UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

cięcie

Chronologizacja

SPXVI, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob.  ciąć 

1. ruch

Definicja

ruch ostrego narzędzia przecinającego coś

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  cios

Połączenia

  • celne, krótkie, lekkie, ostre, płynne, szybkie, zgrabne, ułańskie cięcie
  • cięcie miecza, noża, skalpela, szabli
  • cięcie maczetą, mieczem, nożem, szablą, pałaszem, toporem
  • cięcie z tyłu, znad głowy
  • chronić coś przed cięciem
  • cięcie w biegu
  • rozpłatać coś (jednym) cięciem, uśmiercić kogoś cięciem (noża)
  • blizna po cięciu
  • sparować, uniemożliwiać cięcie

Cytaty

Byka składanego w ofierze trzeba uśmiercić trzema cięciami noża.

źródło: NKJP: Grażyna Gliszczyńska, Alicja Zielińska: Kubran Bajram: Gazeta Wyborcza, 1992-06-22

Ale ten Tuszy od razu wymyślił historię, i to „rycerską”... że to było cięcie szablą!

źródło: NKJP: Marian Pankowski: Fara na Pomorzu, 1997

Odskoczył, sparował dwa lekkie cięcia i dzięki następnemu cudowi wywinął się ciosowi, który powinien rozpłatać mu czaszkę na dwie symetryczne części.

źródło: KWSJP: Artur Baniewicz: Pogrzeb czarownicy, 2003

- Nie, Luke, twoje cięcia powinny być płynne, nie tak szarpane - pouczał łagodnie Kenobi.

źródło: KWSJP: George Lukas: Gwiezdne wojny, 1976

Blizny po cięciach skalpela zakrywa broda.

źródło: NKJP: Tomasz Tosza, Jacek Szczepanik: Trzy kule, Gazeta Wyborcza, 1996-12-16

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. cięcie
 cięcia
D. cięcia
 cięć
C. cięciu
 cięciom
B. cięcie
 cięcia
N. cięciem
 cięciami
Ms. cięciu
 cięciach
W. cięcie
 cięcia

Składnia

bez ograniczeń + cięcie +
(CZYM)

2. miejsce

Definicja

ślad po ostrym narzędziu widoczny na jakiejś powierzchni

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kształty i figury

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  wgłębienie

Połączenia

  • głębokie, niewielkie cięcie
  • cięcie na skórze, na szyi
  • cięcie w marmurze

Cytaty

Urządzenie jest bezpieczne w obsłudze, a dzięki dużej szybkości pracy można za jego pomocą uzyskać gładkie i odpowiednio wykończone cięcia.

źródło: NKJP: (BC): Bezpieczna pilarka, Życie Warszawy, nr 22/01, 2002

Głębokie cięcia w marmurze powodują efekty światłocieniowe, charakterystyczne dla sztuki Italii.

źródło: KWSJP: Janina Kłosińska: Sztuka bizantyńska, 1975

Teraz dopiero zobaczył głębokie cięcie na szyi.

źródło: NKJP: Władysław Terlecki: Drabina Jakubowa albo Podróż, 1988

Cięcie nie goi się. Ciągle cieknie.

źródło: KWSJP: Andrzej Bobkowski: Szkice piórkiem: (Francja 1940-1944), 1957

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. cięcie
 cięcia
D. cięcia
 cięć
C. cięciu
 cięciom
B. cięcie
 cięcia
N. cięciem
 cięciami
Ms. cięciu
 cięciach
W. cięcie
 cięcia

Składnia

bez ograniczeń + cięcie +
(na CZYM | w CZYM)

3. zabieg

Definicja

zabieg medyczny lub pielęgnacyjny polegający na nacięciu lub wycięciu czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie leki i sposoby leczenia, zabiegi, sprzęty medyczne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  wycięcie
hiperonimy:  interwencja, zabieg

Połączenia

  • planowe, rutynowe cięcie; cięcia korekcyjne, pielęgnacyjne, sanitarne, techniczne
  • cięcie drzew, drzewostanu; krocza
  • cięcie i badania drzewostanu, cięcia i wycinka drzew; zabiegi i cięcia
  • uniknąć cięcia
  • poddać cięciom
  • wykonać/wykonywać, prowadzić, przeprowadzić, zaplanować cięcie
  • usunąć coś (jednym) cięciem skalpela

Cytaty

Ręka chirurga dokonuje czasem cięć bolesnych, by uleczyć chorobę.

źródło: NKJP: Ks. Michał Rękas: Sprawy pasterskie i religijno-społeczne, Ateneum Kapłańskie, nr 251, 1947

Wywieziono śmieci i gruz oraz dokonano cięć sanitarnych drzew i krzewów.

