UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

baszta

Chronologizacja

1448, SStp

Pochodzenie

st.czes. bašta

z wł. bastia

Definicja

budowla włączona w obwód murów obronnych, mająca kształt okrągłej lub graniastej wieży otwartej od strony wewnętrznej obwodu zabudowań obronnych

Noty o użyciu

Występuje jako składnik nazw własnych, np. Baszta Batorego, Baszta Sandomierska, Baszta Złodziejska.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo części budowli

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  wieża

Połączenia

  • kwadratowa, okrągła; narożna; kamienna, murowana; miejska, zamkowa; południowa, północna; artyleryjska, obronna, obserwacyjna, ogniowa, rycerska; dawna, gotycka, stara, średniowieczna, zabytkowa; czchowska, kazimierska, olkuska, wawelska,... baszta
  • baszta ratusza, zamku
  • baszty i mury, baszty i wieże; bramy i baszty, mury i baszty
  • uwięzić kogoś, zamknąć kogoś, zamurować kogoś w baszcie

Cytaty

Z okna widać było czuby drzew, a nad nimi wyniosłą basztę zamczyska.

źródło: NKJP: Adam Bahdaj: Wakacje z duchami, 1996

W parku romantyczne ruiny baszt, bram i mostów kamiennych, zbudowane wraz z pałacem.

źródło: NKJP: Lech Szaraniec: Górny Śląsk, 1997

Cały gmach zbudowany jest bardzo silnie z kamienia i cegły i dość wyniosły, nie ma on jednak ani wież, ani baszt, ani strażnic, ani rowów, natomiast jego ściany zajmują cały obwód terenu, tworząc jakby stok skały.

źródło: NKJP: Stanisław Sławomir Nicieja: Twierdze kresowe Rzeczypospolitej, 2006

Najbardziej widocznym od strony miasta elementem zamku jest biała baszta z attyką, wychylająca się z gęstwiny drzew. Gdy się podejdzie bliżej, okazuje się, że poza tą basztą samego starego zamku jest niewiele.

źródło: NKJP: Agnieszka Wróblewska: Polska na weekend, Gazeta Wyborcza, 1998-05-08/09

W gotyckich basztach nadal mieszkają ludzie. Z wąskich otworów strzelniczych, gdzie kiedyś wystawiano kusze, a potem muszkiety, dziś wystają talerze anten satelitarnych.

źródło: NKJP: Piotr Głuchowski: Toruń, Gazeta Wyborcza, 1998-10-02/03

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. baszta
baszty
D. baszty
baszt
C. baszcie
basztom
B. basztę
baszty
N. basztą
basztami
Ms. baszcie
basztach
W. baszto
baszty
Data ostatniej modyfikacji: 12.03.2024
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj