Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *tvŕ̥ďa (< *tvŕ̥d-ja) 'to, co utwardzone, umocnione; umocnienie, twierdza'
Rzeczownik z przyrostkiem *-ja od psł. *tvŕ̥diti (zob. twierdzić).
1. budowla
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo rodzaje budowli i ich cechy
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna czynności, przedmioty, miejsca związane z wojskiem i wojną
Połączenia
- niedostępna, niezdobyta, obronna, potężna, warowna; brzeska, częstochowska, magdeburska; krzyżacka, tatarska, turecka twierdza
- budować, oblegać, opanować, zająć, zburzyć, zdobyć twierdzę
- wedrzeć się do twierdzy
Cytaty
|
19 lipca w ręce nieprzyjaciela dostała się twierdza grodzieńska, broniona przez 5000 żołnierzy. 27 lipca wojska polskie opuściły Pińsk i Białystok, zrezygnowano też z obrony twierdzy Osowiec. źródło: NKJP: Jerzy Przybylski: Marynarze w walce o niepodległość Polski (1918-1920), 1999 |
|
|
Szwedzi rezygnują ze szturmu twierdzy jasnogórskiej, który przy braku artylerii oblężniczej i przewadze ogniowej artylerii fortecznej, był bardzo ryzykowny i mógł zakończyć się klęską oraz bardzo dużymi stratami. źródło: NKJP: Ryszard Henryk Bochenek: Twierdza Jasna Góra, 1997 |
|
|
Pontiac nadal usiłował wszelkimi sposobami zdobyć Detroit. Nie mogąc sforsować palisady frontalnymi atakami, chciał wziąć tę twierdzę za pomocą blokady, a więc sposobu walki obcego Indianom. źródło: NKJP: Zbigniew Teplicki: Wielcy Indianie Ameryki Północnej, 1994 |
|
|
Polska uczestniczyła w walkach na froncie mołdawskim - zdołała zająć pograniczne twierdze, co związało część wojsk tureckich i umożliwiło zwycięstwa Wenecji i Austrii. źródło: NKJP: Alicja Dybkowska, Jan Żaryn, Małgorzata Żaryn: Polskie dzieje od czasów najdawniejszych do współczesności, 1994 |
|
|
Mimo że opozycja antytalibańska poinformowała wczoraj o zdobyciu twierdz w Tora Bora, wieczorem wojska amerykańskie wznowiły bombardowania. źródło: NKJP: Bój o jaskinie, Dziennik Polski, 2001-12-17 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | twierdza |
twierdze |
|
| D. | twierdzy |
twierdz |
|
| C. | twierdzy |
twierdzom |
|
| B. | twierdzę |
twierdze |
|
| N. | twierdzą |
twierdzami |
|
| Ms. | twierdzy |
twierdzach |
|
| W. | twierdzo |
twierdze |
2. miejsce pilnie strzeżone
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo rodzaje budowli i ich cechy
Połączenia
- istna, prawdziwa twierdza
- schronić się, zamknąć się w swojej twierdzy
Cytaty
|
Policyjna Izba Dziecka w Katowicach wygląda jak betonowy bunkier, ulokowany w środku osiedla. Druty kolczaste nad wysokim ogrodzeniem, zakratowane okna, grube drzwi. Prawdziwa twierdza. A jednak właśnie stąd uciekło aż 11 nastolatków. źródło: NKJP: Karą poprawczak czy... upomnienie, Życie na gorąco, 1999 |
|
|
Jego dom w Bogocie stał się prawdziwą twierdzą: okna mają kuloodporne szyby, psy węszą i obszczekują każdego obcego człowieka, elektroniczne urządzenia wykrywające chronią przed podłożeniem jakichkolwiek materiałów wybuchowych, żołnierze i funkcjonariusze bezpieczeństwa na moment nie spuszczają z niego oczu. źródło: NKJP: Henryk Mąka: Piraci znów atakują, 1995 |
|
|
Dla gości stadion Górnika był twierdzą nie do zdobycia. źródło: NKJP: Nowe oblicze, Dziennik Polski, 2002-12-03 |
|
|