źródło: KWSJP: Małgorzata Litwin: Atrakcje Martówki, Gazeta Miejska, nr 23 (66), 2000

Słabe cięcie wykonujemy u większości odmian wielkokwiatowych - zwłaszcza tych, które rozpoczynają kwitnienie wcześnie, a potem je powtarzają.

źródło: NKJP: (ATA): Urocze powojniki, Echo Dnia, 2006-08-08

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. cięcie
 cięcia
D. cięcia
 cięć
C. cięciu
 cięciom
B. cięcie
 cięcia
N. cięciem
 cięciami
Ms. cięciu
 cięciach
W. cięcie
 cięcia

Składnia

bez ograniczeń + cięcie +
(CZEGO)

4. budżetowe

Definicja

zmniejszenie środków przeznaczonych na coś lub liczby osób objętych świadczeniami

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse czynności, przedmioty związane z pieniędzmi

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca organizacja i hierarchia w pracy, stosunki służbowe

Relacje znaczeniowe

synonimy:  oszczędności
hiperonimy:  redukcja

Połączenia

  • cięcia budżetowe, cenowe, etatowe, finansowe, kadrowe, podatkowe, socjalne; bolesne, dramatyczne, drastyczne, duże, gwałtowne, mocne, ogromne, ostre, radykalne, spore; konieczne, nieznaczne cięcia
  • cięcia budżetu, dotacji, etatów, funduszy, kosztów, pensji, stóp procentowych, świadczeń, wydatków
  • cięcia w administracji, w budżecie, w firmach, w nauce, w ochronie zdrowia, w oświacie, w urzędach; w jakimś obszarze, w jakiejś sferze, w jakichś działach
  • cięcia i inwestycje, cięcia i oszczędności, cięcia i redukcje; podwyżki i cięcia, reformy i cięcia
  • konieczność, plan, potrzeba, program, propozycja, zapowiedź; skala cięć
  • odpowiedź, reakcja na cięcia
  • restrukturyzacja przez cięcia
  • cięcia dotknęły, dotyczą, nastąpią, obejmą, nie ominą kogoś/czegoś, spowodują coś, szykują się, uderzą w kogoś/coś; są projektowane, przeprowadzane, zapowiadane
  • dokonać cięć
  • być przeciwnym, sprzeciwiać się cięciom
  • forsować, wymusić, zaproponować; odczuć; zmniejszyć cięcia
  • zgodzić się na cięcia
  • zaoszczędzić na cięciach

Cytaty

Budżet kraju jest stale ograniczany. Cięcia nie omijają też armii.

źródło: KWSJP: Głosy i glosy, Polityka, 2004

Na propozycje cięć zarobków zgodzili się tylko piloci.

źródło: KWSJP: Hubert Salik: Tanie spadanie, Ozon, nr 20, 2005

Czwarte miejsce w rankingu gmina zawdzięcza głównie wprowadzonym przed czterema laty drastycznym cięciom.

źródło: KWSJP: Klaudia Bochenek: Oszczędzają jak mogą, Nowa Trybuna Opolska, 2006

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. cięcie
 cięcia
D. cięcia
 cięć
C. cięciu
 cięciom
B. cięcie
 cięcia
N. cięciem
 cięciami
Ms. cięciu
 cięciach
W. cięcie
 cięcia

Inne uwagi

Zwykle lm

Składnia

bez ograniczeń + cięcie +
(CZEGO)

5. montażowe

Definicja

usunięcie fragmentu tekstu lub filmu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka literatura

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka film

Połączenia

  • cięcia cenzuralne; montażowe
  • kilka cięć
  • dokonać cięć
  • stosować/zastosować cięcia
  • zmienić coś (jednym) cięciem

Cytaty

Po pewnych cięciach i adaptacjach sztuka miała szansę na wystawienie.

źródło: KWSJP: Tadeusz Mieszkowski: Ja i reszta, 1984

Zyskiwał sympatię publiczności antymonarchicznymi, buntowniczymi deklaracjami - a mimo to udawało mu się unikać cenzuralnych cięć.

źródło: KWSJP: Alina Kowalczykowa: Dramat i teatr romantyczny, 1997

W filmie od urozmaicania takich scen są cięcia i montaż.

źródło: KWSJP: Agnieszka Berlińska: Jedno oko szklane, Ozon nr 11, 2005

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. cięcie
 cięcia
D. cięcia
 cięć
C. cięciu
 cięciom
B. cięcie
 cięcia
N. cięciem
 cięciami
Ms. cięciu
 cięciach
W. cięcie
 cięcia

Inne uwagi

Zwykle lm

Frazeologizmy

cesarskie cięcie
Data ostatniej modyfikacji: 19.07.2011
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN