UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

źdźbło

Chronologizacja

2 połowa XIV w., SStp
W postaci: śćbło

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	źdźbło	źdźbła
D.	źdźbła	źdźbeł
C.	źdźbłu	źdźbłom
B.	źdźbło	źdźbła
N.	źdźbłem	źdźbłami
Ms.	źdźble	źdźbłach
W.	źdźbło	źdźbła

Pochodzenie

psł. *stьblo 'pionowa nośna część rośliny, łodyga, pień'

Najstarsza regularna polska postać śćbło w wyniku upodobnienia pod względem dźwięczności uległa przeobrażeniu w źdźbło. W przypadkach zależnych i formach pochodnych zauważalne są też inne nieregularne zmiany fonetyczne (np. źdźebłko < ściebłko < psł. *stьblъko).

1. łodyga

Definicja

rurkowata łodyga roślin trawiastych lub zbóż

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin budowa i funkcjonowanie roślin

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

łodyga

Połączenia

suche; zielone źdźbło; długie; ostre; wątłe; wyschnięte; zwiędłe źdźbła
źdźbło pszenicy, siana, trawy; źdźbła bambusów, słomy
gryźć źdźbło

Cytaty

	Cieszy nas każde zielone źdźbło trawy, pękający pąk na drzewie oraz pierwsze, ciepłe promienie słońca. źródło: KWSJP: Monika Sacewicz: Wiosna w naszym życiu..., Eko. Unas nr 19 (29), 2003
	Ten w czerwonej koszuli nie ruszał się z kamienia, gryzł źdźbło i podrygiwał spiczastym półbutem. źródło: KWSJP: Kazimierz Orłoś: Niebieski szklarz, 1996
	Więc wyciągamy źdźbła siana, wróżąc sobie z nich, przepowiadając urodzaj w polu i dobry chów zwierząt domowych. źródło: KWSJP: Zofia Solarzowa: Mój pamiętnik, 1985
	Powiem swojej matce, że jesteś zakochana - szczupła dziewczyna o zdziwionych oczach wyciąga dłoń ku kępie srebrnej trawy, łamie wątłe źdźbła. źródło: KWSJP: Ewa Nowacka: Może nie, może tak, 1976
	Pacia zrywała nerwowo wyschnięte źdźbła słomy. źródło: KWSJP: Tadeusz Konwicki: Dziura w niebie, 1959

2. mało

Definicja

bardzo mała ilość czegoś

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie ogólne określenia ilości

Relacje znaczeniowe

synonimy:

gram, kruszyna, krztyna, łut, odrobina, szczypta

Połączenia

źdźbło nadziei; niepewności; prawdy; zaufania

Cytaty

Zakładając, że w każdej, nawet najbardziej nieprawdopodobnej legendzie może być źdźbło prawdy - zniekształconej wprawdzie, świadomie lub nie, przez przekazywanie z ust do ust - można się pokusić o wyjaśnienie tajemnicy śmierci Rudolfa oraz tajemnicy Albertalla.

źródło: KWSJP: Jerzy S. Łątka: Oskarżam arcyksięcia Rudolfa, 1983

Coś czaiło się w jego oczach, źdźbło niepewności, jakaś rozterka, wahanie.

źródło: KWSJP: Hanna Kowalewska: Tego lata, w Zawrociu, 1998

Wyprostował się, postał kilka chwil skamieniały jak przed ikoną, odwrócił się i poszedł przez dym, niosąc w oczach źdźbła nadziei, którą mu dał zapach delikatnej białej ręki.

źródło: KWSJP: Dušan Kalić: Brzeg bez słońca, 1976

Składnia

źdźbło

CZEGO

Przysłowia

ktoś widzi źdźbło w czyimś oku, a nie widzi belki w swoim
ktoś widzi źdźbło w czyimś oku, a w swoim belki nie zobaczy
ktoś widzi źdźbło w czyimś oku, a nie dostrzega belki w swoim

Data ostatniej modyfikacji: 17.02.2023