To, co społeczne, ogólne, nowych bogatych właścicieli nie obchodzi. Każdy zamyka się w swojej twierdzy. Tak jak do niedawna w blokach - mieszkania wymuskane, a na klatkach i podwórkach niech się dzieje co chce. źródło: NKJP: Danuta Zagrodzka: Snobizm nasyca nową treścią jałowe pustkowia, zakamarki (...),Gazeta Wyborcza, 1995-06-02 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | twierdza |
twierdze |
|
| D. | twierdzy |
twierdz |
|
| C. | twierdzy |
twierdzom |
|
| B. | twierdzę |
twierdze |
|
| N. | twierdzą |
twierdzami |
|
| Ms. | twierdzy |
twierdzach |
|
| W. | twierdzo |
twierdze |
3. ostoja
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne
Cytaty
|
Leopold Tyrmand napisał, że „Przekrój” był twierdzą poczciwych cyników niewysokiego lotu, ale praca w redakcji oznaczała stałą pensję i tanie obiady w stołówce „Czytelnika”. źródło: NKJP: Mariusz Urbanek: Kisielewscy: Jan August, Zygmunt, Stefan, Wacek, 2006 |
|
|
Zembrzyce to zawsze była twierdza zakładów garbarskich. Ten fach z kuśnierstwem, czyli szyciem kożuchów, nie ma nic wspólnego, dlatego nazwa „kuśnierze” jest niewłaściwa. źródło: NKJP: IV liga małopolska (gr. zachodnia), Dziennik Polski, 2003-10-20 |
|
|
Świętym wojownikom i ich przywódcom Kabul kojarzył się z wrogiem. Był stolicą i twierdzą wrogiego rządu. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2002 |
|
|
Kijów był twierdzą chrześcijaństwa. źródło: NKJP: Pielgrzymka marzeń, Dziennik Polski, 2001-06-25 |
|
|
Tati to twierdza handlowego anachronizmu. źródło: NKJP: Maria Kruczkowska: Pocztówka z Paryża, Gazeta Wyborcza, 1995-12-08 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | twierdza |
twierdze |
|
| D. | twierdzy |
twierdz |
|
| C. | twierdzy |
twierdzom |
|
| B. | twierdzę |
twierdze |
|
| N. | twierdzą |
twierdzami |
|
| Ms. | twierdzy |
twierdzach |
|
| W. | twierdzo |
twierdze |
Składnia
|
+ | twierdza | + |
KOGO / CZEGO
|
4. więzienie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa więzienie i kara
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | więzienie |
Połączenia
- skazać kogoś na twierdzę
- osadzić kogoś, uwięzić kogoś, zamknąć kogoś w twierdzy
Cytaty
|
Oberpolicmajster Cziczerin aresztował Beniowskiego. Osadzono go w twierdzy, a potem oddano pod sąd. Jako niebezpieczny przestępca polityczny został skazany na wygnanie do Bolszerecka na Kamczatce. źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tajemnicza wyprawa Tomka, 1996 |
|
|
Pamiętam jak na wieczorze poetyckim w redakcji „Kuźni Młodych” na Zamku, rudy Wiesio [...] nie dał mi odczytać wiersza, protestującego przeciw metodom zastosowanym wobec posłów opozycji, więzionym w twierdzy brzeskiej. źródło: NKJP: Ryszard Matuszewski: Alfabet : wybór z pamięci 90-latka, 2004 |
|
|
Dostał trzy lata twierdzy. źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Za kurtyną mroku. Zabawa w chowanego, 1995 |
|
|
Osadzono ich w twierdzy w Brześciu nad Bugiem, gdzie byli bardzo źle traktowani. źródło: NKJP: Alicja Dybkowska, Jan Żaryn, Małgorzata Żaryn: Polskie dzieje od czasów najdawniejszych do współczesności, 1994 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | twierdza |
twierdze |
|
| D. | twierdzy |
twierdz |
|
| C. | twierdzy |
twierdzom |
|
| B. | twierdzę |
twierdze |
|
| N. | twierdzą |
twierdzami |
|
| Ms. | twierdzy |
twierdzach |
|
| W. | twierdzo |
twierdze |