Chronologizacja
Pochodzenie
śr.-w.-niem. lasur, lazur
Pierwotnie wyraz dotyczył minerału, lazurytu (lapis lazuli), stąd rozprzestrzeniła się najpierw na barwnik do tkanin, potem na kolor w ogóle.
1.a kolor
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | lazurowość | |
| hiperonimy: | barwa, kolor |
Połączenia
- lazur morza, nieba
Cytaty
|
Miło jest też poleżeć na plaży... Biały piasek, lazur wody... źródło: NKJP: Monika Witkowska: Wśród ryżowych pól, Gazeta Wyborcza, 1999-04-24 |
|
|
Powierzchnia wody była gładka jak lustro, zachwycaliśmy się lazurem nieba, gdy nagle dostrzegliśmy gdzieś na horyzoncie kilka chmur. źródło: NKJP: Majka Lisińska-Kozioł: Anna w krainie pingwinów, Dziennik Polski, 2005-02-18 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | lazur |
lazury |
|
| D. | lazuru |
lazurów |
|
| C. | lazurowi |
lazurom |
|
| B. | lazur |
lazury |
|
| N. | lazurem |
lazurami |
|
| Ms. | lazurze |
lazurach |
|
| W. | lazurze |
lazury |
Inne uwagi
Zwykle lp
Składnia
|
+ | lazur | + |
(CZEGO)
|
1.b barwnik
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło
Cytaty
|
To ma być tempera, może dopuścimy olej, i farby: jako podstawowa - biel ołowiowa; następnie żółcienie: aurypigment, szafranowa, neapolitańska; czerwienie: cynober, laka krapowa, czyli alizaryna, minie żelazowe; błękity: ultramaryna, indygo, lazur [...]. źródło: NKJP: Antoni Kapelański: Wielki Koneser, 2006 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | lazur |
lazury |
|
| D. | lazuru |
lazurów |
|
| C. | lazurowi |
lazurom |
|
| B. | lazur |
lazury |
|
| N. | lazurem |
lazurami |
|
| Ms. | lazurze |
lazurach |
|
| W. | lazurze |
lazury |
Inne uwagi
Zwykle lp
2. farba
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca materiały i narzędzia pracy
CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo materiały, narzędzia i maszyny budowlane
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | farba |
Cytaty
|
[...] udoskonalane z biegiem czasu techniki wykańczania powierzchni – od strugania hydraulicznego po wielokrotne nakładanie lazuru przyczyniły się do tego, że pielęgnacja okien może być łatwa, lekka i przyjemna. źródło: NKJP: Drewno znowu w łaskach, Trybuna Śląska, 2004-08-25 |
|
|
Do renowacji okien drewnianych używa się najczęściej przeznaczonych do drewna, chroniących przed promieniowaniem UV, a także szkodnikami, grzybami i wilgocią emalii i lazurów. źródło: NKJP: Wokół domu, Gazeta Poznańska, 2004-05-27 |
|
|
[...] okiennice wykańcza się bezbarwnymi lakierami lub kolorowymi lazurami, pozwalającymi na oglądanie rysunku drewna. źródło: NKJP: Zdobią i chronią: Dziennik Zachodni, 2006-02-16 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | lazur |
lazury |
|
| D. | lazuru |
lazurów |
|
| C. | lazurowi |
lazurom |
|
| B. | lazur |
lazury |
|
| N. | lazurem |
lazurami |
|
| Ms. | lazurze |
lazurach |
|
| W. | lazurze |
lazury |
3. minerał
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia minerały i pierwiastki
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie ozdoby i dodatki
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | lapis-lazuli, lazuryt | |
| hiperonimy: | kamień |
Cytaty
|
[...] był to pies zaczarowany. Jego sierść mieniła się wszystkimi kolorami tęczy ( „jeden bok miał czerwony jak szkarłat, drugi żółty jak szafran, brzuch niebieski jak kamień lazuru, grzbiet różowy”, itd.) [...]. źródło: NKJP: Jarosław Krawczyk: Kolczyki Izoldy, Gazeta Wyborcza, 1994-05-06 |
|
|
Nefryty znalezione przez studentów w górach [...] w Rosji mają intensywną ciemnozieloną barwę. Sensacją były też przywiezione przez geologów lazury; 35-kilogramową bryłę można było oglądać pociętą już na plastry. źródło: NKJP: Ciężka pasja, Dziennik Polski, 2000-11-06 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | lazur |
lazury |
|
| D. | lazuru |
lazurów |
|
| C. | lazurowi |
lazurom |
|
| B. | lazur |
lazury |
|
| N. | lazurem |
lazurami |
|
| Ms. | lazurze |
lazurach |
|
| W. | lazurze |
lazury |
4. ser
Definicja
Noty o użyciu
Wyraz zarejestrowany jako znak towarowy zastrzeżony na rzecz spółki Lazur.
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | ser |
Cytaty
|
Szparag potrafi się świetnie przytulić do różnych smaków. Świetnie komponuje się z ostrymi serami np. ementalerem, rokpolem, lazurem. źródło: NKJP: Elżbieta Podolska, Zygmunt Chabowski: Peryskop domowy, Gazeta Poznańska, 2002-06-08 |
|
|
Ser gorgonzola można zastąpić tańszym, na przykład rokpolem lub lazurem. źródło: NKJP: Kulinarne rarytasy, Polska Głos Wielkopolski, 2007-09-01 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | lazur |
lazury |
|
| D. | lazuru |
lazurów |
|
| C. | lazurowi |
lazurom |
|
| B. | lazur |
lazury |
|
| N. | lazurem |
lazurami |
|
| Ms. | lazurze |
lazurach |
|
| W. | lazurze |
lazury |
Inne uwagi
Zwykle lp
5. niebo
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Niebo i wszechświat
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | niebo |
Cytaty
|
[...] stopy nie nadążają za głową, nad którą lazur roztacza swą odległą kopułę. źródło: NKJP: Marek Bieńczyk: Przezroczystość, 2007 |
|
|
Bodaj większość [...] pułków powstała pod lazurem Italii. źródło: Jan Brzoza: Polski rok 1919, 1998 (books.google.pl) |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | lazur |
lazury |
|
| D. | lazuru |
lazurów |
|
| C. | lazurowi |
lazurom |
|
| B. | lazur |
lazury |
|
| N. | lazurem |
lazurami |
|
| Ms. | lazurze |
lazurach |
|
| W. | lazurze |
lazury |
Inne uwagi
Zwykle lp