyborcza, 1997-07-04

Wziął udział, jako inspektor i rachmistrz floty hiszpańskiej, w ekspedycji przeciwko piratom [...].

źródło: NKJP: Adam Elbanowski: Nowe królestwo Grenady. Historia naturalna, obyczajowa i domniemana, 2006

— Rzetelnieście swoją robotę wykonali, nie ma co — rzekł wreszcie. — Zgłoście się jutro do rachmistrza, to wam wypłaci i możecie wracać do domu.

źródło: NKJP: Marek Ławrynowicz: Korytarz, 2006

Data ostatniej modyfikacji: 05.09.2024
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj